ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΚΑΛΟΚΤΕΝΗΣ, ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΘΗΒΩΝ (12ος αἰ.)

Σειρά: Ἀδιάφθοροι Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας (ἀπό τό ὁμώνυμο ἔργο τοῦ Καθηγητοῦ Ἀντ. Μάρκου).

Ὁ Νέος Ἐλεήμων. Γεννήθηκε στήν ΚΠολη καί ἦταν καρπός προσευχῆς τοῦ Βυζαντινοῦ εὐπατρίδη Κων. Καλοκτένη, ἀπό τόν ὁποῖο παραδόθηκε στήν ὑπηρεσία τῆς Ἐκκλησίας καί στήν προστασία τοῦ Μεγάλου Δομέστιχου γιά νά σπουδάσει. Μόνασε στή Βασιλεύουσσα καί διακρίθηκε γιά τήν ἀρετή του καί ἀπό τήν τάξη τῶν μοναχῶν ἐκλέχθηκε Μητροπολίτης Θηβῶν, μετά τήν καταστροφή τῆς πόλεως ἀπό τούς Νορμανδούς. Ἡ ἀρχιερατεία του ὑπῆρξε εὐεργετική γιά τόν λαό. Χρησιμοποιῶντας τήν πατρική του περιουσία κατασκεύασε ὑδραγωγεῖο γιά τήν ὕδρευση τῆς πόλεως καί τήν κίνηση τῶν ἐργαστηρίων ὑφαντικῆς· μέ ὁδηγίες του ἀναπτύχθηκε ἡ βιοτεχνία, ἡ μεταξοκαλλιέργεια καί τό ἐμπόριο· ἔκανε τήν ἐκτροπή τοῦ Ἰσμηνίου ποταμοῦ πρός τήν πεδιάδα· ἵδρυσε εὐαγῆ ἱδρύματα καί σχολεῖα (ἀκόμη καί κοροσίδων)· ἔκτισε τούς κατεστραμμένους ναούς καί τά δημόσια κτίρια. Κοιμήθηκε εἰρηνικά μέ τήν προσωνυμία τοῦ Νέου Ἐλεήμονος.
Περί τῶν Λειψάνων τοῦ ἁγ. Ἰωάννου δέν σώθηκαν πληροφορίες. Γιά τούς Ρωμαιοκαθολικούς σέ Ναό τῆς Βενετίας φυλάσσεται ἀδιάφθορο Λείψανο πού ἀποδίδεται στόν ἅγ. Ἰωάννη τόν Ἐλεήμονα, Ἀρχιεπίσκοπο Ἀλεξανδρείας (βλ. Περιοδικό "Ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν" Ἱ. Μ. Μεταμ. Σωτῆρος Ναυπάκτου, φ. 46, σελ. 61). Ὅμως, τό μεγαλύτερο μέρος τῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου (κατά τούς ἰδίους τούς Ρωμαιοκαθολικούς), φυλάσσονται στό Ναό τοῦ ἁγ. Μαρτίνου, στή Μπρατισλάβα τῆς Σλοβακίας, στή δέ Ὀρθόδοξη Ἀνατολή μέρη τῆς Κάρας του φυλάσσονται στή Μονή Προυσοῦ Εὐρυτανίας καί στή Μονή Μεταμορφώσεως - Μεγ. Μετεώρου, ἡ δεξιά στή Μονή Διονυσίου Ἁγίου Ὄρους καί ἀποτμήματα στίς Μονές Μεγ. Λαύρας καί Ξενοφῶντος Ἁγίου Ὄρους, Μεγ. Σπηλαίου Καλαβρύτων (περισσότερα τοῦ ἑνός) καί Γκούρας Τρικάλων καί στόν ὁμώνυμο Μητροπολιτικό Ναό Λεμεσοῦ Κύπρου.
Τό πλέον πιθανό, λοιπόν, μέ δεδομένη τήν καταλήστευση τῆς περιοχῆς τῆς Βοιωτίας ἀπό τούς Σταυροφόρους, εἶναι τό ἀδιάφθορο Λείψανο τῆς Βενετίας νά ἀνῆκει στόν ἅγ. Ἰωάννη τόν Νέο Ἐλεήμονα.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 29η Ἀπριλίου.