ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΗΣ ΑΓΙΟΛΟΓΙΑΣ

Από τήν Ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Κορίνθου

Σημείωσις: Το κείμενο καταχωρείται σε μονοτονικό σύστημα γιά λόγους τεχνικούς.

Η Κορινθία είναι πολυειδώς και πολυτρόπως ευνοημένη και ευλογημένη από τον Θεό.
Ολη η Κορινθιακή γη είναι αγιασμένη, από τα άγια βήματα αγίων ανδρών και γυναικών που έζησαν ή πέρασαν από αυτό τον τόπο, από το αίμα και τα λείψανα χιλιάδων Μαρτύρων της Πίστεως, από τις προσευχές και τα δάκρυα, που χύθηκαν, «εν σπηλαίοις και όρεσι καί ταις οπαίς της γης», χιλιάδων επίσης οσίων ανδρών και γυναικών που εγκαταβίωσαν είτε «κατά μόνας» είτε σε μικρές ή μεγάλες οργανωμένες μοναστικές κοινότητες των Γερανείων, της περιοχής Σοφικού, Χιλιομοδίου, Μαψού, Ζεμενού, Χελυδορίου, Τρικάλλων, Φενεού, Νεμέας, κ.α. Κυριολεκτικά περιβαλλόμεθα υπό νέφους Αγίων, Μαρτύρων, Οσίων, Ιεραρχών και άλλων Αγίων. Ο τόπος είναι αγιασμένος, διότι είναι ο μοναδικός τόπος της Ελλάδος, στον οποίο εμφανίσθηκε ο ίδιος ο Χριστός «δι’ οράματος εν νυκτί τω Παύλω», εμψυχώνοντάς τον και λέγοντας τα λόγια εκείνα που διαβάζουμε στις Πράξεις των Αποστόλων. «Μή φοβού, αλλά λάλει και μη σιωπήσης, διότι εγώ ειμι μετά σου καί ουδείς επιθήσεται σοι του κακώσαι σε, διότι λαός εστί μοι πολύς εν τη πολει ταύτη».
Περί τους 80 είναι οι γνωστοί Άγιοι οι στενώς μετά της Εκκλησίας της Κορίνθου συνδεδεμένοι, των οποίων προβαίνομε σε σύντομη, κατά χρονολογική σειρά μνημόνευση εν είδει ικετηρίου προσκλητηρίου.
Κατά θεία χάρη και ευλογία, επικεφαλής των ευρίσκεται ο «Πρώτος μετά τον Ενα», ο Θείος ΠΑΥΛΟΣ, το «στόμα του Χριστού», το «Σκεύος της εκλογής» του Σωτήρος, ο ιδρυτής και Πατέρας της Εκκλησία της Κορίνθου. Τέσσερες φορές επισκεύθηκε την Κόρινθο και παρέμεινε εδώ περισσότερο από μία διετία και αυτή την Εκκλησία ως αγαπητή θυγατέρα του την «επροίκησε» με τέσσερες επιστολές, από τις οποίες διασώθηκαν οι δύο, αιώνια υπέροχα γραπτά μνημεία του Χριστιανισμού, δια μέσου των αιώνων. Πατέρας στοργικός των Κορινθίων ο Απόστολος και εκείνοι τέκνα του αγαπητά, όπως ο ίδιος γράφει: «Ως τέκνα μου αγαπητά νουθετώ, εάν γαρ μυρίους παιδαγωγούς έχητε εν Χριστώ, αλλά ου πολλούς πατέρας, εν γάρ Χριστώ Ιησού, δια του ευαγγελίου εγώ υμάς εγέννησα» (Α' Κορ. δ' 14 -15). Και είναι ακόμη οι Κορίνθιοι «σφραγίς της αποστολής του εν Κυρίω» (Α' Κορ. θ' 2). Σφραγίδα του Αποστολικού του αξιώματος.
