ΟΣΙΑ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΟΤΣΚ ΡΩΣΙΑΣ (+ 1173)

Σειρά: Ἀδιάφθοροι Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας (ἀπό τό ὁμώνυμο ἔργο τοῦ Καθηγητοῦ Ἀντ. Μάρκου).

Ἀρχοντικῆς καταγωγῆς, ἦταν θυγατέρα τοῦ Ἡγεμόνα τοῦ Πολότσκ Γεωργίου καί ἐγγονή τοῦ Μεγάλου Ἡγεμόνα τοῦ Κιέβου Βσέβολοντ. Σέ ἡλικία μόλις 12 ἐτῶν κατέφυγε σέ μονή, γιά νά ἀποφύγει τόν γάμο της μέ κάποιο Πρίγκιπα, τό ὁποῖο ἐπέβαλλαν στούς γονεῖς της οἱ τότε πολιτικές σκοπιμότητες. Ἡ πνευματική πρόοδος τῆς νεαρῆς μοναχῆς ἦταν τέτοια, ὥστε σύντομα ὁ Ἐπίσκοπος τῆς ἐπαρχίας Ἡλίας τῆς ἐπέτρεψε νά ἐγκαταβιώσει σέ ἕνα κελλί τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Σοφίας. Ἐκεῖ ἡ Εὐφροσύνη πρόσθεσε στούς μοναχικούς της ἀγώνες καί τό ἐρχόχειρο τῆς καλλιγραφίας, τά ἔσοδα μάλιστα ἀπό τά βιβλία πού ἀντέγραφε, τά διέθετε στούς πτωχούς.
Κάποια νύκτα κατά τήν διάρκεια τῆς προσευχῆς της, ὁ Ὁσία δέχθηκε τήν ἐπίσκεψη ἑνός Ἀγγέλου. Ὁ οὐράνιος ἐπισκέπτης τήν ὁδήγησε ἔξω ἀπό τήν πόλη, σέ κάποιο σημεῖο πού ὑπῆρχε ἕνας μικρός ξύλινος ναός πρός τιμήν τῆς Θείας Μεταμορφώσεως. "Ἐδῶ - τῆς εἶπε - εἶναι τό θέλημα τοῦ Κυρίου νά κατοικήσεις, διότι μέσα ἀπό τήν δική σου ἀφιέρωση, ὁ Κύριος θά ὁδηγήση πολλούς στή σωτηρία". Ἕνα παρόμοιο ὅραμα εἶδε καί ὁ Ἐπίσκοπος καί ἔτσι τῆς παραχώρησε τήν γῆ, μέ ἄδεια νά ἱδρύσει μονή.
Μέ ἕδρα τήν Μονή Μεταμ. Σωτῆρος ἡ Ὁσία ἀναδείχθηκε πνευματική μητέρα μοναζουσῶν, ἀλλά καί διδάσκαλος τοῦ λαοῦ, κήρυξε μάλιστα τόν Χριστιανισμό στίς παγανιστικές φυλές τῆς περιοχῆς (σήμερα εἶναι Λευκορωσικό ἔδαφος, στά σύνορα μέ τήν Λιθουανία). Ἀργότερα, κατά τήν ἀνέγερση πέτρινου Ναοῦ στή Μονή, μία ὑπερκόσμια φωνή κάλεσε τόν ἀρχιμάστορα νά ἀναλάβει τήν ἐργασία, ἐνῶ ἡ Ὁσία μέ τήν προσευχή της τροφοδοτοῦσε τό ἐργοτάξιο μέ τοῦβλα!
Ὅταν ἡ Ὁσία ὕψωσε Ναό ἀφιερωμένο στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, ἀπευθύνθηκε στό συγγενή της Αὐτοκρατορικό Οἶκο τῆς ΚΠόλεως καί ζήτησε μία Θεομητορική εὐλογία. Τότε, κατά μία ἐκδοχή, ἔφθασε στή Ρωσία ἡ θαυματουργή Εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Χερσῶνας (κατά τήν παράδοση ἔργο τοῦ Εὐαγγ. Λουκᾶ).
Μετά ἀπό μοναχική ζωή 40 ἐτῶν, ἡ Ὁσία ξεκίνησε γιά προσκύνημα στά Ἱεροσόλυμα. Κατά τό ταξείδι της συναντήθηκε στήν ΚΠολη μέ τόν Αὐτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνό καί τόν Πατριάρχη Λουκᾶ, προσκύνησε στούς Ναούς τῆς Βασιλεύουσσας τά Ἅγια Λείψανα καί τίς θαυματουργές Εἰκόνες καί πρόσφερε ἀφιερώματα. Στά Ἱεροσόλυμα ἡ Ὁσία πρόσφερε χρυσό θυμιατήριο στόν Πανάγιο Τάφο καί ζήτησε μέ θερμή προσευχή νά κοιμηθεῖ ἐκεῖ. Ἐνῶ τήν μετέφεραν ἀδιάθετη στή Ρωσική Μονή, ζήτησε νά κηδευθεῖ στή Μονή τοῦ ἁγ. Σάββα, ὅπου στό παρελθόν εἶχαν ἐνταφιασθεῖ δίκαιες γυναίκες (λ.χ. οἱ μητέρες τοῦ ἁγ. Σάββα καί τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων). Κοιμήθηκε εἰρηνικά τό 1173.
Τό Λείψανό της ἀνακομίσθηκε ἀδιάφθορο καί μεταφέρθηκε ἀπό Ρώσους προσκυνητές, ἀρχικά στήν Ἄκρα τῆς Παλαιστίνης καί τελικά στή Λαύρα τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου, γιά νά μήν βεβηλωθεῖ ἀπό τόν Ὀθωμανό Σουλτάνο Σαλαδίν. Τό Λείψανο ἐπέστρεψε στό Πολότσκ μετά ἀπό πάροδο ὀκτώ αἰώνων καί πολλές ἐμφανίσεις τῆς Ὁσίας, κατά τήν βασιλεία τοῦ Τσάρου Νικολάου Β'. Μετά τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1917, οἱ Μπολσεβίκοι τοποθέτησαν τό Λείψανο στό τοπικό Μουσεῖο Ἀθεϊσμοῦ. Κατά τόν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, εὐσεβεῖς κάτοικοι τοῦ Πολότσκ παραβίασαν τό μουσεῖο, πῆραν τό Λείψανο καί τό κατέθεσαν στό Ναό τῆς Ἁγίας Σκέπης. Τελικά τό 1943 τό Λείψανο ἐπιστράφηκε στή Μονή Πολότσκ, ὅπου καί σήμερα φυλάσσεται. (μ. Βαρβάρας, "Ὁ Βίος τῆς ὁσ. Εὐφροσύνης τοῦ Πολότσκ"· Περιοδικό "Orthodox Life", φ. 2/1959).
Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 23η Μαϊου.