Βιβλιοπαρουσίαση, ΔΙΠΛΟΥΣ ΠΕΛΕΚΥΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΑΝΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ

Βιβλιοπαρουσίαση

Νικολάου Μάννη

ΔΙΠΛΟΥΣ ΠΕΛΕΚΥΣ

ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΑΝΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ

          Μία νέα, σημαντική ἔκδοση (μεγάλου σχήματος, 236 σελίδων), προστέθηκε τούς τελευταίους μῆνες  στήν Ὁμολογιακή Βιβλιοθήκη καί τήν Ἀντιρρητική Γραμματεία τῶν ἀγωνιζομένων Ὀρθοδόξων. Πρόκειται γιά πόνημα (προϊόν πόνου καί κόπου, ὅπως λέει καί ἡ λέξη), τοῦ ἰδιαιτέρως ἀγαπητοῦ Νικ. Μάννη, σχετικά μέ τίς καταδίκες τοῦ Γρηγοριανοῦ Ἡμερολογίου ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

Ἡ ἔκδοση εἶναι ἀφιερωμένη στήν «ἱερά ξυνωρίδα τῶν ἀοιδήμων Πατριαρχῶν ΚΠόλεως Ἱερεμίου τοῦ Τρανοῦ  καί Ἀλεξανδρείας Μελετίου τοῦ Πηγᾶ» καί προλογίζεται ἀπό τόν ἀρχιμ. Εὐθύμιο Μπαρδάκα.

Ὁ συγγραφέας

Ὁ κ. Νικόλαος Μάννης εἶναι Δάσκαλος, καταγόμενος ἀπό τήν ἱστορική Βερδικοῦσα Λαρίσης (ὅπου γεννήθηκε σέ πολύτεκνη ὀρθόδοξη οἰκογένεια, ἤδη τρίτεκνος ὁ ἴδιος), καλός γνώστης τῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς/Μουσικοδιδάσκαλος, Ἱεροψάλτης στόν Ἱ. Ν. Ἁγίων Ἀποστόλων Δάφνης, μέ ἀγωνία γιά τά ἐκκλησιαστικά κοινά.

Τό ἔργο

Τό ὑπό παρουσίαση ἔργο ἀποτελεῖ ἔκφραση αὐτῆς ἀκριβῶς τῆς ἀγωνίας τοῦ ἐκλεκτοῦ συγγραφέα του. Ὁ κ. Μάννης κοπίασε πολύ και διέθεσε ἀρκετά χρήματα, ὥστε να βρεῖ τίς πηγές τῆς ἐργασίας του καί νά παρουσιάσει τά 30 (καί 2 ἀμφιβαλόμενα) ὁμολογιακά κείμενα τῶν ἀοιδήμων Προμάχων τῆς Ὀρθοδοξίας Ἱερεμία τοῦ Τρανοῦ και ἁγ. Μελετίου τοῦ Πηγᾶ, τά ὁποῖα ἀποτελοῦν ὄντως «διπλό πέλεκυ» κατά τῆς Παπικῆς καινοτομίας τοῦ Γρηγοριανοῦ Ἡμερολογίου. Διότι ἡ καινοτομία, ἀπό τόν 16^ο αἰ. πού ἐμφανίσθηκε, ἀπασχολεῖ πολύ σοβαρά τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἐφ’ ὅσον ἀπ’ ἀρχῆς ὑπῆρξε ἐναγώνιος προσπάθεια ἐπιβολῆς της καί στήν Ὀρθοδοξία, κάτι πού  ἐπιτεύχθηκε μερικῶς κατά τό 1924 κ. ἑξ.

Ἡ διάταξη τοῦ θέματος

Ἀρχικά προτίθενται τά βιογραφικά σημειώματα τῶν μακαρίων Πατριαρχῶν.

Ἕπεται Σημείωμα τοῦ συγγραφέα καί Πρόλογος τοῦ ἀρχιμ. Εὐθυμίου Μπαρδάκα.

Στίς σελίδες 13 – 32 περιλαμβάνεται κείμενο ἐπιγραφόμενο «Ἡ καταδίκη τοῦ Γρηγοριανοῦ Ἡμερολογίου ἀπό τήν Ἐκκλησία κατά τόν 16^ο αἰ. καί ἡ συμβολή σ’ αὐτήν τῶν Πατριαρχῶν Ἱερεμία τοῦ Τρανοῦ καί Μελετίου τοῦ Πηγᾶ». Στο κείμενο αὐτό ὁ συγγραφέας παρουσιάζει με ἐπιτυχία την καθαρά ἱστορική πλευρά τοῦ θέματος, τήν ἀντίδραση δηλαδή τῶν δύο Πατριαρχῶν στήν καινοτομία, ὅπως αὐτή διαμορφώθηκε ἀπό τό  1582 πού ἐμφανίσθηκε, μέχρι τόν θάνατό τους (τοῦ Ἱερεμία τό 1595  καί τοῦ  ἁγ. Μελετίου τό  1601).