Ακολουθεί το εκλεκτό επιτελείο των συνεργατών του εδώ: ΣΙΛΑΣ ή ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ (προς τιμήν του οποίου ο μακαριστός Μητροπολίτης Παντελεήμων Καρανικόλας καθιέρωσε το έτος 1974 θυσιαστήριο μαζί με του Αγίου Επαινετού, στον Ι. Ναό Παναγίας Γιάτρισσας Λουτρακίου), ΤΙΜΟΘΕΟΣ, ΤΙΤΟΣ (παρεκκλήσια προς τιμήν των οποίων καθιερώθησαν υπό του Μητροπολίτου Καρυστίας Παντελεήμονος Φωστίνη καί Χριστουπόλεως Ιακώβου Βαβανάτσου, μετέπειτα Μητροπολίτου Αττικής καί Μεγαρίδος και Αρχιεπισκόπου Αθηνών, αντιστοίχως στον Ι. Καθεδρικό Ναό Απ. Παύλου), ΑΠΟΛΛΩΣ, ΑΚΥΛΑΣ καί ΠΡΙΣΚΙΛΛΑ (οι ξενιστές και συνέστιοι του Αποστόλου στην Κόρινθο). Ακολουθούν οι ΣΤΕΦΑΝΑΣ και ο οίκος του «η απαρχή της Αχαίας» (Ι. Ενοριακός Ναός προς τιμήν του στο χωριό Στεφάνι Κορινθίας,) ΦΟΥΡΤΟΥΝΑΤΟΣ, ΑΧΑΪΚΟΣ, ΚΡΙΣΠΟΣ ο αρχισυνάγωγος που «επίστευσε συν όλω το οίκω αυτού», ΓΑΪΟΣ, ΣΩΣΘΕΝΗΣ, ΕΡΑΣΤΟΣ, ΚΟΥΑΡΤΟΣ, ΤΕΡΤΙΟΣ ο γραμματέας του Παύλου, ΛΟΥΚΑΣ «ο ιατρός και αγαπητός», ΙΑΣΩΝ, ΣΩΣΙΠΑΤΡΟΣ, ΙΟΥΣΤΟΣ, ΦΟΙΒΗ «η Διάκονος της εν Κεγχρεαίς Εκκλησίας», (Ι. Μετοχιακό Ναό της Ι. Μ. Οσίου Παταπίου καθιέρωσε προς τιμήν της στις Κεγχρεές ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Γεώργιος Πάτσης ως Τοποτηρητής της Ι. Μητροπόλεως Κορίνθου, μετά την εκδημίαν του μακαριστού Προκοπίου Τζαβάρα), ΧΛΟΗ και ο οίκος της (ο Μητροπολίτης Κορίνθου Παντελεήμων Καρανικόλας καθιέρωσε το έτος 1973 προς τιμήν της θυσιαστήριο στον Ι. Ναό Αγ. Νικολάου Κορίνθου και ώρισε η μνήμη της να εορτάζεται κατ’ έτος την Κυριακήν της Σταυροπροσκηνήσεως. Ασματική Ακολουθία της υπάρχει στο «Αγιολόγιον Κορινθιακόν», εκδ. ΠΝΟΗ) , ΛΟΥΚΙΟΣ, ΖΗΝΑΣ ο Νομικός, ΕΠΑΙΝΕΤΟΣ και τόσοι άλλοι αφανείς συνεργάτες και συμπαραστάτες του έργου του.
Αλλά και οι Απόστολοι ΠΕΤΡΟΣ και ΑΝΔΡΕΑΣ καθαγίασαν δια των ποδών τους την Κορινθιακή γη. Για τον Πέτρο γίνεται αναφορά στην προς Ρωμαίους Επιστολή του Αγίου Διονυσίου Επισκόπου Κορίνθου στα τέλη του Β' αι. Για τον Ανδρέα ισχυρή παράδοση διελεύσεώς του από την περιοχή του Λουτρακίου και από τους Αριστοναύτες, το σημερινό Ξυλόκαστρο. Είναι κατόπιν του ο άγιος ΚΛΗΜΗΣ Επίσκοπος Ρώμης, που απέστειλε κατά τα τέλη του α'αιώνος την Α' προς Κορινθίους Επιστολή του, για την αποκατάσταση της ειρήνης που είχε διασαλευθεί στην Κόρινθο. Κατά τον Β' αιώνα επισκέπτεται την Κόρινθο ο άγιος ΙΟΥΣΤΙΝΟΣ, ο Φιλόσοφος και Μάρτυς, ενώ δύο Επίσκοποι Κορίνθου, ο ΠΡΙΜΟΣ και ο ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ, αφού εποίμαναν θεοφιλώς την Εκκλησία της, απέθαναν μαρτυρικώς.
