ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΓΙΩΝ ΛΕΙΨΑΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

 Συνέντευξη στόν Ἰστότοπο ΛΕΙΨΑΝΟΘΗΚΗ (www.leipsanothiki.blogspot.com)

Ἐρώτηση: κ. Καθηγητά, πότε ξεκίνησε ἡ συλλογή  ἁγίων Λειψάνων  καί  μέ ποιούς τρόπους ἀποκτήθηκε;

Ἀπάντηση: Ἡ συλλογή  ἁγίων Λειψάνων ξεκίνησε τό  ἔτος 1978, ὅταν μοῦ προσφέρθηκε «εὐλογίας χάριν», ἀπό Ὀρθόδοξο Ἱερομόναχο Γαλλικῆς  καταγωγῆς, ὁ  ὁποῖος  ἀσκοῦνταν  σέ  Ἡσυχαστήριο  τῶν Πυρηναίων, ἀπότμημα  τῶν  Ἱερῶν Λειψάνων  τοῦ  ἁγ. Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος.

Οἱ κύριοι τρόποι ἀποκτήσεως τῶν Λειψάνων τῆς Συλλογῆς εἶναι πρωτευόντως ἡ δωρεά  καί  δευτερευόντως ἡ ἀνταλλαγή.

Σέ ὅτι ἀφορᾶ τό πρῶτο, καθ’ ὅλη τήν  διάρκεια  τῆς ἀκαδημαϊκῆς  μου  καρριέρας, πρόσφερα κάποιες πτωχές ὑπηρεσίες τοῦ ἀντικειμένου μου σέ νομικά ἐκκλησιαστικά πρόσωπα (Ναούς, Μονές, Μητροπόλεις) καί ἀσφαλῶς καί φυσικά πρόσωπα (Μητροπολίτες, Κληρικούς, Μοναχούς/χές καί λαϊκούς),   χωρίς νά ζητήσω ἤ νά δεχθῶ (ἐκτός ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων), κάποια οἰκονομικῆς φύσεως ἀμοιβή. Αὐτό εἶχε σάν συνέπεια νά μοῦ προσφέρονται «εὐλογίας χάριν» κάποια ἅγια Λείψανα, τά ὁποῖα ἀσφαλῶς  καί δεχόμουν σάν ἔκφραση  τῆς προνοίας τοῦ Θεοῦ.

Ἐρώτηση: Ἀπό ἐκκλησιαστικῆς καί νομικῆς πλευρᾶς, ἐπιτρέπεται ἡ προσφορά  καί  ἀποδοχή δωρεᾶς, καθώς καί ἡ ἀνταλλαγή ἁγίων Λειψάνων;

Ἀπάντηση: Πάνω  σ’ αὐτό  καί σέ συναφῆ θέματα (ἰδιοκτησία, ἀγορά/ πώληση), ἔχει  ἀπαντήσει ὁ διακεκριμένος Καθηγητής  τοῦ  Κανονικοῦ  Δικαίου Κων. Μ. Ράλλης, σέ ἀνακοίνωσή του στήν  Ἀκαδημία  Ἀθηνῶν  (βλ.  Πρακτικά  Ἀκαδημίας  Ἀθηνῶν, τ. 13, 1938, σελ. 30 - 42). Σύμφωνα μέ αὐτή, τά ἅγια Λείψανα:

Α. Ἐπιτρέπεται:

Νά  ἀνήκουν  σέ  φυσικό  πρόσωπο, κατά  κυριότητα  ἤ  συγκυριότητα, ὅμως ὁ  ἰδιοκτήτης  τους  πρέπει  νά  ἀποφεύγει  κάθε  τί  πού  ἀπάδει  πρός  τήν  ἱερότητά  τους, νά  σέβεται  τίς  σχετικές  μέ  τά  Λείψανα  παραδόσεις  καί  διδασκαλίες  τῆς  Ἐκκλησίας, νά  παρακωλύει  τήν  βεβήλωσή  τους καί νά  διευκολύνει  τήν  τιμητική  τους  προσκύνηση.

Ἐπιτρέπεται ἀκόμη νά γίνουν ἀντικείμενο ἀγοραπωλησίας, νά ἀνταλλάσονται  μέ  ἄλλα  Ἅγια Λείψανα, νά γίνονται ἀντικείμενο  δωρεᾶς, χρησιδανείου καί προίκας, νά κληροδοτηθοῦν καί νά  μεταφερθοῦν σέ  ἄλλη  περιοχή, χάριν εὐλογίας, μέ τήν  ἄδεια τοῦ  ἐπιχωρίου Ἐπισκόπου.