Στή συνέχεια (σελ. 35 – 222), παρουσιάζονται τά 30 (καί 2 ἀμφιβαλόμενα) ὁμολογιακά κείμενα τῶν δύο Πατριαρχῶν. Εἶναι μεγάλου ἐνδιαφέροντος καί ἡ ἁπλή παράθεση τῶν τίτλων τῶν κειμένων αὐτῶν (γιά τόν περιορισμό τῆς ἐκτάσεως τῆς βιβλιοπαρουσιάσεως, προχωρήσαμε σέ συντόμευση τῶν τίτλων):

1.     Ἱερεμίου, Ἐπιστολή πρός τόν Ἀρχιεπ. Φιλαδελφείας Γαβριήλ Σεβῆρο (1582).

2.     Μελετίου (ὡς Πρωτοσυγκέλλου Ἀλεξανδρείας), Ἐπιστολή πρός τόν Καρδινάλιο τῆς Santa Saverina (1582).

3.     Ἱερεμίου, Ἐπιστολή πρός τούς Ὀρθοδόξους τῆς Νοτιοδυτικῆς Ρωσίας (1583· ἀποσπάσματα).

4.     Συνοδικοῦ Τόμου ΚΠόλεως (1583), Ἐπιστολή πρός τόν Δοῦκα Κων. Βασ. Ὀστρογκόρσκυ καί τούς Ὀρθοδόξους τῆς Μικρᾶς Ρωσίας.

5.     Ἱερεμίου, Ἐπιστολή πρός τούς Ὀρθοδόξους τῆς Δυτικῆς Ρωσίας (1583).

6.     Ἱερεμίου, Ἐπιστολή πρός τόν Δόγη Νικόλαο da Ponte (1583).

7.     Ἱερεμίου, Ἐπιστολή πρός τόν Ἀρχιεπ. Φιλαδελφείας Γαβριήλ Σεβῆρο (1583).

8.     Συνοδικοῦ Τόμου ΚΠόλεως (1583), Ἐπιστολή πρός  τούς Ἀρμενίους τῆς Λεοντοπόλεως.

9.     Μελετίου (ὡς Πρωτοσυγκέλλου Ἀλεξανδρείας), Τόμος πρός τόν Ἀλεξανδρείας Σίλβεστρο (1583).

10.    Μελετίου (ὡς Πρωτοσυγκέλλου Ἀλεξανδρείας), Ἐπιστολή πρός  τόν Πρωτ. Ἰωάννη Γράσο (1584).

11.    Μελετίου (ὡς Πρωτοσυγκέλλου Ἀλεξανδρείας), Ἐπιστολή πρός τόν Ἱερομόναχο Θεοδόσιο (1585).

12.    Μελετίου (ὡς Πρωτοσυγκέλλου Ἀλεξανδρείας), Ἐπιστολή πρός τόν Κων. Κορνιακτό (1587).

13.    Ἱερεμίου, Ἐπιστολή πρός τούς ἐν Τυβίγκῃ Διαμαρτυρομένους (1589).

14.    Ἱερεμίου, Ἐπιστολή πρός τόν Ἀρχιεπ. Φιλαδελφείας Γαβριήλ Σεβῆρο (1590).

15.    Ἱερεμίου, Ἐπιστολή πρός τόν Μητροπ. Κιέβου Μιχαήλ (1591).

16.    Μελετίου (εἰς τό ἑξῆς Πατριάρχου), Ἐπιστολή πρός τούς Ὀρθοδόξους τῆς Μεσσήνης (1592).

17.    Μελετίου, Ἐπιστολή πρός τόν Αὐτοκράτορα τῆς Ρωσίας Θεόδωρο (1592).

18.    Ἀποφάσεις Πανορθοδόξου Συνόδου ΚΠόλεως (1593).

19.    Μελετίου, Ἐπιστολή πρός τόν Αὐτοκράτορα τῆς Ρωσίας Θεόδωρο (1593).