Ο άγιος Διονύσιος μάλιστα, άνδρας οικουμενικού κύρους, έγραψε και καθολικές επιστολές. Όλες οι Εκκλησίες, από τον μακρυνό Πόντο, την Μικρά Ασία, την Κρήτη, την Αθήνα και Λακεδαίμονα και απλοί άνθρωποι ζητούσαν την συμβουλή του. Προς τιμήν του έχει αφιερωθεί Παρεκκλήσιο στον Ι. Ναό Αγίας Άννης Κορίνθου και η αίθουσα της Εκκλησιαστικής βιβλιοθήκης στο κέντρο της Κορίνθου. Ακολουθεί ο άγιος Μάρτυς ΜΑΓΙΣΤΡΙΑΝΟΣ, ο οποίος ίσως αποτελεί την απαρχή της προσφοράς της Εκκλησίας της Κορίνθου στον Κύριον. Ήταν ένας ευγενής Χριστιανός νέος που ρίχθηκε στα θηρία, διότι βοήθησε Χριστιανή παρθένο να εξέλθει από κακόφημο οίκο, όπου έχει εγκλεισθή προς τιμωρία. Άγνωστος στους Συναξαριστές. Αναγράφεται υπό του Ιππολύτου Πάπα Ρώμης (τομ. 6ος, σελ. 299, έκδοσις Αποστολικής Διακονίας) και υπό του Παλλαδίου Ελενοπόλεως στη Λαυσαϊκή Ιστορία.
Κατά τον Γ' αιώνα η Εκκλησία της Κορίνθου επλήρωσε μεγάλο φόρο αίματος, με το πλήθος των Μαρτύρων που ανέδειξε. Γνωστότεροι απ’ αυτούς είναι οι ‘Αγιοι ΒΙΚΤΩΡΙΑΝΟΣ, ΒΙΚΤΩΡ, ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ, ΚΛΑΥΔΙΟΣ, ΔΙΟΔΩΡΟΣ, ΣΑΡΑΠΙΝΟΣ και ΠΑΠΙΑΣ, που μαρτύρησαν επί Δεκίου και Ηγεμόνος της Ελλάδος Τερτίου. Η μνήμη τους, την 31η Ιανουαρίου. Ακολουθούν οι Άγιοι ΚΟΔΡΑΤΟΣ (του οποίου η μητέρα, αγνώστου ονόματος, θεωρείται η πρώτη γυναίκα μάρτυς της Εκκλησίας της Κορίνθου), ΑΝΕΚΤΟΣ, ΠΑΥΛΟΣ, ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ, ΚΡΗΣΚΗΣ και ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ. Ήσαν όλοι νέοι, διδάχθηκαν την Χριστιανική πίστη από τον Κοδράτο, προς τιμήν του οποίου βρέθηκαν στην Αρχαία Κόρινθο ερείπια ναού του (μνήμη τους 10 Μαρτίου). Την ίδια εποχή αθλεί ο άγιος ΜΥΡΩΝ, Ιερεύς της Εκκλησίας της Κορίνθου (μνήμη του 17 Αυγούστου).
Και ερχόμεθα στους Αγίους εις τιμήν των οποίων κτίσθηκε η μνημειακού χαρακτήρος παλαιοχριστιανική Βασιλική στην περιοχή του αρχαίου λιμανιού του Λεχαίου. Είναι οι μάρτυρες ΛΕΩΝΙΔΗΣ και οι επτά συν αυτώ Άγιες ΧΑΡΙΕΣΣΑ, ΓΑΛΗΝΗ, ΝΙΚΗ, ΚΑΛΙΣ, ΝΟΥΝΕΧΙΑ, ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ και ΘΕΟΔΩΡΑ. Κατήγοντο από την Τροιζήνα, όπου συνελήφθησαν και ωδηγήθηκαν στην Κόρινθο προ του Ηγεμόνος Βενούστου, επί Δεκίου ή Βαλεριανού και μαρτύρησαν το Μ. Σάββατο του 250 ή 258. Αξίζει να μελετήση κανείς το Συναξάριο που περιγράφει την δίκη τους και το μαρτύριο τους, για να θαυμάσει την πίστη τους, τον ηρωϊσμό, την υπομονή και καρτερία τους.