Β. Ἀπαγορεύεται:

Νά  περιοδεύονται  "πρός  ἀργυρολογίαν" (βλ.  σχετικές  Ἐγκυκλίους  τῆς Ἱερᾶς  Συνόδου  τῆς  Ἐκκλησίας  τῆς  Ἑλλάδος, 1934 κ. ἑ.), νά  ἐκτίθενται  στήν  ἀγορά, νά  κατάσχωνται  γιά  τήν  πληρωμή  χρέους, ἰδιωτικοῦ  ἤ  δημοσίου καί νά  ἀφαιροῦνται  ἀπό  τούς  τόπους  λατρείας, καθώς  καί  ὁποιαδήποτε  βλάβη  καί  φθορά  τους   (τό  ἄρθρο 374, ἐδάφιο  1 τοῦ Ποινικοῦ  Κώδικα καί τό  ἄρθρο  425 τοῦ Ποινικοῦ  Νόμου,  προβλέπουν  αὐστηρές  ποινές).

Χάριν ἐνημερώσεως ἀναφέρω, ὅτι τό ἀδιάφθορο Λείψανο  τοῦ ἁγ. Σπυρίδωνος ἐπ. Τριμυθοῦντος, ἦταν μέχρι πρότινος ἰδιοκτησία γνωστῆς Κερκυραϊκῆς οἰκογενείας (στά ἀρχεῖα τῆς Βενετίας ὑπάρχουν πολλά σχετικά ἔγγραφα).

 Ἐρώτηση: Πόσα Λείψανα περιλαμβάνει ἡ Συλλογή;

Ἀπάντηση: Ἡ ἀρχική δωρεά/προσφορά, ἀποτέλεσε  τήν  ἀρχή  μιᾶς  πολύ μεγάλης σειρᾶς δωρεῶν/προσφορῶν/ἀνταλλαγῶν, ὥστε νά φθάσουν σήμερα τά Λείψανα τῆς Συλλογῆς  τά 182.

Ἐρώτηση: Ἐπιτρέψτε μου μία δύσκολη ἐρώτηση. Πῶς εἶστε σίγουρος γιά τήν γνησιότητα ἑνός Λειψάνου;

Ἀπάντηση: Ἀνθρωπίνως  βεβαιότητα γνησιότητος ἑνός ἁγίου Λειψάνου ἀποτελεῖ ἡ  πηγή προελεύσεως. Συνήθως  τά μοναστήρια  μας εἶναι ἐγγυημένες πηγές. Σύμφωνα ὅμως μέ τήν προηγουμένως ἀναφερομένη ἀνακοίνωση  τοῦ Καθηγητοῦ Κ. Μ. Ράλλη, «ἡ γνησιότητα  τῶν ἁγίων Λειψάνων, ΔΕΝ ἀποδεικνύεται  ὑποχρεωτικά  ἀπό  τίς  βεβαιώσεις  πού  ἴσως  ἔχουν  οἱ  κάτοχοί  τους». Αὐτό παραπέμπει σε ἄλλου εἴδους «βεβαίωση γνησιότητος». Ἕνα ἅγιο Λείψανο «μαρτυρεῖ»  ἀπό  μόνο  του τήν γνησιότητά  του. Ἀναφέρομαι  στήν  εὐωδία  πού ἀναδίδει, μόνιμα ἤ εὐκαιριακά, καί στά θαύματα πού τελοῦνται.

Ἐρώτηση: Ἐννοεῖτε, ὅτι κατέχετε Λείψανα πού εὐωδιάζουν;

