ΑΓΙΩΝ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΩΝ
Βιογραφικά
Καθηγητοῦ Ἀντ. Μάρκου
Τό κείμενο αὐτό ἀποτελεῖ συνέχεια τοῦ προηγουμένως δημοσιευομένου κειμένου περί τῶν Ἁγίων Νεομαρτύρων.
Τά δημοσιευόμενα στή συνέχεια βιογραφικά σημειώματα Ἁγίων Νεομαρτύρων, περιέχουν τά βασικά στοιχεῖα τοῦ βίου καί τῆς ἀθλήσεως καί δέν ἀποτελοῦν πλήρη συναξαριστικά κείμενα, οὔτε ὑποκαθιστοῦν τούς Συναξαριστές ἤ ἄλλες ἁγιολογικές συλλογές.
Ὁσιομάρτυρας ΑΒΒΑΚΟΥΜ ὁ Ἁγιορείτης (+ 1628)
Ὁ Ὁσιομάρτυρας Ἀββακούμ ἀνῆκει στούς αὐτόκλητους Μάρτυρες. Ἀπό τόν βίο του πού συνέγραψε ὁ λόγιος Μητροπ. Κιέβου ἅγ. Πέτρος (Μογίλας, + 1647) - τόν ὁποῖο μετέφρασε πρόσφατα καί παρουσίασε ὁ Καθηγητής τοῦ Α.Π.Θ. Ἀντώνιος Αἰμίλιος Ταχιάος («Ἄγνωστοι Ἀθωνίτες Νεομάρτυρες», 2006, σελ. 51 - 80) - καθώς καί ἀπό τόν Κώδικα Κ. Ω. 89, φ. 155 τῆς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας, προκύπτει ὅτι μόνασε σέ νεαρή ἡλικία στό Ἅγιο Ὄρος, στή Σκήτη τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Μονῆς Ξενοφῶντος, μέ γέροντα τόν Βουλγαρικῆς καταγωγῆς Πνευματικό Θεοδόσιο.
Φλεγόμενος ἀπό τόν πόθο τοῦ μαρτυρίου ὁ νεαρός Ἀββακούμ, παρά τήν ἀντίθετη γνώμη τοῦ Γέροντά του, μετέβη στή Θεσσαλονίκη, ὅπου προκάλεσε τούς Μωαμεθανούς, μέ ἀποτέλεσμα νά συλληφθεῖ, νά βασανιστεῖ καί τελικά νά διαμελιστεῖ ἀπό τούς Γενιτσάρους, τήν 30η Ὀκτωβρίου 1628.
Τά Λείψανά του μεταφέρθηκαν ἄφθαρτα στή μετάνοιά του μετά ἀπό διάστημα κάποιων μηνῶν, ὅπου καί τά προσκύνησε μετανοημένος ὁ Γέροντάς του. Ἔκτοτε δέν ὑπάρχουν πληροφορίες γιά τήν τύχη τους.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 6η Αὐγούστου, ἀλλά κατά τόν μ. Μωϋσῆ Ἁγιορείτη («Οἱ Ἅγιοι τοῦ Ἁγίου Ὄρους», σελ. 433) τό ὀρθότερο εἶναι τήν 30η Ὀκτωβρίου κατά τήν ὁποία τιμᾶται ἀπό τούς Σλάβους Ὀρθοδόξους.
Νεομάρτυρας ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ τοῦ Μοναστηρίου (+ 1727)
Ἑλληνικῆς καταγωγῆς ἀπό τήν Φλώρινα τῆς Μακεδονίας, ζοῦσε στό Μοναστήρι (Βίτολα), ὅπου ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ ὑποδηματοποιοῦ. Διαμαρτυρόμενος γιά τούς βίαιους ἐξισλαμισμούς πού συνήθιζαν οἱ Μουσουλμάνοι τῆς περιοχῆς του κατά τήν ἑορτή τοῦ Μπαϊραμίου, πῆγε στήν ΚΠολη καί ἀπέσπασε ἀπό τήν Ὑψηλή Πύλη διάταγμα μέ τό ὁποῖο ἀπαγορευόταν ἡ πρακτική αὐτή. Ἀποκεφαλίστηκε κατά τήν ἐπιστροφή του ἀπό ἐξαγριωμένους Μουσουλμάνους τοῦ Μοναστηρίου.
Ἡ μνήμη του ἄγνωστη στούς παλαιούς Συναξαριστές, δημοσιεύεται στό «Νέο Συναξαριστή» (τ. Φεβρουαρίου, σελ. 200), τοῦ ὁποίου ὁ συντάκτης Ἱερομ. Μακάριος ὁ Σιμωνοπετρίτης διόρθωσε τίς ἐσφαλμένες πληροφορίες τῆς Σλαβοβουλγαρικῆς Ἱστορίας τοῦ Παϊσίου τοῦ Χιλανδαρινοῦ, μέ τήν βοήθεια τῆς ἐπιγραφῆς πού ὑπάρχει στή λειψανοθήκη τῆς Κάρας του (τοῦ ἔτους 1825), ἡ ὁποία βρίσκεται στήν Κύπρο.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 17η Φεβρουαρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ ὁ Ἐσφιγμενίτης (+ 1819)
Ὁ κατά κόσμον Ἀθανάσιος γεννήθηκε στήν Αἶνο τῆς Θράκης τό 1800. Ἐπειδή μικρός ἔμεινε ὀρφανός, ἀναγκάστηκε νά ἐργαστεῖ σέ ἕνα Τούρκικο πλοῖο, ὅπου ἐξισλαμίσθηκε πιεζόμενος ἀπό τόν καπετάνιο του. Παρά τό νεαρό τῆς ἡλικίας του, ἀντιλήφθηκε σύντομα τήν πτώση του, ἔφυγε ἀπό τήν Σμύρνη (ὅπου ἀλλαξοπίστησε) καί ἦρθε στό Ἅγιο Ὄρος γιά νά ἀποκατασταθεῖ στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας.
Κοινοβίασε στή Μονή Ἐσφιγμένου, ὅπου δέχθηκε τό σχῆμα μέ τό ὄνομα Ἀγαθάγγελος, καί προετοιμάθηκε γιά τήν δημόσια ὁμολογία του ἀγωνιζόμενος ὑπέρμετρα (φοροῦσε λ.χ. βαριές ἁλυσίδες). Ἐνισχυμένος μέ τίς εὐχές τοῦ ἐξόριστου Πατριάρχη ἁγ. Γρηγορίου Ε’ καί τοῦ Ἡγουμένου του Εὐθυμίου, ἦρθε στήν Σμύρνη, ἀπέρριψε τήν Μοσουλμανική πλάνη, βασανίστηκε καί τελικά ἀποκεφαλίστηκε, τήν 19. 4. 1819.
Τό παρθενικό μαρτυρικό του σῶμα κατατέθηκε στόν τάφο τοῦ ἁγ. Νεομάρτυρος Δήμου, στήν αὐλή τοῦ Ναοῦ τοῦ ἁγ. Γεωργίου. Κατά τήν ἀνακομιδή του τά Λείψανά του βρέθηκαν εὐωδιάζοντα. Σήμερα στή Μονή Ἐσφιγμένου φυλάσσεται ἡ Κάρα καί μέρος τῶν Λειψάνων του.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 19η Ἀπριλίου.
Ἱερομάρτυρας ΑΓΑΠΙΟΣ ὁ Ἁγιοταφίτης (+ 1752)
Γεννήθηκε στή Γαλάτιστα τῆς Χαλκιδικῆς περί τό 1710. Μετά τήν ἐγκύκλια μόρφωσή του πῆγε στά Ἱεροσόλυμα, ὅπου δέχθηκε τήν Ἱερωσύνη ἀπό τόν Πατριάρχη Παρθένιο. Στή συνέχεια διορίσθηκε οἰκονόμος τοῦ μετοχίου τοῦ Παναγίου Τάφου στή Θεσσαλονίκη (Νέα Παναγία). Παράλληλα δίδασκε καί στήν Ἑλληνική Σχολή τῆς πόλεως. Κατά τήν περίοδο 1743 – 1747 ταξίδεψε στή Ρωσία γιά τήν συλλογή ἐλεημοσυνῶν ὑπέρ τοῦ Παναγίου Τάφου. Τό 1752 καί γιά λίγους μῆνες διετέλεσε Σχολάρχης τῆς Ἀθωνιάδος Σχολῆς, ὅπου προηγουμένως ἦταν καθηγητής.
Μαρτύρησε στή Θέρμη τῆς Θεσσαλονίκης τήν 18. 8. 1752, κάτω ἀπό ἄγνωστες συνθῆκες. Ἡ μνήμη του καθιερώθηκε ἀπό τήν Μητρόπολη Ἱερισσοῦ, ἐπί Μητροπ. Νικοδήμου, τό 1997 (ἀρχιμ. Χρυσοστόμου Μαϊδώνη, «Ὁ Ἐθνοϊερομάρτυς Ἀγάπιος Ἁγιοταφίτης ἐκ Γαλατίστης», 1998 καί τοῦ ἰδίου «Οἱ Ἅγιοί μας – Οἱ τοπικοί Ἅγιοι τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ», σελ. 143 - 150).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 18η Αὐγούστου.
Νεομάρτυρας ΑΓΓΕΛΗΣ ὁ Χρυσοχόος (+ 1680)
Καταγόταν ἀπό τήν ΚΠολη, ὅπου ζοῦσε μέ τήν σύζυγο καί τά ἕξη παιδιά του, ἀσχολούμενος μέ τήν τέχνη τοῦ χρυσοχόου. Κατά τήν ἀπόδοση τῆς Κοιμ. Θεοτόκου τοῦ 1680, στό χωριό Φλώρια τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, συνεώρταζε μαζί μέ τήν οἰκογένειά του, ἄλλους Χριστιανούς καί κάποιους ἐξωμώτες. Ἐκεῖ χαριεντιζόμενοι οἱ συνδαιτημόνες ἔπαιζαν ἀνταλλάσοντες τά καλύμματα τοῦ κεφαλιοῦ τους. Τήν ἑπομένη κάποιοι ζήτησαν ἀπό τόν Ἀγγελῆ νά γίνει Μουσουλμάνος, ἀφοῦ τήν προηγουμένη εἶχε φορέσει τό χαρακτηριστικό σαρίκι!
Ἀρνούμενος ὁ ἄτυχος χρυσοχόος συνελήφθη ἀπό τούς Ὀθωμανούς καί διάστηκε ἀπό τόν ἴδιο τόν Βεζύρη, ὁ ὁποῖος τόν καταδίκασε σέ φυλάκιση καί θάνατο. Τελιεώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό, κοντά στό Ναό τῆς Ἁγίας Σοφίας. Τό Λείψανό του, ἐνῶ ὑπῆρχε διαταγή νά ριχτεῖ στή θάλασσα, ἀγοράστηκε ἀπό κάποιους Χριστιανούς καί ἐνταφιάστηκε στή μονή τῆς νήσου Πρώτης. (Ἀρχιμ. Νικοδήμου Ἀεράκη, «Ἀσματική Ἀκολουθία καί Ἱερά Παράκλησις τοῦ ἁγ. Νεομάρτυρος Ἀγγελῆ», 2002).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 1η Σεπτεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΑΓΓΕΛΗΣ τοῦ Ἄργους (+ 1813)
Καταγόταν ἀπό τό Ἄργος τῆς Πελοποννήσου καί ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ ἰατροῦ στήν Ἔφεσσο. Ἐκεῖ συνέβη σέ κάποια συζήτηση μέ ἕναν ἄθεο Γάλλο, νά ὑπεραμυνθεῖ τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως σέ τέτοιο βαθμό, ὥστε ὁ συνομιλητής του νά θιγεῖ καί νά ζητήσει νά μονομαχήσουν. Ὁ Ἀγγελῆς δέχθηκε νά μονομαχήσει ἄοπλος καί ὁ Γάλλος μπροστά στήν πίστη τοῦ νέου δειλίασε καί ὁ Ἀγγελῆς ἀνακηρύχθηκε καί ἐπίσημα νικητής ἀπό τό Γαλλικό προξενεῖο!
Τό περιστατικό αὐτό γέννησε στήν ψυχή τοῦ νέου τόν πόθο τοῦ μαρτυρίου ὑπέρ τοῦ Χριστοῦ. Ἐτσι προκάλεσε τό μαρτύριό του μέ τό νά ἀσπαστεῖ τήν Μωαμεθανική πίστι καί ἔπειτα νά τήν ἀρνηθεῖ δημόσια, γιά νά ὑποστεῖ τήν προβλεπόμενη ἀπό τόν Ἰσλαμικό νόμο ποινή τοῦ θανάτου. Τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό στή Χίο τό 1813.
Ἡ μνήμη τοῦ τιμᾶται τήν 3η Δεκεμβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ὁ Ἰβηρίτης (+ 1628)
Προερχόμενος ἀπό ἐξισλαμισμένη οἰκογένεια, ἄγνωστο γιά ποιούς λόγους καί κάτω ἀπό ποιές συνθήκες, μόνασε στή Μονή Ἰβήρων Ἁγίου Ὄρους σέ ἡλικία μόλις 12 ἐτῶν. Μετά ἀπό ὀκτώ χρόνια μοναχικῆς ζωῆς ἐπέστρεψε στήν πατρίδα του (τό ὄνομά της δέν διασώθηκε), γιά νά πείσει τούς γονεῖς του νά ἐπανέλθουν στή Χριστιανική θρησκεία, μέ ἀποτέλεσμα νά συλληφθεῖ καί νά τελειωθεῖ μαρτυρικά στήν πυρά. Εἶναι χαρακτηριστικό, ὅτι στό μαρτύριό του πρωτοστατοῦσε ὁ ἴδιος ὁ πατέρας του!
