ΑΓΙΑ ΘΩΜΑΪΣ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ (10ος αἰ.)

Σειρά: Ἀδιάφθοροι Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας (ἀπό τό ὁμώνυμο ἔργο τοῦ Καθηγητοῦ Ἀντ. Μάρκου).

Γεννήθηκε στή Λέσβο μεταξύ τῶν ἐτῶν 910 - 913 καί διακρίθηκε γιά τήν εὐσέβεια καί τίς ἄλλες ἀρετές της. Μεταξύ τῶν ἐτῶν 934 - 937 νυμφεύθηκε κάποιον Στέφανο, ὁ ὁποῖος ἀποδείχθηκε ὁ "ἀκάνθινος στέφανος" τῆς ζωῆς της. Ἄνθρωπος ἄξεστος καί βάρβαρος, τήν κτυποῦσε καθημερινά καί τήν ὑπέβαλε σέ ἀπάνθρωπα μαρτύρια. Τήν θλιβερή αὐτή κατάσταση ἀντιμετώπιζε ἡ Θωμαϊδα μέ τήν προσευχή, τήν ὑπομονή καί τήν ἀγαθοεργία. "Τάς θλίψεις τοῦ βίου της ὡς προσφοράν λογικήν Χριστῷ προσενέγκασα", δοξάσθηκε ἀπ' Αὐτόν μέ τό χάρισμα τῶν θαυμάτων (ὑπάρχουν μαρτυρίες γιά 14 θαυματουργικές θεραπείες πού ἔγιναν ἐνῶ ἦταν ἀκόμη στήν ζωή) καί μετά τήν κοίμησή της (μεταξύ τῶν ἐτῶν 948 - 951) μέ τήν ἀφθαρσία τοῦ Λειψάνου της.
Κηδεύθηκε στήν ΚΠολη, στή Μονή τήν λεγομένη "τά μικρά Ρωμαίου". Τό ἄφθαρτο Λείψανό της, στό ὁποῖο διακρίνονταν τά τραύματα ἀπό τούς ξυλοδαρμούς, φυλάσονταν ἐκεῖ μέχρι τήν πρώτη Ἅλωση τῆς Πόλεως (ἀπό τούς Σταυροφόρους, τό 1204), ὁπότε χάθηκε. Εἶναι πολύ πιθανό νά κλάπηκε ἀπό τούς Δυτικούς καί νά μεταφέρθηκε στή Δύση, ὅπως καί ἄλλα Λείψανα Ἁγίων τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.
Τήν μνήμη της ἡ Ἐκκλησία τῆς ΚΠόλεως τιμοῦσε τήν 1η Ἰανουαρίου (ἐπέτειο τῆς κοιμήσεώς της), ἀργότερα ὅμως μετατέθηκε τήν 3η Ἰανουαρίου, γιά νά μήν συμπίπτει μέ τήν Δεσποτική Ἑορτή τῆς Περιτομῆς τοῦ Κυρίου. Ἡ πρός τήν ἁγ. Θωμαϊδα τιμή, ἐπειδή ἦταν συνδεδεμένη μέ τό ἀδιάφθορο Λείψανό της, ἀτόνισε μετά τήν ἀπώλειά του. Ἐπανῆλθε στή μνήμη τῆς Ἐκκλησίας μετά ἀπό προσπάθειες τοῦ Λεσβίου Καθηγητή τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ἰωάννη Φουντούλη. Ἡ πρός τιμή της Ἀκολουθία εἶναι ποίημα τοῦ μ. Γερασίμου Μικραγιαννανίτου (βλ. "Λεσβιακό Μηναῖο", 1969, σελ. 84 - 94). Θεωρεῖται προστάτιδα τοῦ συζυγικοῦ βίου καί συμφιλιώτρια τῶν συζύγων. (Ἰω. Φουντούλη, "Ἡ ἁγ. Θωμαϊς ἡ Λεσβία"· "Λεσβιακόν Ἑορτολόγιον", 1965).