Ἀπάντηση: Ἀσφαλῶς. Σέ μόνιμη βάση εὐωδιάζει τό  ἀπότμημα  τοῦ Τιμίου Προδρόμου, τοῦ ἁγ. Μύρωνος Κυζίκου  καί  τοῦ  ἁγ. Μαξίμου τοῦ Γραικοῦ. Μάλιστα τοῦ δευτέρου  ἡ εὐωδία γίνεται  ἀντιληπτή  ἀπό  ἀπόσταση μέτρων! Ἐκτάκτως ἔχει εὐωδιάσει τό ἀπότμημα  τοῦ  ἁγ. Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ (κατά  τήν Ἀκολουθία  τῆς μνήμης του, τόν Νοέμβριο  τοῦ 2000). Ὅμως, ἐπειδή  ἔχουμε  τήν  συνήθεια νά ἐκθέτουμε  τά  Λείψανα  τῶν  ἑορταζόντων  Ἁγίων  σέ  προσκύνηση, τήν  ἡμέρα  τῆς  μνήμης  τους, στόν Ἐνοριακό  μας  Ναό, ἐκεῖ  εὐωδιάζουν ὅλα, μέ  διαφορά  μόνο  στήν ἔνταση  καί  τήν  διάρκεια, καί  αὐτό γίνεται ἀντιληπτό ἀπό ὅλους  τούς  ἐκκλησιαζομένους  καί  κυρίως  ἀπό παιδιά! Μέ αὐτό  τόν  τρόπο ὁ ἑορταζόμενος Ἅγιος, μέ τήν εὐωδία δηλαδή  τοῦ σωματικοῦ του λειψάνου, φανερώνει  τήν  πνευματική του  παρουσία  μεταξύ  τῶν  πιστῶν  πού τιμοῦν  τήν μνήμη  του  καί  δι’ αὐτῆς  τόν  Ἴδιο  τόν  Θεό,  ὁ Ὁποῖος εἶναι «θαυμαστός  ἐν  τοῖς  Ἁγίοις Αὐτοῦ».

Ἐρώτηση: Ἔχουν συμβεῖ θαύματα;

Ἀπάντηση: Ὡς θαῦμα ὁρίζεται ἡ ὑπέρβαση τοῦ φυσικοῦ νόμου. Καί ὁ μόνος πού μπορεῖ νά ὑπερβεῖ τόν φυσικό νόμο, εἶναι αὐτός πού τόν ἔθεσε, δηλαδή ὁ Θεός. Ὁ Παντελεήμων Θεός, λοιπόν, κάνει θαύματα ὑπερβαίνοντας  τούς φυσικούς νόμους, «ἐπικαμπτόμενος τῇ πρεσβείᾳ τῶν Ἁγίων Του».

Ἐμεῖς προσωπικά ὅλα αὐτά τά χρόνια ὑπήρξαμε μάρτυρες πολλῶν θαυμάτων, κυρίως θεραπειῶν. Πολλοί  ἄνθρωποι ζήτησαν  νά ἐπισκεφθοῦν  τό  Παρεκκλήσιο (ὄχι τουριστικῶς, ἀλλά προσκυνηματικῶς) καί  νά  προσκυνήσουν  τό  Λείψανο συγκεκριμένου Ἁγίου  καί  κατά  τήν  πίστη τους ὁ  Θεός  οἰκονόμησε  τό  πρόβλημά  τους, πρός τό συμφέρον τῆς ψυχῆς τους.

Εἴχουμε τήν εὐλογία νά κατέχουμε ἀποτμήματα τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων Κοσμᾶ  καί Δαμιανοῦ τῶν Ρωμαίων. Ἐντελῶς συμπτωματικά, ἐπ’ ὀνόματί  τους  τιμᾶται  καί  ὁ  Ναός  τῆς  Ἐνορίας  μας. Ἔτσι τά διαθέσαμε στήν Ἐνορία, ὅπου κατασκευάσθηκε εἰδική Λειψανοθήκη  καί «βαλιτσάκι ἐκστρατείας», μέ τό ὁποῖο ὁ Ἐφημέριος  τά  μεταφέρει  σέ  σπίτια  καί νοσοκομεῖα, ὅπου  ἀσθενεῖς  πιστοί  τά  ἔχουν  ἀνάγκη.

Ἐρώτηση: Ὑπάρχει κάποιος Ἅγιος τόν ὁποῖο ζητοῦν οἱ πιστοί περισσότερο  ἀπό ἄλλους;

Ἀπάντηση: Μάλιστα. Πρόκειται γιά τόν ἅγ. Παρθένιο ἐπ. Λαμψάκου, ὁ  ὁποῖος ἐλεήθηκε ἀπό τόν Θεό  μέ τό χάρισμα κατά τοῦ καρκίνου.