Αφού καταδικάσθηκαν σε θάνατο, κρεμάσθηκαν, ξεσκίσθηκαν οι σάρκες τους και κατόπιν τους ωδήγησαν στην παραλία του Λεχαίου, τους επιβίβασαν σε λέμβο, ενώ οι γυναίκες έψαλλαν με χαρά, με επικεφαλής την Χαρίεσσα. Σε απόσταση 4 μιλίων από την ακτή έδεσαν πέτρες στους τραχήλους των και τους έρριξαν στην θάλασσα. Τα άγια Λείψανά τους τα απέβαλε η θάλασσα στην παραλία και «άνδρες ευλαβείς σύραντες... εντίμως κηδεύσαντες απέθεντο εν αυτώ τω τόπω, Ναόν άγιον δομησάμενοι», κατά το Συναξάριο. Αργότερα θα κτισθή ο παμμεγέθης και μεγαλοπρεπής ναός, όπως προείπαμε, (11.000 τ.μ. έκταση, 200 μ. μήκος), περί τα τέλη του Ε' και αρχές του ΣΤ' αιώνος, κάτω από τους θόλους του οποίου τα πλήθη των προγόνων μας ετίμησαν τους Αγίους μας και εδόξασαν τον εν Τριάδι Θεό μας.
Ο ναός αυτός κατεστράφη από φοβερό σεισμό το 551, πριν ίσως συμπληρώσει ζωή 30 ετών (κατά τόν Δ. Πάλλα, ενώ ο κ. Απόστολος Παπαφωτίου προτείνει ότι έως το 600 μ.Χ. τουλάχιστον ο Ναός λειτουργούσε) και μεταβλήθηκε σε ερειπια, που τα βλέπουμε σήμερα και που ήλθαν στο φως από την αρχαιολογική σκαπάνη, μεταξύ 1956 - 61. Τα Λείψανα των Αγίων, μετά την καταστροφή, ίσως μεταφέρθηκαν στην Αθήνα σε ανεγερθέντα πανομοιότυπο, προς τιμήν τους ναό, στις όχθες του Ιλισσού, δίπλα στις στήλες του Ολυμπίου Διός, για να καταλήξουν στην ιδιαίτερή τους πατρίδα, όπου ανακαλύφθηκαν σε λάρνακα το 1917. Η μνήμη τους εορτάζεται στις 16 Απριλίου.
Τις ίδιες ημέρες του μαρτυρίου των Αγίων μας, εμαρτύρησε η Αγία ΕΙΡΗΝΗ, συγκινηθείσα από αυτό. Στην ίδια εποχή ανήκει και η αγία ΜάρτυςΕΛΙΚΩΝΙΣ (μνήμη 28 Μαϊου).
Μεγάλη σφαγή των Χριστιανών της Κορίνθου έγινε επί Γαλλερίου, αρχές Δ' αιώνος. Εβάφη με Χριστιανικό αίμα όλη η Κορινθιακή γη και τα Λείψανα των Μαρτύρων σκορπίσθηκαν παντού. Πραγματικά η Εκκλησία της Κορίνθου κολύμπησε στο αίμα των Μαρτύρων της. Αλλά όπως γράφει ο Ιστοριοδίφης Τάσος Γριτσόπουλος, «δια της θυσίας των Μαρτύρων της η Εκκλησία της Κορίνθου ελάμβανε δύναμιν και δόξαν». Δυστυχώς δεν μας σώθηκαν ονόματα μαρτύρων εκείνης της εποχής, ίσως ο άγιος ΑΝΔΡΙΑΝΟΣ να μαρτύρησε τότε.
Αλλά και στους χρόνους του Ιουλιανού του Παραβάτου η Εκκλησία μας έδωσε Μάρτυρες. Γνωρίζουμε μόνο ένα, τον άγιο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ τον εν Κορίνθω (μνήμη του 24 Νοεμβρίου), ο οποίος μαζί με την αγία Ελικωνίδα τιμάται από το 1973, σε Παρεκκλήσιο του Ι. Ναού Μεταμορφώσεως Σωτήρος του Κιάτου.
Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους η Εκκλησία της Κορίνθου, εμφανίζει Οσίους άνδρες, μεγάλης αγιότητος, πολλοί επίσης μεγάλοι Ασκητές και Ιεράρχες συνδέουν το όνομά τους μαζί της και καθαγιάζουν την Κορινθιακή γη. Τέκνο γνήσιο της Κορινθίας είναι ο άγιος ΚΥΡΙΑΚΟΣ ο Αναχωρητής και Υμνογράφος (449 - 557), ανεψιός του τότε Μητροπολίτου Κορίνθου Πέτρου, ο οποίος τον χειροθέτησε Αναγνώστη. Σε ηλικία 17 ετών, αναχωρεί για τους αγίους Τόπους, μονάζει σε μονές και ερήμους της Παλλαιστίνης και αναδεικνύεται υπέρμαχος της Ορθοδοξίας (μνήμη 29 Σεπτεμβρίου).
