ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ Ο ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ, ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΚΠΟΛΕΩΣ (+ 350)

Σειρά: Ἀδιάφθοροι Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας (ἀπό τό ὁμώνυμο ἔργο τοῦ Καθηγητοῦ Ἀντ. Μάρκου).

Γεννήθηκε στή Θεσσαλονίκη καί χρημάτισε Διάκονος τῆς Ἐκκλησίας τῆς ΚΠόλεως καί Νοτάριος τοῦ Πατριάρχου Ἀλεξάνδρου. Πατριάρχης ἀναδείχθηκε τό 337 μετά τόν θάνατο τοῦ Ἀλεξάνδρου ἀπό τούς Ὀρθοδόξους τῆς Πόλεως, ἐνῶ ὁ ἀρειανίζων Αὐτοκράτορας Κωνστάντιος ἔλειπε στήν Ἀλεξάνδρεια. Ὅταν ὁ Κωνστάντιος ἐπέστρεψε στήν ΚΠολη, τό 341, ἀνέδειξε αὐθαίρετα Πατριάρχη τόν λόγιο, ἀλλά ἀρειανόφρονα, Ἐπίσκοπο Νικομηδείας Εὐσέβειο. Ἔτσι ὁ Παῦλος ἀναγκάσθηκε νά καταφύγει στή Ρώμη, στόν Ὀρθόδοξο Πάπα Ἰούλιο, ὅπου συνάντησε τόν ἐπίσης ἐξόριστο Μεγάλο Ἀθανάσιο.
Μετά τόν θάνατο τοῦ Εὐσεβείου ὁ Παῦλος ἐπανῆλθε στό Θρόνο, μέ συστατικά γράμματα τόσο τοῦ Πάπα Ἰουλίου, ὅσο καί τοῦ Αὐτοκρά-τορα τῆς Δύσεως Κώνσταντος, ἀδελφοῦ τοῦ Κωνστάντιου, ἀλλά οἱ Ἀρειανοί εἶχαν ἤδη ἐκλέξει Πατριάρχη τόν Μακεδόνιο. Ὅταν ὁ Ἅγιος ἐγκαθιδρύθηκε στό Θρόνο γιά δεύτερη φορά, ὁ Κωνστάντιος ἔλειπε στήν Ἀντιόχεια καί πληροφορούμενος τά γεγονότα διέταξε τόν Στρατηγό Ἑρμογένη νά ἐκδιώξει τόν Παῦλο μέ κάθε τρόπο. Ἡ ἀπόφαση αὐτή ὑλοποιήθηκε μέ ἐπέμβαση τοῦ στρατοῦ καί τελικά ὁ Παῦλος κατέφυγε καί πάλι στή Ρώμη.
Ὅταν ἡ Σύνοδος τῆς Σαρδικῆς καταδίκασε τόν Μακεδόνιο, ὁ Κωνστάντιος ὑποχρεώθηκε (καί μέ πίεση τοῦ ἀδελφοῦ του) νά ἀποδώσει τόν Θρόνο στόν Παῦλο (348), ἀλλά τό 350 – μέ τόν θάνατο τοῦ Κώνσταντος - ὁ Ἅγιος ἐξορίστηκε γιά τρίτη φορά, τήν φορά αὐτή στήν Κουκουσό τῆς Ἀρμενίας, ὅπου οἱ Ἀρειανοί τόν ἔπνιξαν μέ τό ὠμοφόριό του!
Τό Λείψανο τοῦ ἁγ. Παύλου μετακομίσθηκε ἀδιάφθορο στήν ΚΠολη τό 385, κατά τήν βασιλεία τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου. Ἀρχικά κατατέθηκε στό Ναό τῆς Ἁγίας Εἰρήνης καί ἔπειτα σέ ναό πρός τιμή του. Τό Λείψανο μεταφέρθηκε στή Βενετία τό 1226 καί κατατέθηκε στή γυναικεία Μονή τοῦ ἁγ. Λορέντζου, ὅπου φυλάσσονταν καί τά Λείψανα τοῦ ὁσ. Βαρβάρου τοῦ Μυροβλύτου καί τῆς ἁγ. Κανδίδης. Ἄγνωστο κάτω ἀπό ποιες συνθήκες τό Λείψανο χάθηκε, γιά νά βρεθεῖ τό 1493. Κατά τήν ἀναγνώριση τοῦ 1686 ὁ Βολλανδιστής C. Jannik διαπίστωσε καί περιέγραψε τήν ἀκεραιότητα τοῦ Λειψάνου. Σήμερα φυλάσσεται στή Μονή τοῦ ἁγ. Γεωργίου τοῦ Μείζονος Βενετίας.
Στό χῶρο τῆς Ὀρθοδοξίας, μέρος τῆς Κάρας τοῦ Ἁγίου φυλάσσεται στή Μονή Σιμωνόπετρας Ἁγίου Ὄρους καί ἀπότμημα τοῦ Λειψάνου του στή Λαύρα τοῦ ἁγ. Ἀλεξάνδρου Νέβσκι Ἁγίας Πετρουπόλεως. Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 6η Νοεμβρίου.