Ἐρώτηση: Ἡ πλήρης ἀναφορά τοῦ καταλόγου τῶν ἁγίων Λειψάνων, θά αὔξανε σημαντικά τόν ὄγκο  τῆς συνεντεύξεως, ὅμως θά μπορούσατε νά ἀναφέρετε κάποια ἐπιγραμματικά;

Ἀπάντηση: Ἔχω τήν αἴσθηση, ὅτι τά πιό  σημαντικά Λείψανα εἶναι  ἱερῶν προσώπων  πού σχετίζονται  μέ  τόν  Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό  καί  αὐτά  εἶναι  τοῦ Τιμίου Προδρόμου, τῆς  Θεοπρομήτορος Ἄννης, τοῦ Συμεών τοῦ Θεοδόχου, τῆς  Μυροφόρου Σαλώμης, Λαζάρου τοῦ Τετραημέρου, τῶν Εὐαγγελιστῶν Λουκᾶ  καί  Μάρκου, τοῦ  Ἀποστόλου  ἐκ τῶν ΙΒ’ Φιλίππου καί τῶν Ἀποστόλων ἐκ τῶν Ο’ Βαρνάβα καί Φιλήμονος.

Συνολικά κατέχουμε Λείψανα 55 Μαρτύρων (μεταξύ αὐτῶν Γεωργίου Τροπαιοφόρου, Δημητρίου Μυροβλύτου, Ἰακώβου Πέρσου, Βλασίου Σεβαστείας, Βαρβάρας, Παρασκευῆς, Χαραλάμπους, κ.ἄ.), 18 Ἱεραρχῶν (Τριῶν Ἱεραρχῶν, Ἰω. Ἐλεήμονος, Σπυρίδωνος Τριμυθοῦντος, Φλαβιανοῦ καί Νήφωνος ΚΠόλεως, Διονυσίου Ζακύνθου, Βησσαρίωνος Λαρίσης, Μακαρίου Νοταρᾶ, κ.ἄ.) καί 38 Ὁσίων (Ἀντωνίου τοῦ Μεγάλου, Παταπίου, Ἰωακείμ Νοτενῶν καί Ἰθακησίου, Δαβίδ Εὐβοίας καί πολλῶν Ἁγιορειτῶν, ὅπως Κοσμᾶ τοῦ Πρώτου).

Ἐρώτηση: Ὑπάρχει κάποια ὑπο-ομάδα πού νά παρουσιάζει γιά σᾶς ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον;

Ἀπάντηση: Μάλιστα, τά Λείψανα Ἁγίων τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας. Μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ κατέχουμε Λείψανα 32 Ρώσων Ἁγίων, ὅπως τῶν Σεραφείμ Σάρωφ, Ἀρτεμίου Βέρκολα, Ἰννοκεντίου Βενιαμίνωφ, Μητροφάνους Βορονέζ, Δημητρίου Ροστώφ, Ὁσίων Στάρετς τοῦ Γκλίνσκ καί τοῦ «παρ’ἡμῖν» Ἰωάννου τοῦ Ρώσου.

Ἐρώτηση: Ποιά εἶναι τά μεγέθη τῶν Λειψάνων τῆς Συλλογῆς;

Ἀπάντηση: Μία ἰδιωτική συλλογή, δέν μπορεῖ νά φιλοξενεῖ μεγάλα τμήματα, ἐφ’ ὅσον αὐτά  ἀποτελοῦν κειμηλιακή περιουσία κυρίως Μονῶν. Ἔτσι και ἡ Συλλογή  μας  διαθέτει κυρίως μικρά τμήματα, ἐκτός  ὡρισμένων περιπτώσεων. Γιά λόγους ἀσφαλείας  τά πολύ μικρά τμήματα ἔχουν ἐνσωματωθεῖ  σέ  ἐπιστήθιο ἱερατικό Σταυρό. Πρόκειται γιά ξυλόγλυπτο Σταυρό ἐξαιρετικῆς  τέχνης, δεμένο σέ ἀσήμι, ἔργο  ἑνός ἐξαιρετικά προικισμένου Γεωργιανοῦ καλλιτέχνη.

Στά «μεγάλα» ἅγια Λείψανα τῆς Συλλογῆς  περιλαμβάνονται:

Μία φάλαγγα χειρός  τοῦ  ἁγ. Ἀποστόλου Βαρνάβα.

Μέρος Κάρας ἑνός τῶν συνάθλων τοῦ  ἁγ. Ἱερομάρτυρος Βλασίου  τοῦ ἐν Σκλαβαίνοις.

Μέρος Κάρας  καί γνάθου  ἑνός  τῶν  14.000 Νηπίων.

Τμήματα μεγάλων ὀστῶν τῶν Ὁσιομαρτύρων τῶν Μονῶν ἁγ. Σάββα, Χοζεβᾶ καί ἁγ. Θεοδοσίου Ἱεροσολύμων.