Ὅταν κατά τό μαρτύριό του μία ξαφνική καταιγίδα ἔσβησε τήν φωτιά καί πέθαναν ἀπό τρόμο τόσο ὁ πατέρας του, ὅσο καί ὁ δικαστής πού τόν καταδίκασε, ἡ μητέρα του μετανοημένη ἐξαγόρασε τά Λείψανά του καί τά μετέφερε στή Θεσσαλονίκη, σέ κάποια μονή πρός τιμήν τῆς Παναγίας, ὅπου μόνασε μέ τό ὄνομα Ἀθανασία.
Βιογράφος του ὑπῆρξε ὁ αὐτόπτης τοῦ ματυρίου του Ἰβηρίτης Μοναχός Πρόχορος Κομπλιάνσκυ, ὁ ὁποῖος καί μετέφερε στή μονή τήν ἀδιάφθορη δεξιά του, ὅπου καί σήμερα φυλάσσεται. Γιά τόν νέο αὐτό Ὁσιομάρτυρα ἔγραψε καί ὁ λόγιος Μητροπ. Κιέβου ἅγ. Πέτρος Μογίλας (+ 1647. Βλ. Ἀντ. Αἰμ. Ταχιάου, «Ἄγνωστοι Ἀθωνίτες Νεομάρτυρες», 2006, σελ. 62).
Ἄγνωστος στούς Συναξαριστές, κατά τόν μ. Μωϋσῆ Ἁγιορείτη θά μποροῦσε νά τιμᾶται τήν 13η Μαϊου, μετά τῶν Ἰβηριτῶν Ἁγίων («Οἱ Ἅγιοι τοῦ Ἁγίου Ὄρους», σελ. 435).
Ἱερομάρτυρας ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ τῆς Ἀττάλειας (+ 1653)
Τό Συναξαριστικό Σημείωμα τοῦ Ἱερομ. Ἀθανασίου τῆς Ἀττάλειας εἶναι ὑπό ἐπεξαργασία.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 29η Ὀκτωβρίου.
Νεομάρτυρας ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ τῆς Κίου (+ 1670)
Καταγόταν ἀπό τήν Κίο τῆς Βιθυνίας, εἶχε σύζυγο, παιδιά καί πλοῦτο ἱκανό. Ὅταν κάποτε ἐπιβλήθηκε στούς κατοίκους ἔκτακτη φορολογία, πῆγε στήν ΚΠολη καί κατέφυγε στήν Τουρκική Δικαιοσύνη κατά τῶν ἐντοπίων Ὀθωμανῶν. Φοβούμενοι οἱ Τοῦρκοι «μήπως καί τελειώση τό μελετόμενον, ὅτι ἦτο μέγας ἄρχων καί λόγιος», τόν συκοφάντησαν ὅτι δῆθεν ὑποσχέθηκε «νά τουρκεύση» καί ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει «ἐπρόσταξεν ὁ Βεζύρης καί τόν ἔρριψαν εἰς τήν φυλακήν, διέταξε δέ καθ’ ἐκάστην νά τόν τυραννοῦν ἀνηλεῶς εἰς διάστημα ἑξήκοντα ἡμερῶν». Τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό στό Παρμάκ Καπί τῆς ΚΠόλεως τό 1670.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 24η Ἰουλίου.
Νεομάρτυρας ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ τῆς Ἀττάλειας (+ 1700)
Ἄλλος τοῦ ὁμωνύμου του Ἱερομ. Ἀθανασίου τῆς Ἀττάλειας πού μαρτύρησε τό 1653 καί τιμᾶται τήν 29η Ὀκτωβρίου.
Καταγόταν ἀπό τήν Ἀττάλεια Μ. Ἀσίας καί ζοῦσε στή Σμύρνη, ὅπου συναναστρεφόμενος μέ Ὀθωμανούς, δεχόταν ἐνοχλήσεις γιά τήν πίστι του. Κάποια φορά εἶπε τό «Δόξα Σοι ὁ Θεός» στήν Τουρκική γλῶσσα καί αὐτό οἱ παριστάμενοι Ὀθωμανοί τό θεώρησαν ὁμολογία τῆς Μουσουλμανικῆς πίστεως. Τόν ὁδήγησαν λοιπόν στόν κριτή γιά νά ἐπισημοποιήσουν τήν ἀλλαξοπιστία του, ὅμως ἀρνούμενος καταδικάστηκε σέ θάνατο. Μαρτύρησε στή Σμύρνη μέ ἀποκεφαλισμό τό 1700. Τό Λείψανό ρίχτηκεστούς σκύλους,ἀλλά τά ἄλογα ζῶα τό σεβάστηκαν!
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 7η Ἰανουαρίου.
Νεομάρτυρας ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ὁ Κουλακιώτης (+ 1774)
Γεννήθηκε στήν Κουλακιά (σημερινή Χαλάστρα) τῆς Θεσσαλονίκης τό 1749. Μετά τά πρῶτα γράμματα στήν πατρίδα του, φοίτησε στό Ἑλληνικό Σχολεῖο τῆς Θεσσαλονίκης, ὅπου εἶχε δάσκαλο τόν ὅσ. Ἀθανάσιο τόν Πάριο. Στή συνέχεια φοίτησε στήν Ἀθωνιάδα, μέ δάσκαλο τόν Παναγιώτη Παλαμᾶ. Ἀργότερα στήν ΚΠολη συνδέθηκε μέ τόν Πατριάρχη Ἀντιοχείας Φιλήμονα, τόν ὁποῖο καί ἀκολούθησε στή Δαμασκό γιά δύο χρόνια. Πρίν ἐγκατασταθεῖ ὁριστικά στή Θεσσαλονίκη, ἔζησε γιά λίγο στό Ἅγιο Ὄρος.
Τελειώθηκε μαρτυρικά στή Θεσσαλονίκη, τήν 8. 9. 1774, ὅταν συκοφαντήθηκε ὅτι ἀσπάσθηκε τήν Μουσουλμανική θρησκεία καί ἔμεινε σταθερός στήν πίστη του στόν Χριστό. Μέρος τῶν Λειψάνων του φυλάσσεται στή Μονή Διονυσίου Ἁγίου Ὄρους.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 8η Σεπτεμβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ τῆς Λήμνου (+ 1846)
Γεννήθηκε στή Λῆμνο καί νέος μόνασε στό Ἅγιο Ὄρος, σέ Γέροντα τῆς περιοχῆς τῆς Μεγίστης Λαύρας. Κατά τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση τοῦ 1821, μέ τήν εἴσοδο στό Ὄρος Τουρκικῶν στρατευμάτων, αἰχμαλωτίσθηκε καί δουλώθηκε στήν Αἴγυπτο. Ἐκεῖ ὁ Ἀγαρηνός ἀφέντης του τόν περιέτεμε καί τόν νύμφευσε μέ Χριστιανή αἰχμάλωτη.
Μετά ἀπό ἐμφάνιση τοῦ ὁσ. Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου («δίς ἤ τρίς» κατά τόν κώδικα 608, φ. 74β τῆς Ρωσικῆς Μονῆς τοῦ ἁγ. Παντελεήμονος, ὅπου ὑπάρχει σύντομος βίος του), ἀφοῦ «ὠκονόμησε θεαρέστως» τήν σύζυγό του, ἐπέστρεψε στό Ἅγιο Ὄρος καί ἐγκαταβίωσε στό Κελλί τοῦ ἁγ. Ἀντωνίου στίς Καρυές.
Ὁμολόγησε δημόσια τήν Χριστιανική πίστι τό 1846 στήν πατρίδα του, ὅπου οἱ Ὀθωμανοί - ἀφοῦ τόν βασάνισαν – τόν ἔπνιξαν στή θάλασσα.
Ἡ μνήμη του, ἄγνωστη στούς παλαιούς Συναξαριστές, τιμᾶται κατά τήν Σύναξη τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων.
Ὁσιομάρτυρας ΑΚΑΚΙΟΣ ὁ Ἰβηροσκητιώτης (+ 1816)
Γεννήθηκε τό 1796 στό Νεοχώρι τῆς Θεσσαλονίκης (σύμφωνα μέ ἄλλη πηγή στό Νεοχώρι τῆς Χαλκιδικῆς). Στήν ἡλικία τῶν 9 ἐτῶν ἐξισλαμίσθηκε στίς Σέρρες, ἄγνωστο κάτω ἀπό ποιές συνθήκες. Ἑννέα χρόνια ἀργότερα συναισθάνθηκε τήν πτώση του καί μέ τήν προτροπή τῆς μητέρας του πῆγε στό Ἅγιο Ὄρος καί ἐπιδόθηκε σέ ἀναζήτηση πνευματικοῦ. Μετά ἀπό σύντομη παραμονή στίς Μονές Χιλανδαρίου καί Ἰβήρων καί στή Σκήτη Ξενοφῶντος (ὅπου ἀποκαταστάθηκε διά Μύρου), ἐγκαταβίωσε στήν Ἰβηριτική Σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ὑπό τόν Πνευματικό Νικηφόρο καί τόν Γέροντα Ἀκάκιο. Ἐκεῖ ἀγωνιζόμενος δέχθηκε τό μοναχικό σχῆμα καί ὀνομάσθηκε ἀπό Ἀθανάσιος Ἀκάκιος.
Ὅταν αἰσθάνθηκε πνευματικά ἕτοιμος γιά τήν δημόσια ὁμολογία τῆς πίστεώς του, ἐνδυναμωμένος μέ τίς εὐχές τῶν Γερόντων του καί συνοδευόμενος ἀπό τόν μ. Γρηγόριο πῆγε στήν ΚΠολη, ὅπου ἀρνήθηκε τόν Μουσουλμανισμό καί ὁμολόγησε τόν Χριστιανισμό. Ἀποκεφαλίσθηκε τήν 1η Μαΐου 1816 στό Παρμιάκ Καππί. Τό σῶμα του μεταφέρθηκε ἀπό τόν συνοδό του στό Ἅγιο Ὄρος καί ἐνταφιάστηκε στή Σκήτη τῆς μετανοίας του, στό Ναό τοῦ ἁγ. Νικολάου, μπροστά στήν εἰκόνα τῆς Παναγίας, ὅπως τό εἶχε ζητήσει ὁ ἴδιος! Σήμερα ἡ τιμία του Κάρα φυλάσσεται στή Ρωσική Μονή τοῦ ἁγ. Παντελεήμονος. (Ἀποστ. Γλαβίνα, «Ὁ Νεομάρτυρας Ἀκάκιος ἀπό τό Νεοχῶρι (Ἀσβεστοχῶρι) Θεσσαλονίκης, + 1 Μαΐου 1816», 1997).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 1η Μαΐου.
Ὁσιομάρτυρας ΑΚΑΚΙΟΣ καί οἱ σύν αὐτῶ τῆς Μονῆς ἁγ. Παντελεήμονος Ἁγίου Ὄρους (+ 1822)
Γιά τόν Ἱερομάρτυρα Ἀκάκιο εἶναι γνωστό, ὅτι ἦταν Ἱερομόναχος τῆς Ρωσικῆς Μονῆς ἁγ. Παντελεήμονος Ἁγίου Ὄρους, χωρίς νά διευκρινίζεται ἡ καταγωγή του. Μαρτύρησε μαζί μέ ἄλλους Ἁγιορεῖτες κατά τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση, ἐπί Ἡγεμόνος Ἀπτούλ Ρομπούτ (κώδικας 123 τῆς Μονῆς Κωνσταμονίτου, τοῦ 1845).
Ἡ μνήμη τους, ἄγνωστη στούς παλαιούς Συναξαριστές, τιμᾶται κατά τήν Σύναξη τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων).
Νεομάρτυρας ΑΚΥΛΙΝΑ τοῦ Ζαγκλιβερίου (+ 1764)
Τόν βίο τῆς Νεομ. Ἀκυλίνας συμπεριέλαβε στό Νέο Μαρτυρολόγιο ὁ ἅγ. Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης.
Γεννήθηκε στό Ζαγκλιβέρι τῆς Χαλκιδικῆς περί τό 1745. Ὅταν ὁ πατέρας της σέ κάποια φιλονικία σκότωσε ἕναν Ὀθωμανό καί γι’ αὐτό καταδικάστηκε σέ θάνατο, πιεζόμενος ἀπό τούς Τούρκους ἀλλαξοπίστησε γιά νά σώσει τήν ζωή του, ὑποσχέθηκε μάλιστα νά ἐξισλαμίσει καί τήν οἰκογένειά του.
Τό 1764 ὁ ἀρνησίθρησκος πατέρας πῆρε διαταγή ἀπό τόν Πασᾶ τῆς Θεσσαλονίκης νά ἐξισλαμίσει τήν κόρη του. Ἐκεῖνος ἀρχικά προσπάθησε νά τήν πείσει μέ τό καλό καί στήν ἄρνησή της τήν βασάνισε ὁ ἴδιος καί τήν παρέδωσε στούς Ὀθωμανούς συντοπίτες του. Ἐκεῖνοι τήν ἔδειραν μέ κλαδιά ἰτιᾶς καί μέ σύρματα καί ὅταν τό σῶμα της ἦταν ὅλο μία πληγή τήν ἔφεραν στή μητέρα της. Στή ἐρώτηση τῆς μητέρας «τί ἀπέγινε», ἡ Παρενομάρτυρας ἀπάντησε «κατά τήν ἐντολή σου ἐφύλαξα τῆν ὁμολογία τῆς Πίστεώς μου» καί κοιμήθηκε εἰρηνικά.
Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 27η Σεπτεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ τῆς Θεσσαλονίκης (+ 1794)
Καταγόταν ἀπό τήν Θεσσαλονίκη καί γιά τήν μεγάλη σωματική του ὡραιότητα τόν φυγάδευσαν οἱ γονεῖς του στή Σμύρνη, ὥστε νά ἀποφύγει τίς ἀσελγεῖς προθέσεις ἑνός Ὀθωμανοῦ. Ἐκεῖ ὅμως, «τόν ὄφιν διέφυγεν καί εἰς δράκον ἔπεσεν», ἀφοῦ ἐξισλαμίσθηκε, ἐπισκέφθηκε μάλιστα καί τήν Μέκκα καί ἔγινε δερβίσης!