Άγιοι της Εκκλησίας μας είναι και όλοι οι Ορθόδοξοι Μητροπολίτες Κορίνθου που έλαβαν μέρος στις Επτά Οικουμενικές Συνόδους και αγωνίσθηκαν για την επικράτηση της Ορθοδοξίας. Μεταξύ αυτών ο Μητροπολίτης Κορίνθου ΠΕΤΡΟΣ, ο οποίος ακολουθούμενος από τους τριάντα (30) υπ’ αυτόν Επισκόπους της Μητροπόλεως του, έλαβε μέρος στην εν Χαλκηδόνι Δ' Οικουμενική Σύνοδο, όπου διεδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του Ορθοδόξου δόγματος και τη διατύπωση του εκδοθέντος Όρου, εναντίον του Μονοφυσιτισμού («Ο Πέτρος τα Πέτρου φρονεί, Ορθόδοξε, καλώς ήλθες», «Πέτρος επίσκοπος Κορίνθου, ορίσας υπέγραψα», από τα Πρακτικά της Συνόδου του Mansi, ίδε και Θ.Η.Ε. 10, 365 - 366).
Επί Ιουστινιανού (ΣΤ' αιών), φαίνεται ότι ζεί στην Κορινθία ένας από τους οσιώτερους και τελειωτέρους άνδρες της Χριστιανοσύνης, ο όσιος ΗΛΙΑΣ ο εν Κορίνθω, ο οποίος μαζί με τους δύο, επισης οσιωτέρους και τελειωτέρους άνδρες της εποχής του, Βαρσανούφιο τον Μεγάλο και Ιωάννη τον εν Ρώμη, μπορούσε να επηρεάζει, με τις πύρινες προσευχές του τις βουλές του Θεού (κατά το ανθρώπινο) και να αποτρέπει επαπειλούμενες κατά της ανθρωπότητος συμφορές. (Βλέπε: Νικοδήμου του Αγιορείτου «Βίβλος Ψυχωφελεστάτη Βαρσανουφίου και Ιωάννου» εκδ. Β', Βόλος, 1960). Δηλαδή ό,τι ήταν ο όσιος Βαρσανούφιος για την Παλαιστίνη ήταν ο όσιος Ηλίας, για την Κορινθία την εποχή εκείνη (540 - 565 περίπου μ.Χ.)
Τον Ζ' αιώνα ετελειώθη πλήρης ημερών ο όσιος ΠΑΥΛΟΣ ο Ιατρός, ο εκ Κορίνθου καταγόμενος (μνήμη του 28 Ιουνίου. Βλ. «Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας» ,τόμος 10ος , σελίς 328, έκδοσις ΙΝΔΙΚΤΟΣ, Αθήναι 20081).
Λίγο αργότερα (κατά τον Η'Η' αιώνα ζει στην Κόρινθο ο όσιος ΠΑΥΛΟΣ ο δια Χριστόν Σαλός, ο σημειοφόρος (= θαυματουργός), προς τιμήν του οποίου ο μακαριστός Μητροπολίτης Παντελεήμων Καρανικόλας καθιέρωσε το 1974 Παρεκκλήσιο εις τον Ι. Ναό του Σοφικού, (μνήμη του 6 Νοεμβρίου).
Τον Θ' αιώνα μονάζει στην Κορινθία και πεθαίνει σε χωριό της το 820 ο όσιος ΛΟΥΚΑΣ ο Νέος ο εκ Ταυρομενίου της Σικελίας (μνήμη του 6 Νοεμβρίου), ενώ την ίδια εποχή καταφεύγει στην Κόρινθο ο όσιος ΦΑΝΤΙΝΟΣ ο Θαυματουργός, ο εκ Καλαβρίας της Ιταλίας (μνήμη 30 Αυγούστου).