Ἕνας σπόνδυλος  τοῦ  ὁσ. Λεοντίου τοῦ διά Χριστόν Σαλοῦ.

Ἕνας σπόνδυλος  τῆς  Ὁσιομάρτυρος Ἀγαθονίκης τῆς Κυπρίας.

Ἕνα γόνατο  καί μία κερκίδα τοῦ ὁσ. Γενναδίου τοῦ Κρητός.

Ἐρώτηση: Πού φυλάσσονται τά Λείψανα τῆς Συλλογῆς;

Ἀπάντηση: Ἡ ἐρώτηση ἔχει δύο σκέλη: Σέ τί φυλάσσονται (ἀντικείμενο)  καί  πού (τόπος). Τά μεγάλα Λείψανα φυλάσσονται σέ ξυλόγλυπτες Λειψανοθήκες. Τά μικρά τοποθετοῦνται ἀρχικά σέ μεταλλικά  πυξία (κουτάκια),  μέ  προστατευτικό τζάμι, ἰδίου σχήματος  καί μεγέθους, καί στή συνέχεια γιά φύλαξη σέ  ἐπίσης ξυλόγλυπτες  Λειψανοθήκες. Γιά τήν  μεταφορά  καί  ἔκθεσή  τους  στόν  Ναό, ἔχουν  κατασκευασθεῖ δύο ἀντίστοιχες ξυλόγλυπτες Λειψανοθήκες.

Ὅλα τά Λείψανα φυλάσσονται  στό  Παρεκκλήσιο  τῆς  ὁσ. Ξένης  τῆς  διά Χριστόν Σαλῆς, τό ὁποῖο ἄλλωστε  κατασκευάσθηκε  γιά  τόν  σκοπό  αὐτό.

Ἐρώτηση: Εἶναι ἐπισκέψιμο τό Παρεκκλήσιο;

Ἀπάντηση: Ναί, κατόπιν συννενοήσεως  καί  ὑπό προϋποθέσεις. Ὅπως ἀντιλαμβάνεσθε, γιά λόγους  ἀσφαλείας πρέπει νά εἴμεθα πολύ προσεκτικοί.

Ἐρώτηση: Ἀπό δημοσιεύματα στό Διαδύκτιο  τῆς  Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κηθύρων, πληροφορηθήκαμε τήν δωρεά ἀπό πλευρᾶς σας ἀποτμήματος τοῦ ἁγ. Μύρωνος Κυζίκου, προστάτου τῶν Ἀντικηθύρων, γιά  τό  ἐκεῖ  Ἱερό Προσκύνημα. Πῶς ἔγινε αὐτό;

Ἀπάντηση: Ἐντελῶς τυχαῖα πληροφορηθήκαμε, ὅτι ὁ Σεβ. Μητροπ. Κηθύρων κ. Σεραφείμ, εἶχε  ἀπευθυνθεῖ  ἀπό  3ετίας  σέ  κάποια  μονή, ὅπου  ὑπάρχει  τό  μοναδικό  ἐξακριβωμένο  Λείψανο  τοῦ  ἁγ. Μύρωνος Κυζίκου και εἶχε ζητήσει ἀπότμημα γιά τό Προσκύνημα τῶν Ἀντικηθύρων (θά μοῦ  ἐπιτραπεῖ  νά  μήν  ἀναφέρω περισσότερα στοιχεῖα, γιά  εὐνοΐτους λόγους), ὅμως  δεν  ἔτυχε ἱκανοποιήσεως, οὔτε κἄν ἀπαντήσεως. Ἐμεῖς εἴχαμε στή Συλλογή μας  εὐωδιάζον  ἀπότμημα  τοῦ  Ἱερομ. Μύρωνος  ἤδη  ἀπό  τό  ἔτος 1979 (ἦταν ἀπό τά πρῶτα ἀποκτήματα), προερχόμενο  ἀπό τήν προσωπική συλλογή  τοῦ  Πατριάρχου Ἱεροσολύμων Νικοδήμου  (+ 1890), ὁ  ὁποῖος εἶχε γεννηθεῖ  στήν Κύζικο (περί τοῦ τρόπου ἀποκτήσεως κ.λ.π. ἀναφερόμεθα  στό  ἐπίσημο ἔγγραφό  μας  πρός  τόν  Μητρόπολη Κηθύρων)  καί  ἀποφασίσαμε  τήν  δωρεά  του, χάριν  τῶν  μόλις  45  κατοίκων  τῆς  ἀκριτικῆς  αὐτῆς  νήσου.