Ὅταν ἀντιλήφθηκε τήν πτώση του, «τυπτόμενος τήν συνείδησιν, ἄλλοτε περιεπάτει μέ πολλήν συστολήν καί σεμνότητα, ἐνῶ ἄλλοτε ὑπεκρίνετο τόν σαλόν καί ὡς τοιοῦτος ἤλεγχε τούς Ἀγαρηνούς καί τάς πολλάς των ἀδικίας καί παρανομοίας».
Τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό στή Σμύρνη τό 1794, ὅπου παρουσιάστηκε μόνος του στόν κριτή καί ὁμολόγησε τήν Χριστιανική πίστι.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 26η Μαΐου.
Νεομάρτυρας ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ τοῦ Ναυπλίου (+ 1655)
Καταγόταν ἀπό τό Ναύπλιο, ὅπου ἀσκοῦσε τήν ζωγραφική τέχνη. Ὅταν πληροφορήθηκε, ὅτι ἡ μνηστή του δέν εἶχε τήν πρέπουσα συμπεριφορά, διέλυσε τούς ἀρραβῶνες. Τότε οἱ συγγενεῖς τῆς νέας γιά νά τόν ἐκδικηθοῦν κατέφυγαν σέ μαγγανίες πού εἶχαν σάν ἀποτέλεσμα νά χάσει τά λογικά του γιά κάποιο διάστημα. Κατά τό διάστημα αὐτό οἱ Ὀθωμανοί τοῦ φόρεσαν τό σαρίκι τοῦ Μουσουλμάνου. Ὅταν ὁ νέος συνῆλθε ὁμολόγησε τήν Χριστιανική του πίστη, μέ ἀποτέλεσμα νά κρεουργηθεῖ ἀπό τόν ἐξαγριωμένο Τουρκικό ὄχλο. Τό κρεουργημένο Λείψανό του ρίχτηκε στή θάλασσα τοῦ Ἀργολικοῦ κόλπου.
Θεωρεῖται προστάτης τῶν ζωγράφων. Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 1η Φεβρουαρίου.
Ἱερομάρτυρας ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ τῶν Ἰωαννίνων (+ 1743)
Καταγόταν ἀπό τά Ἰωάννινα καί ἦταν ἐφημέριος σέ κάποιο ναό τῆς ΚΠόλεως. Ὅταν «Κύπριος τις Ἱερομόναχος, γέρων ἑβδομηκοντούτης, αἰσχροῦ βίου ἄνθρωπος καί αἰσχρωτέρας διαθέσεως», ἐξισλαμίσθηκε καί μάλιστα ἐντάχθηκε στό Τάγμα τῶν Σέχηδων, ὁ ἐνάρετος Ἀναστάσιος τόν ἔλεγξε, γι’ αὐτό κρατήθηκε ἀπό τούς Ὀθωμανούς καί ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει, ἀποκεφαλίστηκε ἔξω ἀπό τό Γενῆ Τζαμί.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 8η Ἰουλίου.
Νεομάρτυρας ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ τῆς Παραμυθιᾶς (+ 1750)
Καταγόταν ἀπό τήν Παραμυθιά τῆς Ἠπείρου. Κάποτε σέ ἐποχή θερισμοῦ, ἐνῶ θέριζε μέ τήν ἀδελφή του καί ἄλλους χωρικούς, ἦρθε σέ συμπλοκή μέ κάποιους Ὀθωμανούς πού ἐπιτέθηκαν μέ κακό σκοπό στήν ἀδελφή του καί συκοφαντήθηκε ἀπ’ αὐτούς στίς Ἀρχές, ὅτι ἔδωσε τόν λόγο του νά ἀλλάξει τήν πίστη του.
Τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό μετά ἀπό βασανιστήρια, μή δεχόμενος οὔτε τήν κατηγορία, ἀλλά οὔτε καί νά ἀλλαξοπιστήσει. Τό σῶμα του καταυγάσθηκε ἀπό οὐράνιο φῶς καί ἐνταφιάστηκε σέ παρακείμενη μονή. Κατά τήν ἀνακομιδή του τά Λείψανά του ἀνακομίσθηκαν εὐωδιάζοντα.
Τό μαρτύριό του ἔφερε στή Χριστιανική πίστη τόν γιό τοῦ Πασᾶ πού τόν δίκασε. Τό Μουσουλμανικό ὄνομά του ἦταν Μουσᾶ, διέφυγε στή Βενετία ὅπου βαπτίστηκε μέ τό ὄνομα Δημήτριος καί στήν Κέρκυρα ἔγινε μοναχός μέ τό ὄνομα Δανιήλ. Κατά μία πληροφορία μαρτύρησε κι αὐτός γιά τήν πίστη του.
Ἡ μνήμη τοῦ Νεομάρτυρος Ἀναστασίου τιμᾶται τήν 18η Νοεμβρίου.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Νεομ. τῆς Ἀγκύρας (Ἄγκυρα 1777)
Τό Συναξαριστικό Σημείωμα τοῦ Νεομ. Ἀναστασίου τῆς Ἀγκύρας εἶναι ὑπό ἐπεξεργασία.
Νεομάρτυρας ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ τῆς Στρωμνιτσας (+ 1794)
Βουλγαρικῆς καταγωγῆς, γεννήθηκε στό χωριό Ραδοβίσι τῆς Στρώμνιτσας καί στόν κόσμο ἔφερε τό ὄνομα Σπάς (Σωτήριος). Σέ ἡλικία 20 ἐτῶν πῆγε στή Θεσσαλονίκη γιά νά βρεῖ ἐργασία. Κάποια φορά, μέ προτροπή τοῦ μάστορά του τουφεξῆ, φόρεσε τούρκικα ροῦχα, γιά νά βγάλει ἀφορολόγητα ἀπό τήν πόλη κάποια προϊόντα τοῦ ἐργαστηρίου του. Αὐτό θεωρήθηκε ἀπό τούς φύλακες σάν ὁμολογία τῆς Μουσουλμανικῆς θρησκείας καί τοῦ ζητήθηκε νά ἐκφωνήσει δημόσια τήν Μουσουλμανική ὁμολογία (Σαλαβάτι). Ἀρνούμενος ὁ νεαρός Σπάς βασανίσθηκε καί τελικά ἀποκεφαλίσθηκε, τήν 8η Αὐγούστου 1794.
Κατά τόν Καθηγητή Δημ. Γόνη, «ἡ ἀντιστοιχία τῶν ὀνομάτων Σπάς = Ἀναστάσιος εἶναι ἀτυχής» (αὐτ. σελ. 113), ὅμως μέ τό ὄνομα αὐτό κατά-χωρήθηκε ἀπό τόν ἅγ. Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη στό «Νέον Μαρτυρολόγιον».
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 8η Αὐγούστου.
Νεομάρτυρας ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ τῆς Μυτιλήνης (+ 1819)
Τό Συναξαριστικό Σημείωμα τοῦ Νεομ. Ἀναστασίου τῆς Μυτιλήνης εἶναι ὑπό ἐπεξεργασία. Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 11η Αὐγούστου.
Νεομάρτυρας ΑΝΔΡΕΑΣ τῆς Χίου (+ 1465)
Ὁ Ἀνδρέας Ἀργύρης γεννήθηκε στή Χίο τό 1438. Σέ ἡλικία 27 ἐτῶν καί ἐνῶ ἐπισκέπτοταν τά προσκυνήματα τῆς ΚΠόλεως, ἕνας Αἰγύπτιος ἀποστάτης τόν κατηγόρησε δημόσια, ὅτι εἶχε ἀρνηθεῖ τήν Μουσουλμανική θρησκεία στήν ὁποία ἀνῆκε. Ἡ καταγγελία αὐτή εἶχε σάν ἀποτέλεσμα νά συλληφθεῖ, νά φυλακισθεῖ, νά βασανισθεῖ καί τελικά νά τελειωθεῖ μέ ἀποκεφαλισμό, τήν 29η Μαϊου 1465.
Τό σῶμα του, ἐξαγορασμένο ἀπό κάποιους Χριστιανούς, ἐνταφιάσθηκε στήν Πόλη, σέ κάποια ἐκκλησία τῆς Παναγίας. Ἀργότερα τό Λείψανό του ἀνακομίσθηκε ἀδιάφθορο, ἀλλά δέν ὑπάρχουν πληροφορίες γιά τήν τύχη του.
Ἐλεήθηκε ἀπό τόν Θεό μέ τό χάρισμα τῆς μεταστροφῆς ὅσων Χριστιανῶν εἶχαν ἀλλαξοπιστήσει.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 29η Μαΐου.
Ἱερομάρτυρας ΑΝΘΙΜΟΣ Μητροπολίτης Οὐγγροβλαχίας (+ 1716)
Ὁ κατά κόσμον Ἀνδρέας ἦταν Ἰβηρικῆς (Γεωργιανῆς) καταγωγῆς. Ὑποδουλώθηκε ἀπό τούς Τούρκους στή νεότητά του καί ἔμεινε πολλά χρόνια στήν ΚΠολη, ὅπου ἐκτός τῶν ἄλλων ἔμαθε Ἑλληνικά, Ἀραβικά, Σλαβονικά, Τουρκικά καί Ρουμανικά. Ὅταν ἀπελευθερώθηκε ἐγκαταστάθηκε κοντά στό Πατριαρχεῖο, γιά νά διδαχθεῖ τήν ξυλογλυπτική.
Τό 1690 μετέβη στή Βλαχία, μετά ἀπό πρόσκληση τοῦ Ἡγεμόνα Κωνσταντίνου Μπρινκοβεάνου (ἔπειτα Νεομάρτυρα) καί κοντά στόν Ἐπίσκοπο Μητροφάνη διδάχθηκε τήν τέχνη τῆς τυπογραφίας. Στή συνέχεια ἀσπάσθηκε τόν μοναχικό βίο μέ τό ὄνομα Ἄνθιμος καί δέχθηκε τήν Ἱερωσύνη.
Κατά τήν περίοδο 1691 – 1694 καί 1701 – 1705 διηύθυνε τό Ἡγεμονικό Τυπογραφεῖο τοῦ Βουκουρεστίου καί στή συνέχεια δημιούργησε τυπογραφεῖο στή Μονή Σναγκώβ. Τό 1705 χειροτονήθηκε Ἐπίσκοπος Ρίμνικ Βίλτσεα καί τό 1709 ἀναδείχθηκε Μητροπ. Οὐγγροβλαχίας. Μέσα στίς δραστηριότητές του ἦταν ἡ ἵδρυση νέων τυπογραφείων (συνολικά ἐξέδωσε 64 βιβλία), ἡ ἵδρυση σχολείων, ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς τῶν Ἁγίων Πάντων στό Βουκουρέστι (1715, γνωστή σάν Μονή τοῦ ἁγ. Ἀνθίμου, σήμερα ἕδρα τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρουμανίας), κ.ἄ.
Τό 1716 συκοφαντήθηκε στούς Τούρκους ὅτι ἐπεδίωκε τήν ὐπαγωγή τῆς Βλαχίας στήν Αὐστροουγγρική Αὐτοκρατορία, συνελήφθη καί ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει γιά νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τήν κατηγορία τυφλώθηκε καί ἐξορίστηκε στή Μονή ἁγ. Αἰκατερίνης Σινᾶ. Τελικά τό ἀπόσπασμα πού τόν συνόδευε στήν ἐξορία, τόν ἔπνιξε στόν ποταμό Τούντζια, ἔξω ἀπό τήν Ἀδριανούπολη.
Κατά τόν «Νέο Συναξαριστή», «μέ τά συγγράμματά του καί τίς μεταφράσεις Λειτουργικῶν βιβλίων, τίς ὁποίες ἐκπόνησε στή Ρουμανική γλῶσσα, ὁ ἅγ. Ἄνθιμος δικαίως μπορεῖ νά θεωρηθεῖ ὡς ὁ ἀνακαινιστής τῆς Χριστιανικῆς συνειδήσεως τῶν Ρουμανικῶν Ἡγεμονιῶν. Χάρις στήν πρωτοβουλία καί στίς ἐκδόσεις του ἡ Ρουμανική γλῶσσα ἔγινε ἡ ἐπίσημη λειτουργική γλῶσσα τῆς Ἐκκλησίας, συνέβαλε δέ στήν ἐκπαίδευσι καί στήν πνευματική διάπλασι τοῦ Ρουμανικοῦ λαοῦ μέχρι σήμερα» (τ. Σεπτεμβρίου, σελ. 315).
Ἡ ἁγιότητά του διακηρύχθηκε ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς Ρουμανίας τό 1992. Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 27η Σεπτεμβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΑΝΤΩΝΙΟΣ ὁ Καρεώτης (+ 1516)
Οὐκρανικῆς καταγωγῆς, κατά τήν νεότητά του διέπραξε φόνο καί τυπτόμενος ἀπό τήν συνείδηση ἔγινε μοναχός στή Μονή Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου στό Σούπρασλ, ὑπό τόν Ἱερομόναχο Παφνούτιο Σέγκεν (+ 1510). Ἀργότερα ἤρθε στό Ἅγιο Ὄρος καί ἐγκαταβίωσε στό Τυπικαριό (Σέρβικο κελλί στίς Καρυές, πρός τιμήν τοῦ ἁγ. Σάββα). Φλεγόμενος ἀπό τόν πόθο τοῦ μαρτυρίου ἦρθε στή Θεσσαλονίκη καί μπῆκε στό Ναό τῆς Ἀχειροποιήτου (πού οἱ Ὀθωμανοί εἶχαν μετατρέψει σέ τζαμί). Κάνοντας τόν σταυρό του καί προσευχόμενος, προκάλεσε τήν ὀργή τῶν Μουσουλμάνων, οἱ ὁποῖοι τόν συνέλαβαν, τόν βασάνισαν καί τελικά τόν ἔκαψαν ζωντανό. Μάλιστα, σκόρπισαν καί τήν στάχτη του γιά νά μήν τήν πάρουν οἱ Χριστιανοί.
Ἄγνωστος στούς Συναξαριστές μνημονεύεται ἀπό τόν Ἀντ. Αἰμ. Ταχιάο («Ἄγνωστοι Ἀθωνίτες Νεομάρτυρες», σελ. 11 – 49).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 4η Φεβρουαρίου.