Τον Ι' αιώνα ποιμαίνει την Εκκλησία της Κορίνθου όσιος άνδρας μεγάλης αγιότητος ο άγιος ΠΑΥΛΟΣ, αδελφός κατά σάρκα του αγίου ΠΕΤΡΟΥ, Επισκόπου Άργους, του Θαυματουργού, ο οποίος αρχικώς προωρίζετο για την Αποστολική Εκκλησία της Κορίνθου, αρνήθηκε και για αρκετό χρονικό διάστημα έζησε σε ασκητήρια της Κορινθίας, πριν αποδεχθεί την Επισκοπή Άργους (μνήμη αγίου Παύλου 27 Μαρτίου, του αγίου Πέτρου 3 Μαϊου). Επί δεκαετία κατόπιν και πέον παραμένει στην Κορινθία και ασκείται ο όσιος ΛΟΥΚΑΣ ο Στειριώτης (+ 953), άλλοτε στην Κόρινθο, άλλοτε στο Ζεμενό, επί δεκαετία ως υποτακτικός Στυλίτου μοναχού (υπήρχαν τότε στην περιοχή του Ζεμενού Στυλίτες μοναχοί, εξ ου και το σημερινό χωριό Στύλια), άλλοτε στην περιοχή Σοφικού (όπου μέχρι σήμερα η περιοχή Στείρι και διαλελυμένη Μονή της Παναγίας του Στείρι). Επίσης επί τρία χρόνια αργότερα, πριν καταλήξει στο Στείρι της Βοιωτίας, σε νησίδα του Κορινθιακού, την Αμπελώνα (κοιμήθηκε το 953).
Εδώ επίσης στην Κόρινθο, θα πεθάνει επιστρέφοντας από την Κωνσταντινούπολη και θα ταφεί το 953, ο άγιος ΑΡΣΕΝΙΟΣ Αρχιεπίσκοπος Κερκύρας. Οταν αργότερα ήλθαν να πάρουν το Λείψανό του, κατά την εκταφή οι Κορίνθιοι κράτησαν την γενιάδα του Αγίου (μνήμη 19 Ιανουαρίου), ενώ κατά το β' ήμισυ του Ι' αιώνος επισκέπτεται κατ’ επανάληψη την Κορινθία και κηρύττει και θαυματουργεί στην Κόρινθο και στο Ενόριον (Αγιονόριον), ο μέγας εκείνος άνδρας ο Όσιος ΝΙΚΩΝ ο «Μετανοείτε», ο πολιούχος της Λακωνίας (+ 998, η μνήμη του 26 Νοεμβρίου). Την ίδια εποχή ή αρχές του ΙΑ' αιώνα την Εκκλησία της Κορίνθου ποιμαίνει ο άγιος ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, όσιος άνδρας και αντιαιρετικός συγγραφέας (η μνήμη του στις 4 Μαϊου).
Κατά τους πρό της Αλώσεως χρόνους ή λίγο μετά, μεταφέρεται από την Κωνσταντινούπολη από πρόσφυγες μοναχούς (κατ’ άλλους από τον Αγγελή Νοταρά, αδελφό του Εθνομάρτυρος Λουκά Νοταρά), το σεπτό σκήνωμα του Οσίου ΠΑΤΑΠΙΟΥ, του εκ Θηβαϊδος της Αιγύπτου (Δ' ή Ε' αιώνας) και εναποτίθεται στο ομώνυμο Ασκητήριο - Σπήλαιο των Γερανείων, όπου θα ευρεθεί το 1904. Την ίδια εποχή φαίνεται ότι ζουν στήν Κωνσταντινούπολη οι νεώτεροι ‘Αγιοι ΝΙΚΩΝ ο Νέος και Οσία ΥΠΟΜΟΝΗ, η οποία δεν είναι άλλη από την Ελένη Παλαιολογίνα, σύζυγο του Αυτοκράτορος Μανουήλ του Β' Παλαιολόγου και μητέρα των δύο τελευταίων, Αυτοκρατόρων Ιωάννου Η' και Κωνσταντίνου ΙΑ' και Δεσποτών του Μυστρά και Θεσσαλονίκης, η οποία μετά τον θάνατο του συζύγου της (1425), εκάρη μοναχή με το όνομα Υπομονή και τοιχογραφίες της βρέθηκαν στο σπήλαιο όπου το λείψανο του οσ. Παταπίου.