Εἶναι  ἀλήθεια, ὅτι  ἡ  Μητρόπολις  καί  ἡ  Δημοτική  Ἀρχή τῶν Κηθύρων, στό  πρόσωπο τοῦ  Μητροπολίτου  κ. Σεραφείμ  καί  τοῦ  Δημάρχου  κ. Στράτου Χαρχαλάκη, τίμησαν ἰδιαιτέρως  τό Λείψανο. Κατασκευάσθηκε ὡραιότατη Λειψανοθήκη, μέ  ἁγιογραφίες  τῆς  Ἱερᾶς Μονῆς  ἁγ. Πάντων Σετσῶν, καθ’ ὅλη  τήν  διάρκεια  τῆς  Μεγάλης  Τεσσαρακοστῆς  τ. ἔ. 2014, ὁ  Σεβασμιώτατος  τό  περιέφερε χάριν εὐλογίας, σέ ὅλες  τίς  ἐνορίες τῶν Κηθύρων  και  την  Τρίτη  τοῦ  Πάσχα  μεταφέρθηκε  μέ τιμές  στά  Ἀντικήθυρα.

Ἐρώτηση: Πῶς εἶναι μία ἡμέρα σέ ἕναν χῶρο πού φυλάσσονται τόσα Λείψανα;

Ἀπάντηση: Δέν ὑπάρχει κάποια  ἰδιαιτερότητα. Ἡ ζωή τοῦ Χριστιανοῦ  στήν καθημερινότητά  της εἶναι ἴδια. Τό Εὐαγγέλιο ἰσχύει γιά ὅλες τίς  ἡμέρες  καί γιά ὅλες τίς ὥρες. Στό Παρεκκλήσιο τελοῦνται συχνά Θείες Λειτουργίες, καίει ἀκοίμητη κανδήλα, στίς ὥρες τῆς προσευχῆς, ἀτομικῆς καί κοινῆς, ἀνάβουν λαμπάδες ἁγνοῦ κεριοῦ καί προσφέρεται θυμίαμα καί στίς ἡμέρες μνήμης τά Λείψανα ἐκτίθενται σέ προσκύνηση καί - ὅπως προαναφέρθηκε - μεταφέρονται  στήν  ἐνορία γιά  κοινή  προσκύνηση.

Ἐρώτηση: Ἐπιρρέασε σέ κάτι  τήν  ζωή σας  ἡ  συλλογή  τόσων  ἁγίων Λειψάνων;

Ἀπάντηση: Ἀσφαλῶς. Γέννησε  στήν  ψυχή  μου  τήν  ἀγάπη  γιά τούς  Ἁγίους  τοῦ  Θεοῦ. Αὐτό εἶχε σάν πρώτη συνέπεια εἰδικευμένες σπουδές πάνω  στήν  Ἁγιολογία  καί  στή  συνέχεια συστηματική  ἐνασχόληση  μέ τήν  Ἁγιολογία (σέ  ἐπίπεδο μελέτης  καί  συγγραφῆς)  καί  τήν  Ὑμνογραφία. Ἐπιγραμματικά  θά ἔλεγα, ὅτι ἡ Συλλογή  τῶν ἁγίων Λειψάνων (στό ἀρχικό της τμῆμα), δημιούργησε  τό Κέντρο Ἁγιολογικῶν Μελετῶν καί αὐτό στή συνέχεια δημιούργησε τήν Συλλογή στό σύνολό της, τό Παρεκκλήσιο  καί μία πολύ  ἀξιόλογη ἁγιολογική βιβλιοθήκη 3.000 τίτλων περίπου.

Ἐρώτηση: Καί κάτι τελευταῖο. Μετά τόν θάνατό σας αὐτή ἡ συλλογή  τί θά ἀπογίνει;

Ἀπάντηση: Μέ τήν χάρι τοῦ Θεοῦ αὐτό ἔχει προβλεφθεῖ. Δέν πρέπει νά διαφεύγει τῆς προσοχῆς μας, ὅτι ὅλα τά ἀνθρώπινα ἔργα χωλαίνουν  στό θέμα τῆς διαδοχῆς. Γι’ αὐτό, ἄν μετά  ἀπό  μᾶς  τό  Κέντρο  Ἁγιολογικῶν Μελετῶν  πάψει  νά ὑφίσταται, ἡ Συλλογή  συνολικῶς  θά  δωρηθεῖ  σέ  Μονή, ὅπου  θά  συνεχίσει  τήν  «πορεία»  της.