Νεομάρτυρας ΑΝΤΩΝΙΟΣ τῶν Ἀθηνῶν (+ 1774)
Γεννήθηκε στήν Ἀθήνα ἀπό γονεῖς πτωχούς καί ἄσημους. Σέ ἡλικία 12 ἐτῶν προσκολήθηκε σέ κάποιους Τουρκαλβανούς πού ζοῦσαν στήν πόλη, γιά νά βοηθήσει μέ τόν πενιχρό του μισθό τήν οἰκογένειά του. Κατά τά Ὀρλωφικά (1770) πουλήθηκε αἰχμάλωτος σέ Ἀγαρηνούς, οἱ ὁποῖοι τόν βασάνισαν σκληρά γιά νά τόν ἐξισλαμίσουν. Συνολικά πουλήθηκε σκλάβος πέντε φορές, κάθε φορά καί σέ χειρότερους ἀφέντες, μέχρις ὅτου τόν ἐξαγόρασε ἕνας Χριστιανός, μέ τόν ὁποῖο ἐγκαταστάθηκε στήν ΚΠολη.
Ὅταν ἀναγνωρίστηκε, ὁδηγήθηκε στόν κριτή μέ τήν κατηγορία, ὅτι εἶχε ἀσπαστεῖ τήν Μουσουλμανική θρησκεία καί τήν ἀρνήθηκε. Τελικά ἡ ὑπόθεσή του ἔφτασε στό Βαζύρη Μεχμέτ Μελέκ Πασᾶ, ὁ ὁποῖος βέβαιος γιά τήν ἀθωότητά του, ἁπλᾶ τόν φυλάκισε γιά νά ἀποφύγει τήν ὀργή τοῦ φανατισμένου ὄχλου. Ὅμως τό μαινόμενο πλῆθος κατηγόρησε τόν Βεζύρη στό Σουλτάνο γιά δωροδοκία καί ἐκεῖνος φοβούμενος τήν λαϊκή ἀναταραχή τόν ἀποκεφάλισε.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 5η Φεβρουαρίου.
Ἀνώνυμοι Ὁσιομάρτυρες τῶν Στροφάδων (+ 1530)
Θύματα πειρατικῆς ἐπιδρομῆς τῶν Ὀθωμανῶν κατά τῆς ἱστορικῆς Μονῆς τῶν Στροφάδων. Ἡ ἐπιδρομή ἔγινε λίγο πρίν κοινοβιάσει στή μονή ὁ ἔπειτα ἅγ. Διονύσιος Ἀρχιεπ. Αἰγίνης (17η Δεκεμβρίου).
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 29η Σεπτεμβρίου.
Ἀνώνυμος Νεομάρτυρας τῆς Κρήτης (+ 1811)
Ὁ ἀνώνυμος αὐτός Κρητικός Νεομάρτυρας ἀνῆκει στούς Κρητικούς αἰχμαλώτους πού εἶχαν πουληθεῖ σκλάβοι στήν Αἴγυπτο. Ἀναφέρεται ἀπό τόν Καθηγητή Νικ. Τωμαδάκη (Περιοδικό ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ, φ. 22, σελ. 323 – 324) καί τόν Μητροπ. Ρεθύμνης Τίτο («Κρῆτες Ἅγιοι», σελ. 269 – 271). Μαρτύρησε σέ νεαρή ἡλικία, ὅταν ὁ Ὀθωμανός ἀφέντης του θέλησε νά ἀσελγήσει μαζί του καί ὁ νεαρός ἀμυνόμενος τόν σκότωσε. Ἔτσι καταδικάστηκε σέ θάνατο «διά φούρκας», ποινή πού ὑπέστη ἐπειδή δέν δέχτηκε νά ἀλλαξοπιστήσει.
Τήν πληροφορία τοῦ μαρτυρίου του μετέφερε τόν Ἰούλιο τοῦ 1811 ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς τοῦ ἁγ. Σάββα Ἀλεξανδρείας πρός τόν Πατριάρχη Θεόφιλο (Παγκώστα, 1764 – 1833, πατριάρχευσε μεταξύ τῶν ἐτῶν 1805 – 1825). Ἀπό σημείωμα τοῦ Πατριάρχη σέ περιθώριο τοῦ Λεξικοῦ τοῦ Βαρίνου γίνεται γνωστό, ὅτι ὁ νέος ἦταν Κρητικός Ὀρθόδοξος 20 ἐτῶν, ἀλλά τό ὄνομά του δέν διέσωσε ὁ Ἡγούμενος, ἐπειδή «τό μικρό του μυαλό ἔλεγε ὅτι ἕνας φονιάς δέν μποροῦσε νά θεωρηθῆ Ἅγιος»! Ὁ Πατριάρχης ὅμως στό σημείωμά του γράφει, ὅτι «ὁ ἀπαγχονισθείς καί Μάρτυς καί Ἅγιος εἶναι, ἀφοῦ καί ὁ Προφήτης Μωϋσῆς εἶχε διαπράξη τόν φόνον τοῦ Αἰγυπτίου».
Ὁ ἀνώνυμος αὐτός Νεομάρτυρας δέν ἔχει ἰδιαίτερη ἡμέρα μνήμης, γι’ αὐτό τιμᾶται μετά τῶν Ἁγίων Πάντων.
Νεομάρτυρας ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ τῆς Μαγνησίας (+ 1686)
Καταγόταν ἀπό τό χωριό ἅγ. Λαυρέντιος τῆς Μαγνησίας καί μετά τόν θάνατο τῶν γονέων του πῆγε στήν ΚΠολη, σέ ἡλικία 15 ἐτῶν, καί μπῆκε ὑπηρέτης σέ ἕνα καπηλειό. Κατά τήν περίοδο τοῦ μαρτυρίου του ἕνας Ὀθωμανός φοροεισπράκτορας ἀδικοῦσε κατάφωρα τούς Χριστιανούς ραγιάδες τῆς Μαγνησίας καί ἔτσι ἀποφασίστηκε νά σταλεῖ μία πρεσβεία στήν ΚΠολη, γιά νά διεκδικήσει τό δίκαιο τῶν θιγομένων ἀπό τήν Βασιλομήτορα, στήν ὁποία ὑπάγονταν τά περισσότερα χωριά τῆς περιοχῆς. Ὅμως τά ἀποτελέσματα γιά τούς πρέσβεις ἦσαν ἀρνητικά, μάλιστα ὁ φοροεισπράκτορας συνέλαβε τρεῖς Χριστιανούς καί τούς ἔστειλε στήν ΚΠολη γιά νά δικαστοῦν.
Τούς κρατουμένους αὐτούς συμπαραστάθηκαν πολλοί Χριστιανοί τῆς Πόλεως, μεταξύ αὐτῶν καί ὁ Ἀπόστολος. Αὐτό ἐξόργισε τούς Τούρκους οἱ ὁποῖοι τόν συνέλαβαν, τόν πίεσαν νά ἐξωμώσει καί ἀρνουμένου νά ἀλλαξοπιστήσει τόν ἀποκεφάλισαν. Μάλιστα, ἔστειλαν στά Ἀνάκτορα τό κομμένο κεφάλι του, γιά νά πιστοποιήσουν τόν θάνατό του.
Ὁρισμένοι Συναξαριστές συγχέουν τήν μνήμη τοῦ Νεομ. Ἀποστόλου μέ ἐκείνη τοῦ Νεομ. Σταματίου, ἐπίσης τῆς Μαγνησίας, μέ τό σκεπτικό ὅτι ὁ ἅγ. Νικόδημος στό «Νέο Μαρτυρολόγιο» ἀναφέρει μόνο τόν ἕνα, τόν Σταμάτιο. Ὅμως, κατά τόν «Μέγα Συναξαριστή», πρόκειται περί δύο διαφορετικῶν προσώπων, καταγομένων ἀπό διαφορετικά χωριά τῆς Μαγνησίας καί τελειωθέντων μέ διαφορά ἕξη ἐτῶν.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 16η Αὐγούστου.
Νεομάρτυρας ΑΡΓΥΡΗ τῆς Προύσας (+ 1721 ἤ 1725)
Ἡ καταγωγή της ἦταν ἀπό τήν Προῦσσα. Κατά τόν λόγιο Μοναχό Καισάριο Δαπόντε, "νεόνυμφος οὗσα, ἠγαπήθη ἀπό Τοῦρκον τινά γείτονά της, ὅστις ζητῶν νά τήν φέρη εἰς τήν κακήν γνώμην του καί μή δυνηθείς, ἐψευδομαρτύρησεν κατ' αὐτῆς εἰς τόν Κριτήν τῆς Προύσσης, ὅτι εἶπε νά γίνη Τούρκισσα".
Ἡ Ἁγία ἔμεινε στίς φυλακές τῆς ΚΠόλεως 17 χρόνια, ὅπου καί κοιμήθηκε τό 1725, ἀπό τίς κακουχίες καί τούς καθημερινούς βασανισμούς. Τό μαρτυρικό της Λείψανο κηδεύθηκε στό Χάσκοϊ καί κατά τήν ἐκταφή βρέθηκε ἀδιάφθορο καί εὐωδιαστό. Ἀπό τόν Πατριάρχη ΚΠόλεως Παϊσιο ἀνακομίσθηκε στό Ναό τῆς ἁγ. Παρασκευῆς Καζλήτσεσμε, ὅπου καί σήμερα φυλάσσεται. («Παρακλητικός Κανών εἰς τήν ἔνδοξον καί σωφρονεστάτην Νεομάρτυρα Ἀργυρῆν τήν ἐκ Προύσσης», ποίημα Ἱερομ. Ἀθανασίου Σιμωνοπετρίτου, 2004).
Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 30ή Ἀπριλίου.
Νεομάρτυρας ΑΡΓΥΡΙΟΣ τῆς Ἐπανομῆς (+ 1806)
Καταγόταν ἀπό τήν Ἐπανομή τῆς Θεσσαλονίκης καί ἐργαζόταν σάν βοηθός ἑνός ράπτη. Τό 1806 καί ἐνῶ ἦταν 18 ἐτῶν, ἕνας Χριστιανός ἀπό τόν Σοχό, φυλακισμένος γιά διάφορα ἐγκλήματα, ἀποφάσισε νά ἀλλαξοπιστήσει γιά νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τίς κατηγορίες, ὅπως προέβλεπε ὁ Ἰσλαμικός νόμος. Ὅταν τό ἔμαθε ὁ νεαρός Ἀργύριος, μπῆκε μέσα στή συνοδεία τῶν Ὀθωμανῶν πού τόν ὁδηγοῦσαν γιά νά περιτμηθεῖ καί μέ παραινέσεις τόν νουθετοῦσε νά μήν ἀρνηθεῖ τήν Χριστιανική του πίστι. Αὐτό εἶχε σάν ἀποτέλεσμα νά συλληφθεῖ, νά κακοποιηθεῖ καί τελικά νά ἀπαγχονιστεῖ, ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει. («Βίος καί Ἀκολουθία τοῦ ἁγ. ἐνδόξου Νεομάρτυρος Ἀργυρίου τοῦ Ἐπανομίτου», ἔκδοση Ἱ. Μητροπ. Νέας Κρήνης καί Καλαμαριᾶς, 1978).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 11η Μαΐου.
Ἱερομάρτυρες ΑΡΚΑΔΙΟΣ καί ΓΑΒΡΙΗΛ, οἱ Ἰβηρίτες (+ 1922)
Ὁ Ἱερομάρτυρας Ἀρκάδιος γεννήθηκε τό 1893 στό Ἀϊβαλί Μ. Ἀσίας. Κοινοβίασε στή Μονή Ἰβήρων Ἁγίου Ὄρους τό 1912, σέ ἡλικία 19 ἐτῶν, καί δέχθηκε τό σχῆμα τό 1914, ὁπότε καί χειροτονήθηκε Διάκονος.
Ὁ Ἱερομάρτυρας Γαβριήλ γεννήθηκε στήν περιφέρεια τοῦ Κιλκίς τό 1886. Κοινοβίασε στή Μονή Ἰβήρων τό 1904. Τό 1907 δέχθηκε τήν Ἱερωσύνη καί τήν μοναχική κουρά.
Καί οἱ δύο Ἰβηρίτες Ἱερομάρτυρες τελειώθηκαν μαρτυρικά στίς Κυδωνίες Μ. Ἀσίας, τήν Κυριακή πρό τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ τοῦ ἔτους 1922, κατά τήν ὑποχώρηση τῶν Ἑλληνικῶν στρατευμάτων.
Ἡ μνήμη τους, ἄγνωστη στούς Συναξαριστές, τιμᾶται τήν 13η Μαΐου, κατά τήν μνήμη τῶν Ἁγίων τῆς Μονῆς Ἰβήρων. (μ. Μαξίμου Ἰβηρίτου αὐτ. σελ. 211).
Νεομάρτυρας ΑΥΞΕΝΤΙΟΣ τῆς Βελλᾶς (+ 1720)
Καταγόταν ἀπό την Βελλᾶ τῶν Ἰωαννίνων καί πῆγε νεαρός στήν ΚΠολη, ὅπου ἔμαθε τό ἐπάγγελμα τοῦ γουναρᾶ. Παρασυρμένος ἀπό τίς πρόσκαιρες ἡδονές προσκολήθηκε στόν Τουρκικό Στόλο. Ἐκεῖ, διασκεδάζοντας μέ Ὀθωμανούς φίλους του συκοφαντήθηκε, ὅτι ἀσπάσθηκε τήν Μουσουλμανική θρησκεία, ὁπότε αναγκάστηκε νά ἐπιστρέψει στήν ΚΠολη μεταμφιεσμένος σέ βαρκάρη. Τό 1720, «τυπτόμενος τήν συνείδησιν», ἐπέστρεψε στούς πρώην συντρόφους του, ὁμολόγησε τήν Χριστιανική πίστι καί μετά ἀπό ραβδισμούς καί κακοποιήσεις, τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 25η Ἰανουαρίου.