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η τοπική Εκκλησία αναδεικνύει νέους Αγίους. Πρόκειται περί δύο Νεομαρτύρων και τριών Οσίων ανδρών. Πρώτος είναι ο Νεομάρτυς ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ο εξ Ιχθύος (Ψάρι) της Κορινθίας, ο οποίος ύστερα από διάφορα μαρτύρια και διαπομπεύσεις υπέστη τον δια πυράς θάνατο, εκατό έτη μετά την ‘Αλωση (14 Φεβρουαρίου 1554), στην Κωνσταντινούπολη. Μικρός ναός υπάρχει στη γενέτειρά του το Ψάρι Κορινθίας. Η Κάρα του βρίσκεται στην Ι. Μονή Μεταμορφώσεως - Μεγάλου Μετεώρου. Ακολουθεί ο άγιος Νεομάρτυς ΖΑΧΑΡΙΑΣ, Μητροπολίτης Κορίνθου, που αποκεφαλίσθηκε την Κυριακή της Σταυροπροσκηνήσεως 30 Μαρτίου 1684, με την κατηγορία ότι ευρίσκετο σε συνεννοήσεις με τους Ενετούς κατά των Τούρκων (προς τιμήν του ο μακαριστός Μητροπολίτης Παντελεήμων Καρανικόλας καθιέρωσε το έτος 1973 θυσιαστήριο στον Ι. Ναό Αγ. Νικολάου Κορίνθου)
Έχουμε κατόπιν δύο μεγάλους Οσίους άνδρες, γόνους της ενδόξου οικογένειας των Νοταράδων, τον άγιο ΓΕΡΑΣΙΜΟ τον νέο Ασκητή, τον εν Κεφαλληνία, που γενήθηκε στα ‘Ανω Τρίκαλα Κορινθίας και κοιμήθηκε στις 16 Αυγούστου 1579 και τόν ‘Αγιο ΜΑΚΑΡΙΟ Μητροπολίτη Κορίνθου, ο οποίος εποίμανε θεοφιλώς την Μητρόπολή μας και έλαβε μέρος στα Ορλωφικά, στερήθηκε τον θρόνο του, διήλθε διάφορα μοναχικά κέντρα (Άγιο Όρος, όπου αναμείχθηκε στο κίνημα των Κολλυβάδων, εξέδωσε την Φιλοκαλλία των Ιερών Νηπτικών κ.α., Πάτμο, Ικαρία κ.α.) καί τελικά κατέληξε στη Χίο, όπου καί εκοιμήθη το 1805.
Έχουμε επίσης κατά τον ΙΣΤ' αιώνα τον ΄Οσιο ΜΑΤΘΑΙΟ τον Ακτήμονα, ο οποίος ζη στην Ι. Μονή Αγίας Αικατερίνης Σινά, καταγόμενος από το Βασιλικό (Αρχαία Σικυώνα) Κορινθίας. Τέλος ο όσιος ΛΑΥΡΕΝΤΙΟΣ ο εκ Μεγάρων Αττικής, κτίτωρ της Ι. Μονής Φανερωμένης Σαλαμίνος, φαίνεται συνδεδεμένος με την Κορινθία. Διότι τα οράματα, κατά τα οποία είδε την Θεοτόκον να τον προτρέπει, να πάει στην Σαλαμίνα να σκάψει για να βρεί την θαυματουργό εικόνα Της και να κτίσει ναό Της, τα είδε κατά το Συναξάριο ο τότε ονομαζόμενος με το λαϊκό όνομα του Λάμπρος Κανέλλος, ευρισκόμενος στά κτήματα του, στην περιοχή της Κορινθίας Λιάντρο, που δεν είναι άλλη, παρά η περιοχή Λιάντρο των Αγίων Θεοδώρων, αγιασμένη από την εμφάνηση της Παναγίας περιοχή.
Αυτοί είναι οι γνωστοί ‘Αγιοι της Κορινθίας. Καλύπτουν όλους τους Χριστιανικούς αιώνες και καταλαμβάνουν σημαντικό μέρος του Μαρτυρολογίου και Αγιολογίου της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Είναι αυτοί που καθαγίασαν την Κορινθιακή γη με το αίμα τους, με την εξ αυτης διέλευση και παραμονή τους. Αυτοί μετέδοσαν την Χριστιανική πίστη και εστήριξαν στην κατά Χριστό ζωή, γενεές γενεών Κορινθίων προγόνων μας, με την θεία διδασκαλία και το έργο τους, με την αυταπάρνηση και το άγιο παράδειγμά τους, με τις πύρινες προσευχές τους.
Είναι αυτοί, που «πρεσβευτικώς αεί προίστανται» της Κορινθίας, προς τιμήν των οποίων ο μακαριστός Μητροπολίτης Κορίνθου Παντελεήμων Καρανικόλας ώρισε την τελευταία Κυριακή του μηνός Μαϊου εκάστου έτους μνήμη να επιτελούμε «Πάντων των Αγίων Αποστόλων, συνεργών του Αγίου Αποστόλου Παύλου, εν τω καταρτισμώ της εν Κορίνθω Αγίας Εκκλησίας» και την πρώτη Κυρριακή του Ιουνίου μνήμη να επιτελούμε «Πάντων των Αγίων των εν τη πόλει Κορίνθου και πάση τη Μητροπόλει Κορινθίας διαλαμψάντων Αποστόλων, Μαρτύρων, Ιεραρχών και Οσίων», σαν έκφραση απείρου ευγνωμοσύνης εις τους προστάτες μας.