20.    Μελετίου, Ἐγκύκλιος πρός τούς Κόπτες (1594).

21.    Μελετίου, Ἐπιστολή πρός τόν Βασιλέα τῆς Αἰθιοπίας (1595).

22.    Μελετίου, Ἐπιστολή πρός τόν Ἀρχιεπ. Φιλαδελφείας Γαβριήλ Σεβῆρο (1596).

23.    Μελετίου, Ἐπιστολή πρός τούς Ὀρθοδόξους τῆς Δύσεως (μᾶλλον τό 1596).

24.    Μελετίου, Ἐπιστολή πρός τόν Δοῦκα Κων. Βασ. Ὀστρογκόρσκυ καί τούς Ὀρθοδόξους τῆς Μικρᾶς Ρωσίας (1597).

25.    Μελετίου, Ἐπιστολή πρός τόν Μητροπ. Λεοντοπόλεως Γεδεών (1597).

26.    Μελετίου, Ἐπιστολή πρός τόν Καγγελάριο τῆς Πολωνο-Λιθουανικῆς Κοινοπολιτείας Ἰω. Ζαμοσκήνο (1598).

27.    Μελετίου, Ἐπιστολή πρός τούς Ὀρθοδόξους τῆς Λεοντοπόλεως (1599).

28.    Μελετίου, Ἐπιστολή πρός τούς Σαυρομάτες (1599).

29.    Μελετίου, Ἐπιστολή πρός τόν ΚΠόλεως Ματθαῖο (1599).

30.    Μελετίου, Ἐπιστολή πρός τόν Ὑπάτιο Ποτσέϊ (1599· ἀποσπάσμα-τα).

31.    Ἱερεμίου, Ἐπιστολή πρός τόν Πάπα Γρηγόριο ΙΓ’ (1583· ἀμφιβα-λόμενη).

32.    Ἱερεμίου, Σιγγίλιο (1583· ἀμφιβαλόμενο).

Στίς σελίδες 223 – 229 παρατίθεται ἡ ἑλληνική  καί ξένη βιβλιογραφία, τήν ὁποία χρησιμοποίησε ὁ συγγραφέας.

Ἀξιολόγηση

Ἐξ ὅσων γνωρίζουμε, δέν ὑπάρχουν σέ ἕνα τόμο συγκεντρωμένα τά ἔγγραφα/ ὁμολογιακές μαρτυρίες, σχετικά μέ τήν θέση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἔναντι τῆς Παπικῆς καινοτομίας τοῦ Γρηγοριανοῦ Ἡμερολογίου, κατά τίς πρῶτες δεκαετίες ἀπό τῆς ἐμφανίσεώς της, ἐπί Πατριαρχείας τῶν ἀοιδήμων Πατριαρχῶν ΚΠόλεως Ἱερεμία Β’ τοῦ Τρανοῦ  καί Ἀλεξανδρείας ἁγ. Μελετίου τοῦ Πηγᾶ. Ὁπότε ἡ ἐργασία τοῦ κ. Μάννη διακρίνεται κατ’ ἀρχήν γιά τήν μοναδικότητά της.

Χάρις στόν κόπο τοῦ «πολλά κοπιάσαντος» συγγραφέα, ὁ ἱστορικός ἐρευνητής ἔχει στή διάθεσή του το corpus/σῶμα τῶν πολυτίμων αὐτῶν ἐγγράφων καί ὁ μελετητής μπορεῖ βάσει αὐτῶν νά καταλήξει σέ ἀσφαλή ἐπί τοῦ θέματος συμπεράσματα.

Στή συνέχεια, ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο παρατίθενται τά ἔγγραφα, ἀπ’ εὐθείας ἀπό τίς πηγές, χωρίς αὐθαίρετες ἑρμηνείες  καί ὑποκειμενικά συμπεράσματα, συμφωνεῖ μέ τίς ἀρχές τῆς ἐπιστημονικότητος, ἡ ὁποία - κατά τά προηγούμενα – διακρίνει τήν ἐργασία.

Τέλος, λαμβάνοντας ὑπ’ ὄψη καί τά δύο στοιχεῖα τῆς ἐργασίας, τόν συγγραφέα (ὅπως τόν γνωρίζουμε, ἀλλά καί  ὅπως προκύτπει ἀπό τήν ὅλη του προσπάθεια καί τά κείμενά του)  καί τό περιεχόμενο (ὅπως αὐτό ξετυλίγεται μπροστά στά μάτια τοῦ ἀναγνώστη), ἀβίαστα προκύπτει ὅτι ἡ ἐργασία ἀποτελεῖ καρπό ἀγάπης πρός τήν ἀγωνιζομένη Ὀρθοδοξία  καί  προσφορά εὐθύνης πρός τήν Μητέρα Ἐκκλησία, ὁπότε ἡ ἀξία της ἀνεβαίνει κατακόρυφα.

