ΑΓΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΜΙΛΟΥΤΙΝ, ΚΡΑΛΗΣ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ (+ 1322)

Σειρά: Ἀδιάφθοροι Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας (ἀπό τό ὁμώνυμο ἔργο τοῦ Καθηγητοῦ Ἀντ. Μάρκου).

Ὁ Στέφανος Οὔρεσης Β', ἕνας τῶν ἐπιφανεστέρων Σέρβων Ἡγεμόνων τῆς Δυναστείας τῶν Νεμανιδῶν. Ἦταν γιός τοῦ Κράλη τῆς Σερβίας Οὔρεση Α' (ὁσίου Σίμωνος, + 1282, 1η Μαϊου) καί τῆς Βασιλίσσης Ἑλένης (ὁσίας, 30ή Ὀκτωβρίου) καί ἀδελφός τοῦ Κράλη Δραγούτιν (ὁσίου Θεοκτίστου, 30ή Ὀκτωβρίου).
Κατά τήν Ἱστορία ὁ Δραγούτιν ἀνέτρεψε τόν πατέρα του μέ πραξικόπημα καί ἀφοῦ ἐπικράτησε, τόν φυλάκισε στό Δυρράχιο. Ἐκεῖ ὁ Οὔρεσης ἔγινε μοναχός μέ τό ὄνομα Σίμων καί ἀξιώθηκε ὁσιακοῦ τέλους, τό ὁποῖο ὁδήγησε τόν Δραγούτιν σέ μετάνοια. Ἀμέσως παραιτήθηκε, παρέδωσε τόν Θρόνο στόν ἀδελφό του Στέφανο, ἔγινε μοναχός μέ τό ὄνομα Θεόκτιστος καί ἔζησε τό ὑπόλοιπο τῆς ζωῆς προσφέροντας στόν Θεό καρπούς μετανοίας.
Ὁ Μιλούτιν βασίλευσε κατά τήν περίοδο 1282 - 1321. Σ' αὐτόν ἡ μεσαιωνική Σερβία ὀφείλει τήν ἐπέκτασή της σέ βάρος Ἑλλήνων καί Βουλγάρων. Ἀρχικά κατέλαβε τά Σκόπια (τά ὁποῖα ἔκανε πρωτεύουσσά του) καί ἔπειτα τό Δυρράχιο καί ἄλλα σημαντικά Βυζαντινά κέντρα στήν Ἤπειρο καί τήν Δυτική Μακεδονία. Τό 1299 ὁ Αὐτοκράτορας Ἀνδρόνικος Β' ὁ Παλαιολόγος (1282 - 1328), σύναψε εἰρήνη μαζί του. Τό γεγονός ἐπισφαγίσθηκε μέ τόν πολιτικῆς σκοπιμότητος γάμο τοῦ Σέρβου Κράλη μέ τήν μόλις πέντε ἐτῶν θυγατέρα τοῦ Ἀνδρονίκου ἀπό τήν β' γάμο του, τήν Σιμωνίδα. Ἡ προίκα τῆς Βυζαντινῆς Πριγκίπισσας ἦταν ἡ ἀναγνώριση τῆς Σερβικῆς κυριαρχείας στίς κατακτημένες περιοχές.
Ὁ Στέφανος ἀναδείχθηκε εὐσεβέστατος Ἡγεμόνας. Κατά τήν παράδοση, ὑποσχέθηκε στόν Θεό νά ἀνεγείρει ἕνα Ναό γιά κάθε χρόνο βασιλείας του, σάν εὐχαριστήριο γιά τίς πολλές εὐλογίες Του πρός τό Σερβικό Ἔθνος. Ἔτσι, στά 42 χρόνια τῆς βασιλείας του, ὕψωσε 42 ναούς! Οἱ πλέον ἀξιόλογοι ἀπό αὐτούς εἶναι τῆς Μονῆς Χιλανδαρίου Ἁγίου Ὄρους (1293), τοῦ ἁγ. Νικήτα στά Σκόπια (1307), ἡ λεγόμενη Βασιλική Ἐκκλησία στήν Μονή Στουντένιτσας Σερβίας (1314) καί κυρίως ἡ Μονή τῆς Γκρατσάνιτσας (στή φωτογραφία, 1315). Στό Ἅγιο Ὄρος, ἐκτός ἀπό τό Καθολικό τῆς Μονῆς Χιλανδαρίου, ἀνακαίνισε καί τήν τράπεζα τῆς Μονῆς καί ὕψωσε τόν μέχρι σήμερα σωζόμενο ὀχυρωματικό πύργο πού φέρει τό ὄνομά του, διότι κατά τήν περίοδο ἐκείνη οἱ ἐπιδρομές τῶν Τούρκων στά ἀνατολικά παράλια τοῦ Ἄθωνα, γίνονταν ὅλο καί πιό συχνές.
Κατά τήν βασιλεία τοῦ Μιλούτιν ἄρχισε ὁ λεγόμενος ἐκβυζαντινισμός τῆς Σερβικῆς κοινωνίας, ὁ ὁποῖος δέν εἶχε ἱστορικό προηγούμενο στό παρελθόν. Τά σημεῖα τῆς οὐσιαστικῆς Βυζαντινῆς ἐπιρροῆς πολλαπλασιάσθηκαν στή διοίκηση τοῦ Κράτους, στήν κοινωνικό-οἰκονομική διάρθρωση, στή ναοδομία, στή Θεία Λειτουργία (ἡ ὁποία μεταρυθμίσθηκε κατά τό Ἁγιορειτικό Τυπικό). Ἡ ἔντονη οἰκοδομική δραστηριότητα τοῦ Σέρβου Κράλη, ἔφερε στή Σερβία τούς καλύτερους τεχνίτες τοῦ Βυζαντινοῦ κόσμου τῆς ἐποχῆς ἐκείνης καί δημιούργησε τήν λεγόμενη Σερβο - Βυζαντινή Σχολή.
Ὁ Κράλης ἅγ. Στέφανος κοιμήθηκε εἰρηνικά τό 1322. Τό Λείψανό του ἀνακομίσθηκε ἀδιάφθορο καί σήμερα φυλάσσεται στόν Ναό τῆς ἁγ. Κυριακῆς, στήν Σόφια τῆς Βουλγαρίας (ἐκτός ἀπό τήν τιμία Κάρα ἡ ὁποία ἔχει χαθεῖ).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 30η Ὀκτωβρίου.