Νεομάρτυρας ΑΧΜΕΤ ὁ κάλφας (+ 1682)
Καταγόταν ἀπό τήν ΚΠολη καί ἦταν Μουσουλμανικῆς θρησκευτικῆς καταγωγῆς. Εἶχε τό ἀξίωμα τοῦ δεύτερου καλλιγράφου στή γραμματεία τοῦ Σουλτάνου καί γι’ αὐτό μεγάλη κοινωνική θέση. Μεταστράφηκε στή Χριστιανική πίστη μέσῳ μιᾶς παλλακίδας του, Χριστιανῆς σκλάβας Ρωσικῆς καταγωγῆς, ὅταν διαπίστωσε ὅτι τό στόμα της εὐωδίαζε ἀφοῦ μετελάμβανε τοῦ Ἀντιδώρου! Μάλιστα γιά νά διαπιστώσει τί γίνεται στούς Χριστιανικούς ναούς κατά τήν Θεία Λειτουργία, ντύθηκε Χριστιανός καί πῆγε στόν Πατριαρχικό Ναό, ὅπου κατά τήν διάρκεια τῆς λατρείας ἀξιώθηκε τῆς θέας τοῦ ἀκτίστου φωτός!
Κατά τόν ἅγ. Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη ὁ Ἀχμέτ βαπτίστηκε καί ἔμεινε κρυπτοχριστιανός μέχρι τήν στιγμή κατά τήν ὁποία περευρισκόμενος σέ ἕνα συμπόσιο μέ ἀνώτερους Ὀθωμανούς ἀξιωματούχους, ὁμολόγησε τήν Χριστιανική του ἰδιότητα, μέ ἀποτέλεσμα νά καταγγελθεῖ στήν Τουρκική δικαιοσύνη καί νά θανατωθεῖ.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 3η Μαΐου.
Ἱερομάρτυρας ΒΕΝΕΔΙΚΤΟΣ ὁ Κωνσταμονίτης καί οἱ σύν αὐτῶ (+ 1821)
Γεννήθηκε στή Δάφνη Σερρῶν καί νέος μόνασε στή Μονή Κωνσταμονίτου, μαζί μέ τόν πατέρα του. Ἔμαθε γράμματα στόν Πολύγυρο τῆς Χαλκιδικῆς, ὑπηρέτησε τούς ἀδελφούς σάν τραπεζάρης καί νοσοκόμος καί σέ μεγάλη ἡλικία δέχθηκε τήν Ἱερωσύνη.
Εὑρισκόμενος γιά τίς ἀνάγκες τῆς μονῆς στό μετόχι τῆς Καλαμαριᾶς, συνελήφθη ἀπό τούς Τούρκους καί μή δεχόμενος νά ἐξωμώσει, ἀποκεφαλίσθηκε τήν 12. 6. 1821, μαζί μέ ἄλλους Χριστιανούς, τῶν ὁποίων τά ὀνόματα δέν διασώθηκαν.
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 12η Ἰουνίου.
Νεομάρτυρες ΓΑΒΡΙΗΛ καί ΚΥΡΜΙΔΩΛΗΣ τῆς Αἰγύπτου (+ 1522)
Ἦσαν δύο νεαροί Χριστιανοί, μορφωμένοι καί ἀπό καλή γενιά, πού κατοικοῦσαν στό Κάϊρο. Κάποτε γείτονές τους Μουσουλμάνοι τούς συκοφάντησαν, ὅτι εἶχαν ρίξει ἀκαθαρσίες στούς τοίχους τοῦ γειτονικοῦ τζαμιοῦ. Μέ τήν κατηγορία αὐτή ὁδηγήθηκαν στόν κριτή καί πιεζόμενοι νά ἐξωμώσουν γιά νά ἀπαλλαγοῦν, ὁμολόγησαν μέ θέρμη τήν πίστη τους στόν Χριστό, μέ ἀποτέλεσμα νά κακοποιηθοῦν ἀπό τόν μανιασμένο ὄχλο καί νά θανατωθοῦν. Ὁ Νεομ. Κυρμίδωλης τελειώθηκε ὅταν τοῦ συνέτριψαν τό κεφάλι μέ μία μεγάλη πέτρα καί ὁ Νεομ. Γαβριήλ μέ ἀποκεφαλισμό. Κατόπιν τά μαρτυρικά τους σώματα ρίχτηκαν ἀπό τούς δολοφόνους τους στή φωτιά, ἀλλά ἔκαναν δύο ἡμέρες νά καοῦν!
Σήμερα ἡ τιμία Κάρα τοῦ ἁγ. Γαβριήλ φυλάσσεται στό Ναό τοῦ ἁγ. Νικολάου Καΐρου, διότι ἕνας Χριστιανός πέτυχε νά τήν ἀγοράσει καί τήν δώρησε στόν τότε Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας.
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 18η Ὀκτωβρίου.
Ἱερομάρτυρας ΓΑΒΡΙΗΛ Μητροπολίτης Προύσας (+ 1659)
Τό 1657, Σαββάτο τοῦ Λαζάρου, οἱ Τοῦρκοι κρέμασαν τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη Παρθένιο Γ’ (24η Μαρτίου) καί ἀνέβασαν δυναστικά στό Θρόνο τόν Μητροπ. Γάνου καί Χώρας Γαβριήλ. Ὁ νέος Πατριάρχης, ἁπλός στή σκέψη καί ἀγράμματος, ἔμεινε στό Θρόνο μόλις δώδεκα ἡμέρες, διότι στή συνέχεια συγκλήθηκε κανονική Σύνοδος καί ἐξέλεξε Πατριάρχη τόν ἀπό Προύσσας Παρθένιο Δ’ , τόν δέ Γαβριήλ μετέθεσε προεδρικῶς στή Μητρόπολη Προύσσας.
Δύο χρόνια ἀργότερα, τό 1659, ὁ Γαβριήλ βάπτισε ἕναν Ἑβραῖο καί γι’ αὐτό καταγγέλθηκε στίς Ὀθωμανικές Ἀρχές ἀπό τούς ἄλλους Ἑβραίους τῆς πόλεως. Οἱ Ὀθωμανοί ἀξιοποίησαν τήν εὐκαιρία γιά νά πιέσουν τόν πρ. Πατριάρχη νά ἀλλαξοπιστήσει, ἀλλά ἐκεῖνος ἔμεινε σταθερός στήν ὁμολογία τῆς πίστεώς του, ὑπέμεινε ἀγόγγυστα τά βασανιστήρια καί τελικά τελειώθηκε μέ ἀπαγχονισμό.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 3η Δεκεμβρίου.
Ἱερομάρτυρας ΓΑΒΡΙΗΛ Πατριάρχης Πεκκίου (+ 1659)
Γιά τόν ἅγ. Γαβριήλ δέν εἶναι γνωστά πολλά στοιχεῖα. Εἶναι γνωστό, ὅτι κατά τήν ἀρχιερατεία του πῆρε ἀπό τίς Ὀθωμανικές Ἀρχές τήν ἄδεια νά ταξιδέψει στή Ρωσία καί τίς Παραδουνάβιες Ἡγεμονίες γιά τήν συλλογή ἐλεημοσυνῶν γιά τήν ἐμπερίστατη λόγῳ τῆς Τουρκοκρατίας Ἐκκλησία του, ἀλλά ἐπιστρέφοντας βρῆκε στό θρόνο του τόν Βουλγαρικῆς καταγωγῆς Μάξιμο. Ἀντί νά μετανοήσει ὁ μοιχεπιβάτης, εἶχε ἤδη καταγγείλει τόν Γαβριήλ στό Σουλτάνο σάν ἐπίβουλο τῆς βασιλείας του. Ἔτσι ὁ Γαβριήλ συνελήφθη, μεταφέρθηκε στήν Προύσσα καί πιεζόμενος νά ἐξωμώσει γιά νά ἀπαλλαγεῖ τῆς κατηγορίας, ὁμολόγησε τήν πίστη του καί τελειώθηκε μαρτυρικά μέ ἀπαγχονισμό.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 13η Δεκεμβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΓΑΒΡΙΗΛ τῆς Προικονήσου (+ 1676)
Ἧταν μοναχός καί Ἱεροκήρυκας τοῦ Πατριαρχείου ΚΠόλεως, καταγόμενος ἀπό τήν Προικόνησο. Ἀνήκει στούς αὐτόκλητους Μάρτυρες, διότι ἀπό μαρτυρικό πόθο προκάλεσε μόνος του τήν καταδίκη του σέ θάνατο, προσβάλλοντας ἕναν Τοῦρκο καί ὑβρίζοντας τήν θρησκεία του. Ἀποκεφαλίστηκε ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει καί τό Λείψανό του ρίχτηκε στή θάλασσα, γιά νά μήν ἔχουν τήν εὐλογία του οἱ Χριστιανοί.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 2α Φεβρουαρίου.
Ἱερομάρτυς ΓΑΒΡΙΗΛ τοῦ Μζίρε Γεωργίας (+ 1802)
Καταγόταν ἀπό τήν Τιφλίδα καί πρίν ἀσπαστεῖ τόν μοναχικό βίο ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ ράπτη. Ὅταν ἔγινε μοναχός στή Μονή τοῦ Τιμίου Προδρόμου (τοῦ ὁσ. Δαυίδ, 7η Μαΐου), ἀφοσιώθηκε στή μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν ἔργων τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, καθώς καί στήν ἀντιγραφή χειρογράφων. Μετέφρασε ἀπό τά ἑλληνικά Πατερικές ὁμιλίες καί ἔγραψε καί δικά του ἔργα (ὅπως τόν βίο τοῦ ἁγ. Ὀνησιφόρου). Τό 1802, μετά ἀπό τριάντα χρόνια μοναχικῆς ζωῆς, ἔπεσε θῦμα μιᾶς τῶν πολλῶν ἐπιθέσεων Μουσουλμάνων κατά τῆς μονῆς του.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 17η Μαρτίου.
Ὁσιομάρτυρας ΓΕΔΕΩΝ ὁ Καρακαλλινός (+ 1818)
Γεννήθηκε στήν Κάπουρνα Δημητριάδος τό 1766 καί σέ ἡλικία 12 ἐτῶν ἐξισλαμίσθηκε μέ τήν βία, στό Βελεστῖνο. Δύο μῆνες ἀργότερα ἀντιλαμβανόμενος τήν κατάστασή του διέφυγε στήν Κρήτη, ὅπου ἐργάστηκε γιά τρία χρόνια, καί τελικά ἦρθε στό Ἅγιο Ὄρος, σέ ἡλικία μόλις 15 ἐτῶν.
Κοινοβίασε στή Μονή Καρακάλλου. Μετά ἀπό 35 χρόνια ὑποδειγματικῆς πνευματικῆς ζωῆς, μέ τήν εὐλογία τοῦ πνευματικοῦ του καί τίς εὐχές τῶν πατέρων τῆς Μονῆς, ἦρθε στόν τόπο τῆς ἀρνήσεώς του, τό Βελεστῖνο καί ὁμολόγησε τήν Χριστιανική Πίστη. Ἀρχικά οἱ Ὀθωμανοί τόν θεώρησαν τρελλό καί τόν ἔδιωξαν, ἀφοῦ τόν ξυλοκόπησαν ἄγρια, ὅμως ὁ Ἅγιος συνέχιζε τήν ὁμολογία του. Στή συνέχεια τόν ὁδήγησαν στόν Τύρναβο, ὅπου τόν διαπόμπευσαν, τοῦ ἔκοψαν μέ τσεκούρι χέρια καί πόδια καί τελικά τόν ἔρριξαν ζωντανό σ’ ἕνα βόθρο, ὅπου παρέδωσε τό πνεῦμα του!
Ὅταν οἱ Χριστιανοί κατάφεραν νά ἀνασύρουν τό Λείψανό του ἀπό τόν βόθρο, τό ἐνταφίσαν μέ τιμές στό Ναό τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. Σήμερα τά χαριτόβρυτα Λείψανά του φυλάσσονται στό Ναό τῆς Φανερωμένης Τυρνάβου καί μέρος τους στή Μονή Καρακάλλου.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 30η Δεκεμβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ὁ Διονυσιάτης (+ 1818)
Γιά τόν Ὁσιομάρτυρα Γεννάδιο δέν σώθηκαν ἰδιαίτερες πληροφορίες. Εἶναι γνωστό, ὅτι μόναζε στή Μονή ἁγ. Διονυσίου Ἁγίου Ὄρους καί ὅτι στάλθηκε ἀπό τόν Ἡγούμενο Στέφανο νά συνοδεύσει στό μαρτύριο τούς μοναχούς Βονιφάτιο καί Εὐδόκιμο. Ὅμως οἱ μοναχοί αὐτοί δείλιασαν καί τό μένος τῶν Ὀθωμανῶν ξέσπασε στόν Γεννάδιο, ὁ ὁποῖος ἀποκεφαλίσθηκε στήν ΚΠολη μετά ἀπό βασανιστήρια, ἀρνούμενος νά ἐξομώσει. Ἀπότμημα τῶν ἱερῶν του Λειψάνων φυλάσσεται στή Μονή ἁγ. Διονυσίου.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 6η Ἀπριλίου.
Ὁσιομάρτυρας ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ τοῦ Καρπενησίου (+ 1812)
Γεννήθηκε στό Μεγάλο Χωριό Καρπενησίου, τό ἔτος 1784. Λόγῳ πτωχείας μετανάστευσε στήν ΚΠολη, σέ ἡλικία μόλις 11 ἐτῶν, καί ἐργαζόταν σέ ἕνα παντοπωλεῖο. Κάποια ἡμέρα καί ἐνῶ μετέφερε κάποια παραγγελία τοῦ καταστήματος, ἀπό ἀπροσεξία του κατέστρεψε τά πράγματα καί γεμάτος λύπη καί φόβο ἔκλαιγε σέ κάποια γωνιά τοῦ δρόμου. Ἀπό ἐκεῖ τόν περιμάζεψε μία πλούσια Ὀθωμανή καί μέ τήν ἄνεση καί ἀσφάλεια πού τοῦ πρόσφερε, τόν ἀνάγκασε νά ἐξισλαμισθεῖ.