Κατάσπαρτος η Κορινθιακή γη από τα οστά και τα Λείψανά τους. Κατά την ανασκαφή της Βασιλικής του αγίου Λεωνίδου (1956-1961) αποκαλύφθηκε χώρος διαφυλάξεως αγίων λειψάνων. Σε πόσους άλλους χώρους δεν αποκαλύφθηκαν οι τάφοι και τα Λείψανά τους;
Η Ιερά Μητρόπολή μας όμως στολίζεται και με θαυματουργές περίπυστες εικόνες όπως:
Παναγίας Ι. Μονής Φανερωμένης Χιλιομοδίου (πανήγυρις 23 Αυγούστου, τριήμερος, την 21ην Αυγούστου εσπέρας λαμβάνει χώρα το «ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟΝ», η μεταφορά - δηλαδή - της Ιεράς Εικόνος από το Παλαιομονάστηρο, στο μετόχι της Αγ. Μαρίνης).
Θεοτόκου Γλυκοφιλούσης, προσωπική εικόνα Α' Κυβερνήτου της Ελλάδος Ιω. Καποδίστρια (φυλάσσεται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο Κορίνθου).
Θεοτόκου Ιεράς Μονής Βράχου Νεμέας.
Θεοτόκου Σοφικού (φυλάσσεται στον Ι. Ναό Αγ. Τριάδος Σοφικού).
Ζωοδόχου Πηγής Καλών Νήσων (φυλάσσεται στην Ι. Μητρόπολη).
Θεοτόκου Λεχώβης στην ομώνυμη Ι. Μονή.
Παναγίας Κορυφής Καμαρίου στην ομώνυμη Ι. Μονή.
Παναγία Κοιμήσεως Θεοτόκου Βράχου Ταρσών.
Παναγίας Γιάτρισσας Λουτρακίου (πανήγυρις 8η Σεπτεμβρίου).
Παναγίας Φανερωμένης Υψηλών Αλωνίων Ξυλοκάστρου.
Αγίας Παρασκευής, αφιέρωμα Στρατηγού Θεοδ. Κολοκοτρώνη, στον Άγιο Σώστη Δερβενακίων, σε ανάμνηση της νίκης των Ελλήνων εναντίον των στρατευμάτων του Δράμαλη (26-7-1822).
Αγίου Γεωργίου στην Ι. Μονή Αγ. Γεωργίου Φενεού.
Αγίου Ιερομάρτυρος Βλασίου στην ομώνυμη Ι. Μονή Άνω Συν. Τρικάλων.
Αγίων Αναργύρων στον ομώνυμο Προσκυνηματικό Ι. Ναό Αρχαίας Κορίνθου.
Επίσης στην Ι. Μητρόπολή μας κατ’ εξαίρεση τιμώνται πανηγυρικά, αν και δεν είναι Κορίνθιοι Άγιοι, ο Άγιος Ιερομάρτυς Βλάσιος, Επίσκοπος Σεβαστείας, ως πολιούχος της πόλεως Ξυλοκάστρου και η Ισαπόστολος Αγία Μάρτυς Φωτεινή η Σαμαρείτης (μνήμη 26 Φεβρουαρίου και Κυριακή της Σαμαρείτιδος), ένεκα του επ’ ονόματί της Παρεκκλησίου της γεραράς Ιερατικής Σχολής Κορίνθου.
Πράγματι, πατούμε, όπου «έστησαν οι πόδες" των Αγίων μας, επάνω στους τάφους των Μαρτύρων, που υπήρξαν πρόγονοι μας. Γι’ αυτό αβίαστα πρέπει να έρχονται στην σκέψη μας οι λόγοι του ποιητή:
«Μέσα μας τρέχει ηρώων αίμα είμαστε απόγονοι Μαρτύρων. Μεσ’ απ’ τους τάφους των ανθίζει η πίστι αυτή που μας φλογίζει».
Χρειάζεται να ενισχύεται η προσπάθειά μας γιά την κατάκτηση της αγιότητας με τις πρεσβείες τους και ακόμη επιβάλλεται να καταβάλουμε προσπάθειες, ώστε να είμαστε οι συνεχιστές τους στην αδιάκοπη αυτή αλυσίδα, που οδηγεί και από την Κόρινθο στον Ουρανό.