Παρατηρήσεις/Προτάσεις

Ἐπειδή τά κείμενα δημοσιεύονται στήν ἀρχική τους γλῶσσα  καί ὁ λαός μας (λόγῳ  πολλῶν καί διαφόρων λόγων), ἔχει πλέον χάσει τήν ἐπαφή του  μ’ αὐτή, καλό θά ἦταν:

Α. Ἡ ἐπαναδημοσίευση τῶν κειμένων στήν σύγχρονη νεοελληνική καθομιλουμένη,

Β. Μαζί μέ τόν ἀναγκαῖο κριτικό σχολιασμό, ὥστε νά εἶναι εὔκολο νά ἀντιληφθεῖ ὁ ἁπλός πιστός, τί ἀπεφάνθει ἡ Ἐκκλησία κατά τόν 16^ο αἰ. περί τοῦ Γρηγοριανοῦ/Νέου Ἡμερολογίου  καί ἀπό τί ἤθελε νά προφυλάξει τούς πιστούς Της.  

Ἐπίσης, ἔχουμε τήν γνώμη, ὅτι «ἐπέστη ὁ καιρός» τῆς ἄρσεως τῆς διακρίσεως, μεταξύ τῶν δύο ἐπιλέκτων πρωταγωνιστῶν τῆς ἀντιστάσεως τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας κατά τῆς Παπικῆς καινοτομίας τοῦ Γρηγοριανοῦ/Νέου Ἡμερολογίου, τῶν Πατριαρχῶν Ἱερεμίου Β’ τοῦ Τρανοῦ  καί Μελετίου τοῦ Πηγᾶ. Καί ἡ διάκριση αὐτή ἔγκειται στό ὅ,τι  τοῦ μέν Μελετίου διακηρύχθηκε ἡ ἁγιότητα ἀπό τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας, τό Πατριαρχεῖο ὅμως ΚΠόλεως, πολλαπλῶς ἔνοχο γιά τήν ἀποδοχή τῆς καινοτομίας τό 1924  καί ἔκτοτε ἐπικαθήμενο ἐπί τοῦ ἅρματος τοῦ συγκρητιστικοῦ Οἰκουμενισμοῦ, δέν προέβει στήν διακήρυξη τῆς ἁγιότητος τοῦ Ἱερεμίου.

«Ἐπέστη - λοιπόν - ὁ καιρός» ἡ μητέρα μας Ἐκκλησία, νά προχωρήσει στήν διακήρυξη τῆς ἁγιότητος τῶν δύο ἱερῶν ἀνδρῶν, ἐφ’ ὅσον ἀγωνίσθηκαν γιά νά διατηρηθεῖ ἡ Ὀρθοδοξία ἄμωμος, καθ’ ὅτι  «τρία  θεωροῦνται  τά  μαρτυροῦντα  τήν ἀληθῆ  ἐν  ἀνθρώποις  ἁγιότητα· πρῶτον  Ὀρθοδοξία  ἄμωμος, εἶτα  ἀρετῶν  κατόρθωσις  ἁπασῶν - ἐν  αἷς  ἕπεται  ἡ  περί  τήν  Πίστιν  μέχρις  αἵματος  ἀντικατάστασις -  καί  ἡ  παρά  Θεοῦ,  τέλος,  ἐπίδειξις  σημείων  ὑπερφυῶν  καί  θαυμάτων. Τό  πρῶτον  ἐστι  καί  εἰς  σωτηρίαν  ἀναγκαιότατον. Τό  δεύτερον  εἰς  ἁγιωσύνης  χαρακτῆρα.  Ἀλλά  καί  τό  τρίτον  ἀναγκαιότατον  καὐτό  εἰς  ἀπόδειξιν» (Πατριάρχης  Ἱεροσολύμων  Νεκτάριος).

Τό βιβλίο διατίθεται ἀπό τόν συγγραφέα καί τό συνιστοῦμε ἐκθύμως σέ κάθε Ὀρθόδοξο πού ἐπιθυμεῖ, ἀγωνιᾶ καί ἀγωνίζεται γιά τήν σωτηρία του.

Καθηγητής Ἀντ. Μάρκου