Ὅταν ὁ νεαρός Γεώργιος ἀντιλήφθηκε τό σφάλμα του, διέφυγε στήν πατρίδα του καί ἄρχισε μία ζωή μετανοίας καί ἀσκήσεως. Τελικά ἦρθε στό Ἅγιο Ὄρος, στήν Κουτλουμουσιανή Σκήτη τοῦ ἁγ. Παντελεήμονος καί ἔγινε μοναχός ἀπό τόν συμπατριώτη του λόγιο Ἱερομόναχο Κύριλλο Καστανοφύλη, μέ τό ὄνομα Γεράσιμος.
Στό Ἅγιο Ὄρος ἔμεινε ἀγωνιζόμενος τρία περίπου χρόνια. Κατόπιν ἦρθε στόν τόπο τῆς πτώσεώς του, τήν ΚΠολη, ὁμολόγησε δημόσια τήν Χριστιανική του πίστι καί τελικά ἀποκεφαλίσθηκε μπροστά στήν Ἁγία Σοφία, τήν 3η Ἰουλίου 1812, σέ ἡλικία 28 ἐτῶν.
Τό μαρτυρικό του Λείψανο ἐνταφιάσθηκε στή Μονή Μεταμορφώσεως τῆς νήσου Πρώτης. Τό 1815 ὁ Κύριλλος Καστανοφύλλης τό μετέφερε στήν Ἑλλάδα. Σήμερα ἡ τιμία του Κάρα καί οἱ βραχίονες φυλάσσονται στή Μονή Προυσοῦ Εὐρυτανίας, ἀπότμημα (τρεῖς σπόνδυλοι) στή Σκήτη τοῦ ἁγ. Παντελεήμονος καί τά ὑπόλοιπα Λείψανα στήν ἰδιαιτέρα του πατρίδα, τό Μεγάλο Χωριό, σέ ναό πού ἀνηγέρθη στά ἐρρείπια τοῦ πατρικοῦ του σπιτιοῦ.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 3η Ἰουλίου.
Ὁσιομάρτυρας ΓΕΡΜΑΝΟΣ ὁ Προσκυνητής καί οἱ σύν αὐτῶ (+ 1824)
Σύμφωνα μέ τόν κώδικα 123 τῆς Μονῆς Κωνσταμονίτου, «ὁ ἀοίδημος Ὁσιομάρτυς, ὁ ἀπό Σταυρονικήτα Γερμανός ὁ προσκυνητής», τελειώθηκε μαρτυρικά στή Θεσσαλονίκη τό 1824, μαζί μέ ἄλλους 81 Ἁγιορείτες Πατέρες. «Δύο ἥμισυ χρόνους σωστούς ἐπαρευρίσκετο φυλακομένος μέ τούς ἄνωθεν Μάρτυρας καί αὐτός ὁ μακάριος. Πολλάκις καί αὐτός δέ ἐδάρθη καί τά ἐκεῖσε γενόμενα ἄθλια, καθημερινῶς ἔβλεπεν ὅλα, τούς ἀγῶνας – λέγω – τῶν Πατέρων καί τούς ραβδισμούς τῶν ἀσεβῶν».
Ἡ μνήμη τους, ἄγνωστη στούς Συναξαριστές, τιμᾶται κατά τήν Σύναξη τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων (μ. Μωϋσέως Ἁγιορείτου αὐτ. σελ. 613).
Νεομάρτυρας ΓΕΩΡΓΙΟΣ ὁ Σέρβος (+ 1515)
Γεννήθηκε στήν πόλη Κράτοβο τῶν Σκοπίων καί γιά νά ἀποφύγει τό παιδομάζωμα τοῦ Σουλτάνου Βαγιαζίτ κατέφυγε στή Σόφια, ὅπου εἰδικεύθηκε στήν τέχνη τοῦ χρυσοχόου. Στήν ἡλικία τῶν 18 ἐτῶν κάποιοι Ὀθωμανοί τόν πίεσαν νά ἀλλαξοπιστήσει, ἀλλά ὁ Γεώργιος παρά τήν νεότητά του ἔμεινε σταθερός στήν Χριστιανική πίστη. Ἡ ὁμολογία του εἶχε σάν συνέπεια νά συλληφθεῖ, νά φυλακισθεῖ, νά βασανισθεῖ καί τελικά νά τελειωθεῖ στήν πυρά, ἔξω ἀπό τόν Ναό τῆς Ἁγίας Σοφίας. Τό μαρτύριό του παρακολούθησε ὁ δάσκαλός του Ἱερεύς Πέτρος καί πολλοί Χριστιανοί. Ὅταν κάηκαν τά δεσμά του ὁ Νεομάρτυρας ὕψωσε τά χέρια του στόν οὐρανό καί ἄρχισε νά προσεύχεται, ὁπότε ἕνα Τοῦρκος τόν κτύπησε στό κεφάλι μέ ἕνα χοντρό ξύλο καί ἔτσι παρέδωσε τήν ψυχή του στόν Θεό.
Κατά τόν «Νέο Συναξαριστή», «παρά τίς προσπάθειες τῶν Τούρκων τό σῶμα του ἀντιστεκόταν στίς φλόγες κι ἔτσι ὁ Ἱερέας Πέτρος καί οἱ Χριστιανοί μπόρεσαν νά τό πάρουν καί νά τό ἐνταφιάσουν» (τ. Φεβρουαρίου, σελ. 130), ἐνῶ κατά τό ἐτήσιο ἡμερολόγιο τῆς Ἀδελφότητος τοῦ ἁγ. Γερμανοῦ τῆς Ἀλάσκας, τό Λείψανό του παρέμεινε ἀδιάφθορο (τόμος 2002, εἰδικό ἀφιέρωμα στούς Ἁγίους τῆς Βουλγαρίας). Γιά τήν τύχη τοῦ Λειψάνου του δέν ὑπάρχουν πληροφορίες.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 11η Φεβρουαρίου.
Νεομάρτυρας ΓΕΩΡΓΙΟΣ τῆς Μυτιλήνης (+ 1693)
Στούς Συναξαριστές δέν διασώζεται ὑπόμνημα τοῦ ἁγίου αὐτοῦ Νεομάρτυρος. Εἶναι μόνο γνωστό, ὅτι καταγόμενος ἀπό τήν Μυτιλήνη, ὅπου ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ ράπτη, τελειώθηκε μαρτυρικά στήν ΚΠολη.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 14η Φεβρουαρίου.
Νεομάρτυρας ΓΕΩΡΓΙΟΣ ὁ Κύπριος (+ 1752)
Ἦταν Κύπριος στήν καταγωγή, «νέος εἰς τήν ἡλικίαν, ὡραῖος εἰς τήν ὄψιν, φρόνιμος εἰς τόν νοῦν καί σώφρων εἰς τά ἤθη» καί ζοῦσε στήν Πτομεμαΐδα τῆς Αἰγύπτου, ὅπου ὑπηρετοῦσε ἕναν Εὐρωπαῖο πρέσβυ. Συκοφαντήθηκε ἀπό Ὀθωμανές, ὅτι ὑποσχέθηκε νά ἐξισλαμισθεῖ καί βασανιζόμενος τελειώθηκε «διά πυροβολισμῶν». Τό τίμιο Λείψανό του καταυγάσθηκε ἀπό «στήλην οὐρανίου φωτός»!
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 23η Ἀπριλίου.
Νεομάρτυρας ΓΕΩΡΓΙΟΣ ὁ Ἴβηρας (+ 1770)
Γεωργιανῆς καταγωγῆς, ὑπῆρξε δοῦλος Ἀγαρηνοῦ, ἀπό τόν ὁποῖο ἐξισλαμίσθηκε σέ νεαρή ἡλικία. Μετά τόν θάνατο τοῦ κυρίου του ἔμεινε ἐλεύθερος στή Λέσβο καί ἀσχολήθηκε μέ τό ἐμπόριο. Τό 1770, σέ ἡλικία 70 ἐτῶν, ἦρθε σέ ἐπίγνωση τῆς θέσης του (τοῦ ἐξωμώτη) καί ἀποφάσισε νά ὁμολογήσει δημόσια τόν Χριστό στόν κριτή τῆς Μυτιλήνης ὅπου καί τελειώθηκε μέ ἀπαγχονισμό.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 2α Ἰανουαρίου.
Νεομάρτυρας ΓΕΩΡΓΙΟΣ τῆς Φιλαδελφείας (+ 1794)
Ὁ Χατζῆ-Γεώργιος γεννήθηκε στή Φιλαδέλφεια Μ. Ἀσίας καί στό ἐπάγγελμα ἦταν ράπτης. Ὅταν κάποτε στήν κώμη Καρατζασού σκοτώθηκε ἕνας μεθυσμένος καί οἱ Ὀθωμανικές Ἀρχές ζήτησαν ἀπό τούς ραγιάδες νά πληρώσουν πρόστιμο, ὁ Γεώργιος δήλωσε Μωαμεθανός καί ἀμέσως περιτμήθηκε! Ὅταν συνῆλθε ἀπό τήν πτώση του κατέφυγε στό Ἅγιο Ὄρος, ὅπου ἔμεινε χρόνο ἱκανό, προετοιμαζόμενος μέ τήν μετάνοια καί τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν δημόσια ἀποκατάσταση τῆς ἀποστασίας του.
Τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό στό Καρατζασού, μετά ἀπό φοβερά βασανιστήρια.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 2α Ὀκτωβρίου.
Ἱερομάρτυρας ΓΕΩΡΓΙΟΣ τῆς Νεαπόλεως (+ 1797)
Ἐνάρετος Ἕλληνας κληρικός, ἐφημέριος τοῦ Ναοῦ Κοιμ. Θεοτόκου, στή Νεάπολη (Νέβ Σεχήρ) Καισαρείας Μ. Ἀσίας. Κατά τόν βιογράφο του, "ὁ βίος του ἦταν ἀκηλίδωτος καί ἄμωμος, βίος ἀληθοῦς Ἱερέως, ἔχοντος τό πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς καί σκοπόν θεμένου εἰς τήν ἐπίγειον ζωήν, τήν ἐξυπηρέτησιν καί ἀκριβή ἐκπλήρωσιν τοῦ θείου θελήματος".
Ἀξιώθηκε μαρτυρικοῦ τέλους, ὅταν ἀποκεφαλίσθηκε ἀναίτια ἀπό Ὀθωμανούς ληστές, ἐνῶ πήγαινε στό χωριό Μαλακοπή γιά νά ἱερουργήσει. Τό μαρτυρικό του σῶμα κηδεύθηκε πρόχειρα στόν τόπο τοῦ μαρτυρίου του.
Ἀργότερα ἀνακομίσθηκε "σῶον καί ἀκέραιον καί ἄφθαρτον καί πλῆρες οὐρανίου εὐωδίας καί χάριτος", μετά ἀπό ἐμφάνισή του "ἐν ὀράματι εἰς τινα γυναῖκα χήραν, εὐλαβῆ καί φοβουμένην τόν Θεόν". Ἀρχικά φυλάχθηκε στήν κατοικία τοῦ συνεφημερίου του Νεοφύτου καί μετά τόν θάνατό του στόν ἐνοριακό ναό. Ἐκεῖ τό πρσκύνησαν καί "οἱ ἀείμνηστοι Μητροπολῖται Καισαρείας Παϊσιος, Κλεόβουλος καί Ἰωάννης, οἵτινες τακτικῶς ἤρχοντο εἰς Νεάπολιν καί ἐθαύμαζον καί ὡμολόγουν τήν χάριν τήν ὁποίαν ἔλαβεν παρά Θεοῦ, ἀναδειχθείς θαυματουργός".
Μετά τήν Μικρασιατική καταστροφή τοῦ 1922, τό Λείψανο μεταφέρθηκε στήν Ἑλλάδα (μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἀνταλλαγῆς τῶν πληθυσμῶν, τό 1924), ἀπό τόν τότε ἐφημέριο Νεαπόλεως ἀρχιμ. Ἰγνάτιο καί κατατέθηκε στό Ναό ἁγ. Εὐσταθίου Περισσοῦ Ἀττικῆς, ὅπου καί σήμερα φυλάσσεται, σέ ἀρίστη κατάσταση.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 3η Νοεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΓΕΩΡΓΙΟΣ τῆς Νέας Ἐφέσου (+ 1801)
Ἄλλως, ὁ ἅγ. Γεώργιος ὁ «Μπεκρῆς».
Γεννήθηκε στή Νέα Ἔφεσσο τῆς Μ. Ἀσίας, ὅπου νυμφεύθηκε καί ἔκανε οἰκογένεια. Ἐπειδή ζοῦσε «ζωήν πολύ ἄτακτον, ἐν κραιπάλῃ καί μέθῃ καθημερινῶς κυλιόμενος», παραχώρησε ὁ Θεός νά ἀρνηθεῖ τήν Χριστιανική πίστη σέ κατάσταση μέθης, σέ ἡλικία 42 ἐτῶν. Ὅταν ἀντιλήφθηκε τήν πτώση του διέφυγε στή Σάμο, ἀλλά τόν συνέλαβαν οἱ Ὀθωμανοί, τοῦ ἔκαναν περιτομή καί τόν ἔβαλαν νεωκόρο σέ κάποιο τζαμί, ὅπου ἔμεινε δέκα μῆνες.
«Τυπτόμενος τήν συνείδησιν» ἐπέστρεψε στήν πατρίδα του καί ὁμολόγησε δημόσια τήν Χριστιανική πίστη, μέ ἀποτέλεσμα νά ἀποκεφαλιστεῖ. Τό σῶμα του κηδεύθηκε στόν τάφο τοῦ ἁγ. Νεομάρτυρος Πολυδώρου, τοῦ ὁποίου τήν βοήθεια εἶχε ἐπικαλεστεῖ πρίν μαρτυρήσει.
Ἡ Κάρα του φυλάσσεται στή Μητρόπολη Σάμου καί Ἰκαρίας. Θεωρεῖται προστάτης ὅσων προσπαθοῦν νά διαφύγουν τό πάθος τῆς μέθης.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 5η Ἀπριλίου.
Νεομάρτυρας ΓΕΩΡΓΙΟΣ τῆς Χίου (+ 1807)
Γεννήθηκε στή Χίο ἀπό Χριστιανούς γονεῖς καί μαθήτευε τήν τέχνη τῆς ξυλογλυπτικῆς κοντά σέ κάποιον ξυλογλύπτη. Κάποτε ἐνῶ ἦταν στά Ψαρά μέ τό δάσκαλό του καί ἔφτιαχναν εἰκονοστάσια, ἀκολούθησε κάποιους νέους στήν Καβάλα, ὅπου τούς ἔπιασαν νά κλέβουν καρπούζια! Ἀπό φόβο γιά τίς συνέπειες ὁ μικρός Γεώργιος, δέχτηκε νά γίνει Μουσουλμάνος μέ τό ὄνομα Ἀχμέντ.
Ὅταν ἔγινε δέκα ἐτῶν ἐπέστρεψε στό σπίτι του καί μετανοημένος μίλησε γιά τήν ἀποστασία του. Τότε ὁ πατέρας του τόν ἐμπιστεύτηκε στίς φροντίδες ἑνός Χριστιανοῦ στίς Κυδωνίες, γιά νά μήν τόν βροῦν οἱ Τοῦρκοι. Ἀργότερα τόν πῆρε στήν προστασία της μία γηραιά κυρία.
Στήν ἡλικία τῶν 26 χρονῶν ὁ Γεώργιος ἀρραβωνιάστηκε μία νέα, ἀλλά καταγγέλθηκε ἀπό τόν ἀδελφό της σάν ἀποστάτης Μουσουλμάνος. Τελικά, μή δεχόμενος νά ἐπανέλθει στήν Μουσουλμανική πίστη, τελειώθηκε μέ τυφεκισμό καί ἀποκεφαλισμό.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 26η Νοεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΓΕΩΡΓΙΟΣ τῆς Ραψάνης Λαρίσης (+ 1818)
Γεννήθηκε στή Ραψάνη Λαρίσης, σέ σχετικά εὔπορη οἰκογένεια. Αὐτό τοῦ ἐπέτρεψε νά φοιτήσει στή γνωστή Σχολή τῆς πατρίδας του, μέ δάσκαλο τόν Χριστόδουλο Καραζήση (τήν Σχολή εἶχε ἱδρύσει τό 1767 ὁ Ἐπίσκοπος Πλαταμῶνος καί Λυκοστομίου Διονύσιος). Μετά τήν ἀποφοίτησή του ὁ Γεώργιος ἄσκησε τό ἐπάγγελμα τοῦ γραμματοδιδασκάλου.
Ἡ Σχολή τῆς Ραψάνης ἀποτελοῦσε στήν ἐποχή της πόλο ἔλξεως τῶν φιλοπρόοδων ἀνθρώπων τῆς περιοχῆς, Ἑλλήνων καί Τούρκων. Ἔτσι κάποιος Τοῦρκος ἀπό τούς Γόνους, ἔστειλε τό παιδί του στή σχολή γιά νά μάθει γράμματα. Μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου τό παιδί ἄρχισε νά ἐκφράζεται εὐνοϊκά γιά τούς Ἕλληνες, τήν παιδεία καί τήν πίστι τους καί αὐτό ἀποτέλεσε ἀφορμή γιά τούς Ὀθωμανούς νά συλλάβουν τόν δάσκαλο Γεώργιο καί νά τόν ὁδηγήσουν στόν Τύρναβο, μπροστά στό Σατράπη τῆς Θεσσαλίας Βελῆ Πασᾶ, γιό τοῦ Ἀλῆ Πασᾶ τῶν Ἰωαννίνων, μέ τήν κατηγορία τῆς ἀπόπειρας ἐκχριστιανισμοῦ Μουσουλμάνου.
Πιεζόμενος ὁ Γεώργιος νά ἐξωμώσει γιά νά σώσει τήν ζωή του καί μένοντας σταθερός στή Χριστιανική του πίστι, ἀποκεφαλίστηκε ἀφοῦ προηγουμένως ὑπέστη φοβερά βασανιστήρια, τά ὁποῖα ἱστοροῦνται σέ παλαιές εἰκόνες του (τόν ἔκλεισαν σέ λουτρό μέ καυτούς ἀτμούς, τοῦ ἔσπασαν τίς ἀρθρώσεις, τοῦ κάρφωσαν στά πόδια πέταλα καί τόν ἔδεσαν σέ πάσσαλο, ἀφοῦ τόν ἄλειψαν μέ νάφθα καί πίσσα καί τοῦ ἔβαλαν φωτιά). Μαρτύρησε σέ ἡλικία 20 ἐτῶν.
Σήμερα τά Λείψανά του φυλάσσονται στήν ἰδιαιτέρα του πατρίδα Ραψάνη. (Ἀρχιμ. Ἰγνατίου Μαδενλίδη, «Ὁ Νεομάρτυς Γεώργιος ὁ Ραψανιώτης, + 1818», 2000).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 8η Μαρτίου.
Νεομάρτυρας ΓΕΩΡΓΙΟΣ τῆς Ἀττάλειας (+ 1823)
Ἦταν γιός πλουσίων καί εὐσεβῶν γονέων τῆς Ἀττάλειας Μ. Ἀσίας, ἀλλά σέ μικρή ἡλικία ἀπήχθηκε ἀπό Τοῦρκο ἀξιωματοῦχο καί ἐξισλαμίσθηκε μέ τήν βία. Ὅταν διέγνωσε τήν πτώση του καί ἐπέστρεψε στή Χριστιανική Πίστη μέ δημόσια ὁμολογία, φυλακίστηκε στήν Κρήνη τῆς Μ. Ἀσίας, ὅπου καί τελειώθηκε μέ ἀπαγχονισμό. Προηγουμένως κοινώνησε μυστικά τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, πού τοῦ μετέφεραν μέσα σέ μία σταφίδα! Τό Λείψανό του φυγαδεύτηκε στή Ρωσία καί ἐνταφιάστηκε ἐκεῖ.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 25η Ἰουνίου.
Νεομάρτυρας ΓΕΩΡΓΙΟΣ τῶν Ἰωαννίνων (+ 1838)
Γεννήθηκε στά Γρεβενά, ἔμεινε ὀρφανός σέ μικρή ἡλικία καί προσλήφθηκε ἱπποκόμος ἑνός Ὀθωμανοῦ ἀξιωματικοῦ στά Ἰωάννινα. Τό 1836 συκοφαντήθηκε, ὅτι εἶχε ἐξισλαμισθεῖ καί ἐπανῆλθε στή Χριστιανική θρησκεία, ἀλλά ἀνακρινόμενος βρέθηκε ἀπερίτμητος καί ἀπαλλάχθηκε. Ἀργότερα νυμφεύθηκε καί ἔκανε οἰκογένεια. Τό 1838 συκοφαντήθηκε καί πάλι μέ τήν ἴδια κατηγορία, ὁδηγήθηκε στόν κριτή, πιέσθηκε νά ἐξωμώσει καί ἀρνούμενος νά ὑποκύψει ἀπαγχονίστηκε. Κηδεύθηκε στό Μητροπολιτικό Ναό τῶν Ἰωαννίνων, ὅπου καί ὁ τάφος του. Τά λείψανά του ἀνακομίσθηκαν ἐπί Μητροπ. Σεραφείμ (ἔπειτα Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν) καί σήμερα φυλάσσονται στό λαμπρό πρός τιμήν του ναό, στά Ἱωάννινα. (Κων. Βλάχου, «Βίος… Νέομάρτυρος Γεωργίου τοῦ ἐν Ἰωαννίνοις», 2000).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 17η Ἰανουαρίου.
Νεομάρτυρας ΓΕΩΡΓΙΟΣ τοῦ Ἀλικιανοῦ Κυδωνίας (+ 1867)
Γεννήθηκε στόν Ἀλικιανό Κυδωνίας (Χανίων) τό 1846 καί ἦταν γιός τοῦ Ἱερέως Νικολάου Δεβόλη ἀπό τήν Φολέγανδρο καί τῆς Πρεσβυτέρας Αἰκατερίνης, Κρητικῆς καταγωγῆς. Ἄν καί ἀγρότης, εἶχε πνευματικές ἀνησυχίες καί κάποτε πού διάβασε γιά τήν ζωή κάποιου μεγάλου Μάρτυρα, παρακάλεσε προσευχόμενος: «Χριστέ μου, ἀξίωσέ με νά χύσω αἷμα στήν ἀγάπη Σου»! (τήν παράκληση αὐτή ἄκουσε ὁ ἀόματος ἀδελφός του).
Κατά τήν μεγάλη Κρητική Ἐπανάσταση τοῦ 1866, στήν ὁποία συμμετεῖχε ἐνεργά ὡς γραμματοκομιστής μεταξύ τῶν ὁπλαρχηγῶν, συνελήφθη τήν Κυριακή 5 Φεβρουαρίου 1867 στό χωριό Φουρνέ Κυδωνίας καί κατά τήν συνήθεια τῶν Ὀθωμανῶν πιέστηκε νά ἀλλαξοπιστήσει γιά νά σώσει τήν ζωή του. Ὁ ἡλικίας 21 ἐτῶν Γεώργιος ἔμεινε στερρός στήν ὁμολογία τῆς πίστεώς του καί ὑπέμεινε φοβερό μαρτύριο: Τοῦ ἔκοψαν τ’ αὐτιά, τήν μύτη, τήν γλώσσα, τά χέρια, τά πόδια καί τά ἀπόκρυφα μέλη καί τελικά τόν ἀποκεφάλισαν! Τό Λείψανό του ρίχτηκε σέ ἄγνωστο τόπο, μαζί μέ τά σώματα ἄλλων ἐκτελεσθέντων, μέ ἀποτέλεσμα νά μήν βρεθεῖ ποτέ.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 7η Φεβρουαρίου.
Ἱερομάρτυρας ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε’, Πατριάρχης ΚΠόλεως (+ 1821)
Ἡ σεπτή κορυφή τῶν Νεομαρτύρων τοῦ Γένους.
Ὁ κατά κόσμον Γεώργιος Ἀγγελόπουλος γεννήθηκε στή Δημητσάνα τῆς Πελοποννήσου τό 1746, ἀπό γονεῖς πτωχούς. Σπούδασε στή Μονή Φιλοσόφου τῆς πατρίδος του, στήν Ἀθήνα, στά Ἰωάννινα καί στήν Εὐαγγελική Σχολή Σμύρνης. Ἀσπάσθηκε τόν μοναχικό βίο στή Μονή τῶν Στροφάδων Ζακύνθου, μέ τό μοναχικό ὄνομα Γρηγόριος. Τό 1784 ἀναδείχθηκε Μητροπολίτης Σμύρνης.
Τό 1797 "ἀνῆλθε τό πρῶτον" στόν Πατριαρχικό Θρόνο. Κατά τόν ἱστορικό Κων. Σάθα, "εἰργάσθη ἀνενδότως ὑπέρ τῶν ἐθνικῶν συμφερόντων, ἀποτρέψας τούς κατά τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἐπικρεμασθέντας κινδύνους" ("Νεοελληνική Φιλολογία - Βιογραφίαι", σελ. 621). Τό 1799 ἐξορίσθηκε στόν Ἄθωνα, ὅπου ἔζησε ἡσυχαστικά στή Μονή Ἰβήρων. Ἀνακλήθηκε στό Θρόνο τό 1806. Κατά τήν β' Πατριαρχεία του, ἐξαπέλυσε καί τήν περίφημη Ἐγκύκλιό του "Περί συστάσεως καί ἀνεγέρσεως σχολείων Ἑλληνικῶν καθ' ὅλον τό Γένος". Οἱ ραδιουργίες τῶν ἀντιπάλων του πέτυχαν καί πάλι τήν ἐξορία του στό Ἅγιο Ὄρος, ἀπ' ὅπου ἀνακλήθηκε στό Θρόνο, γιά τρίτη φορά, τό 1817. Στήριξε τήν Φιλική Ἑταιρεία καί τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821, ἄν καί ἀναγκάσθηκε νά ἐκδώσει "ἀφορισμόν κατά τοῦ ἐνόπλου Γένους, φοβούμενος τήν σφαγήν τοῦ ἀόπλου Γένους" (βλ. σχετικό δημοσίευμα τοῦ Παν. Σούτσου στήν ἐφημερίδα "ΑΙΩΝ", φ. 24. 5. 1852).
Ἀπαγχονίσθηκε μέ διαταγή τοῦ Σουλτάνου Μαχμούτ στήν κεντρική πύλη τῶν Πατριαρχείων, τήν Κυριακή τοῦ Πάσχα, 10η Ἀπριλίου 1821.
Τό μαρτυρικό Λείψανο τοῦ γέροντα Πατριάρχη ἔμεινε τρεῖς ἡμέρες στήν ἀγχόνη καί μετά παραδόθηκε στόν ὄχλο, ὁπότε συρόμενο στούς δρόμους ρίχθηκε στή θάλασσα. Ἀπό ἐκεῖ τό ἀνέσυρε ὁ Κεφαλλονίτης Πλοίαρχος Ἰωάννης Σκλάβος καί τό μετέφερε στήν Ὀδησσό. Τό Λείψανο - κατά τόν λόγιο ἀρχιμ. Κων/νο Οἰκονόμο τόν ἐξ Οἰκονόμων - διατηρήθηκε "ἄφθορο καί ἀκήρατο" γιά διάστημα μεγαλύτερο τῶν δύο μηνῶν, μέχρι τόν ἐνταφιασμό του τήν 17η Ἰουνίου 1921, στό Ναό Ἁγίας Τριάδος Ὀδησσοῦ, μέ τιμές Προέδρου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας καί Γερουσιαστή "ἐν ἐνεργείᾳ". Ἀνακομίσθηκε στήν Ἑλλάδα τό 1871 καί κατατέθηκε στό Μητροπολιτικό Ναό τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου καί σήμερα φυλάσσεται, σέ καλλιτεχνική μαρμαρόγλυπτη λάρνακα.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 10η Ἀπριλίου.
Ὁσιομάρτυρας ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ ὁ Λαυρεώτης (+ 1681)
Καταγόταν ἀπό τόν Γαλατᾶ τῆς ΚΠόλεως καί στό ἐπάγγελμα ἦταν ράπτης. Ἐλισλαμίσθηκε μικρός, ὅταν ἔμεινε ὀρφανός γονέων, ἀλλά μεγαλώνοντας κατάλαβε τήν πτώση καί πῆγε στό Ἅγιο Ὄρος, ὅπου κοινοβίασε στή Μεγίστη Λαύρα. Μετά ἀπό 12 χρόνια ἀσκήσεως καί πνευματικῆς προετοιμασίας ἦρθε μέ τήν εὐλογία τοῦ Γέροντά του στήν ΚΠολη, ὅπου ὁμολόγησε τήν Χριστιανική του Πίστη καί ἀποκεφαλίστηκε μπροστά στήν πύλη τῶν Πατριαρχείων, ὅπου εἶχε μαρτυρήσει ὁ Ἱερομ. Κυπριανός τό 1679.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 13η Νοεμβρίου.
Ἱερομάρτυρας ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ ὁ Χιλανδαρινός (+ 1771)
Βουλγαρικῆς καταγωγῆς, γεννήθηκε στό Γάμπροβο τοῦ Τυρνόβου. Μόνασε στή Σερβική Μονή Χιλανδαρίου Ἁγίου Ὄρους, ὅπου δέχθηκε τήν Ἱερωσύνη καί ἀναδείχθηκε Ἡγούμενος. Ὡς Προηγούμενος στάλθηκε ἀπό τήν μετάνοιά του στό μετόχι τῆς Βουλγαρικῆς πόλεως Σφιτόβι, γιά νά μεριμνήσει γιά τίς ἀναγκαίες γιά τήν ἀδελφότητα προμήθειες. Ὅταν ὅμως ζήτησε ἀπό Ὀθωμανούς γείτονες κάποιες ὀφειλές τους, συκοφαντήθηκε ὅτι πόρνευσε, ὁδηγήθηκε στόν κριτή καί ἀρνούμενος νά ἐξωμόσει, θελειώθηκε μαρτυρικά στήν ἀγχόνη.
Ἡ μνήμη του κατά τό Βουλγαρικό Ἁγιολόγιο τιμᾶται τήν 16η Ἰανουαρίου καί κατά τό Σερβικό καί Ἁγιορειτικό τήν 13η Ἰουλίου, κατά τήν Σύναξη τῶν Χιλανδαρινῶν Ἁγίων.
Ὁσιομάρτυρας ΔΑΜΙΑΝΟΣ τῶν Ἀγράφων (+ 1568)
Γεννήθηκε στό Μυρίχοβο τῆς Θεσσαλίας καί νέος μόνασε στή Μονή Φιλοθέου Ἁγίου Ὄρους, κοντά στόν σημειοφόρο ἀσκητή Δομέτιο. Ὅταν πρόκοψε στήν ἀρετή, μία οὐράνια φωνή τόν κάλεσε στόν ἀγρό τῆς ἱεραποστολῆς καί ὁ Ὅσιος βγῆκε ἀπό τό Ὄρος καί ἄρχισε νά κηρύττει στούς ὑποδούλους. Μέ κέντρο τῆς ἱεραποστολῆς του τόν Κίσσαβο - ὅπου ἵδρυσε τήν Μονή τοῦ Τιμίου Προδρόμου, τό 1550 – κήρυξε στίς περιοχές τῆς Θεσσαλίας καί τῶν Ἀγράφων.
Τό ἱεραποστολικό του ἔργο τόν ἔφερε σέ σύγκρουση μέ τούς κατακτητές Ὀθωμανούς, μέ ἀποτέλεσμα νά συλληφθῆ, νά βασανιστεῖ καί τελικά νά καεῖ ζωντανός στή Λάρισα καί ἡ στάχτη του νά ριχτεῖ στόν Πηνειό.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 14η Φεβρουαρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΔΑΥΪΔ ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1813)
Καταγόταν ἀπό τό Ἀϊβαλί Μ. Ἀσίας καί ἦταν μοναχός στή Σκήτη τῆς ἁγ. Ἄννης Ἁγίου Ὄρους Ἄθω. Μέ τήν ἐπιστασία του καί τήν συνδρομή Χριστιανῶν τῆς Σμύρνης, ἀνακαινίσθηκε τό ἐκκλησίδιο τῆς Θείας Μεταμορφώσεως στήν κορυφή τοῦ Ἄθωνα (2.033 μ.), καθώς καί ὁ ναός τῆς Παναγίας πού βρίσκεται στή διαδρομή.
Φλεγόμενος ἀπό τόν πόθο τοῦ μαρτυρίου ὑπέρ τοῦ Χριστοῦ, πῆγε στή Μαγνησία Μ. Ἀσίας, ἀλλά δέν ἔτυχε τοῦ ποθουμένου. Ἔτσι ὑποχρεώθηκε νά ἐπιστρέψει στό Ὄρος, ὁπότε μέ τήν εὐλογία τοῦ ἐφησυχάζοντος στίς Καρυές Ἐπισκόπου πρ. Χριστιανουπόλεως Παγκρατίου πῆγε στή Θεσσαλονίκη μέ τόν ἴδιο σκοπό. Ἐκεῖ βρῆκε ἕναν πλανεμένο μοναχό πού ἤθελε νά ἐξισλαμισθεῖ καί στήν προσπάθειά του νά τόν μεταπείσει συνελήφθη ἀπό τούς Τούρκους καί τελειώθηκε μέ ἀπαγχονισμό.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 26η Ἰουνίου.
Νεομάρτυρας ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ὁ Τορναρᾶς (+ 1564)
Γιά τόν Νεομ. Δημήτριο τόν Τορναρᾶ δέν διασώθηκαν στοιχεῖα σχετικά μέ τόν τόπο καταγωγῆς, τήν ἡλικία καί τόν τόπο μαρτυρίου. Εἶναι γνωστό, ὅτι λόγῳ τῆς ἐργασίας του (ἦταν τορναδόρος), ἦταν ὑποχρεωμένος νά συναναστρέφεται καθημερινά μέ Ὀθωμανούς, οἱ ὁποῖοι κάποτε τόν πίεσαν νά ἐξωμώσει. Στήν ἄρνησή του νά ἀλλαξοπιστήσει, τόν ὁδήγησαν στόν κριτή, τόν βασάνισαν καί τελικά τόν ἀποκεφάλισαν.
Θεωρεῖται προστάτης τῶν τορναδόρων.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 19η Μαρτίου.
Νεομάρτυρας ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ τῆς Φιλαδελφείας (+ 1657)
Καταγόταν ἀπό τήν Φιλαδέλφεια τῆς Μ. Ἀσίας καί ἦταν γιός Ἱερέως καί ἀρχοντικῆς καταγωγῆς. «Νηπιοφρονῶν» ἀρνήθηκε τήν Χριστιανική πίστη σέ ἡλικία μόλις 13 ἐτῶν! Ἀντιλήφθηκε τήν πτώση του σέ ἡλικία 25 ἐτῶν, ὁμολόγησε δημόσια τήν Χριστιανική του πίστι καί τελειώθηκε μαρτυρικά.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 2α Ἰουνίου.
Νεομάρτυρας ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ τοῦ Γαλατᾶ ΚΠόλεως (+ 1784)
Δέν διευκρινίζεται ὁ τόπος καταγωγῆς του. Εἶναι γνωστό, ὅτι ἦταν ὄμορφος στήν ὄψη, δυνατός στό σῶμα καί σεμνός στά ἤθη καί ἐργαζόταν σέ μία ταβέρνα τοῦ Γαλατᾶ ΚΠόλεως. Κάποτε κάποιοι θαμῶνες Ὀθωμανοί, μετά ἀπό οἰνοποσία καί τόν τραυματισμό ἑνός ἀπό αὐτούς, ἐκδιώχθηκαν ἀπό τό ταβερνεῖο. Τήν ἑπομένη ὁ νεαρός Δημήτριος συκοφαντήθηκε σάν δράστης τοῦ τραυματισμοῦ, ὁδηγήθηκε στόν κριτή καί ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει ἀποκεφαλίστηκε μπροστά στό χῶρο τῆς ἐργασίας του.
Θεωρεῖται προστάτης τῶν σερβιτόρων.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 27η Ἰανουαρίου.
Νεομάρτυρας ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ὁ Πελοποννήσιος (+ 1794)
Κοινῶς Μῆτρος (ἔτσι καταχωρεῖται στό «Νέο Συναξαριστή») εἶναι ἄλλος τοῦ Νεομάρτυρος Δημητρίου τοῦ Πελοποννησίου πού μαρτύρησε ἐπίσης στήν Τρίπολη, τό 1803, ἐνταφιάστηκε ἐπίσης στόν Ἱ. Ν. ἁγ. Δημητρίου Τριπόλεως καί τιμᾶται τήν 14η Ἀπριλίου.
Καταγόταν ἀπό τήν Πελοπόννησο (ἀπό τόν βιογράφο του ἅγ. Μακάριο ἐπ. Κορίνθου, δέν διευκρινίζεται ὁ τόπος καταγωγῆς του). Σέ ἡλικία μόλις 11 ἐτῶν, «διά τήν νηπιοφροσύνην του, ἠπατήθη ὑπό τῶν Ἀγαρηνῶν καί ἠρνήθηε τόν Χριστόν». Σάν ἀρνησίθρησκος πλέον προσκολήθηκε σέ Ὀθωμανούς ἀξιωματούχους, ἐξελίχθηκε μέχρι τόν βαθμό τοῦ Ἐπάρχου καί ἀπέκτησε περιουσία, δούλους καί ἀνθρώπινη δίξα. Ὁ ἔλεγχος τῆς συνειδήσεως τόν ἔφερε κάποτε στήν Τρίπολη, ἕδρα τοῦ Διοικητή τῆς Πελοποννήσου (Μόρα Βαλεσῆ), ὅπου ὁμολόγησε τήν Χριστιανική πίστη καί τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό.
Ἀπότμημα τῶν Λειψάνων του φυλάσσεται στή Μονή Ἐσφιγμένου Ἁγίου Ὄρους.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 28η Μαΐου.
Νεομάρτυρας ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ τῆς Χίου (+ 1802)
Γεννήθηκε στή Χίο ἀπό γονεῖς εὐσεβεῖς καί νεαρός ἐγκαταστάθηκε στήν ΚΠολη, ὅπου ἀσχολήθηκε μέ τό ἐμπόριο. Ὁ ἔρωτας μιᾶς Μωαμεθανῆς τόν ὁδήγησε στήν ἀλλαξοπιστία, ἀλλά δύο μῆνες ἀργότερα ἦρθε σέ μετάνοια καί ἔφυγε ἀπό τό σπίτι του, ζητῶντας καταφύγιο σέ μία Χριστιανική οἰκογένεια τοῦ Σταυροδρομίου.
Προετοιμασμένος μέ τό Μυστήριο τῆς Μετανοίας παρουσιάσθηκε στόν Ὀθωμανό κριτή, ὁμολόγησε τήν Χριστιανική πίστι καί παρά τίς ὑποσχέσεις πλούτου καί δόξας, τίς παραινέσεις, ἀλλά καί τίς πιέσεις καί τίς ἀπειλές, καθώς καί τήν πρόθεση τῆς Χιακῆς παροικίας νά τόν ἐξαγοράσουν, παρέμεινε ἀκλόνητος στή μαρτυρική του πρόθεση. Τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό τό 1802. Τό Λείψανό του ἐνταφιάσθηκε στό μοναστήρι τῆς ν. Πρώτης.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 29η Ἰανουαρίου.
Νεομάρτυρας ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ὁ Πελοποννήσιος (+ 1803)
Ἄλλος τοῦ Νεομάρτυρος Δημητρίου τοῦ Πελοποννησίου πού μαρτύρησε ἐπίσης στήν Τρίπολη, τό 1794, ἐνταφιάστηκε ἐπίσης στόν Ἱ. Ν. ἁγ. Δημητρίου Τριπόλεως καί τιμᾶται τήν 28η Μαΐου.
Γεννήθηκε στή Λιγούδιστα τῆς Ἀρκαδίας ἀπό γονεῖς πτωχούς καί ἔμεινε ὀρφανός ἀπό μητέρα ἐνῶ ἦταν βρέφος. Γιά νά ἀποφύγει τήν κακομεταχείρηση τῆς μυτριᾶς του, ἔφυγε μέ τόν ἀδελφό του Γεώργιο στήν Τρίπολη καί ἔγινε ὑπηρέτης σέ Ὀθωμανική οἰκογένεια, ὅπου «ἠπατήθη ἀπό τήν νηπιοφροσύνην του» καί ἐξισλαμίσθηκε. «Τυπτόμενος τήν συνείδησιν» διέφυγε στή Σμύρνη. Ἐξομολογήθηκε τήν πτώση του στόν ἅγ. Μακάριο ἐπ. Κορίνθου (ἐφησυχάζοντα τότε στή Χῖο) καί στόν ὅσ. Νικηφόρο τόν Χῖο, προετοιμάσθηκε μέ ὑπέρμετρους πνευματικούς καί πρακτικούς ἀγῶνες καί μαρτύρησε αὐτόκλητος στήν Τρίπολη μέ ἀποκεφαλισμό. Ἡ τιμία του Κάρα ἐναποτέθηκε κάτω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα τοῦ Ἱ.Ναοῦ τοῦ ἁγ. Δημητρίου καί τό σῶμα του ἐνταφιάσθηκε στήν Ἱ. Μονή Βαρσῶν.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 14η Ἀπριλίου.
Νεομάρτυρας ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ τῆς Μυτιλήνης (+ 1819)
Τό Συναξαριστικό Σημείωμα τοῦ Νεομ. Δημητρίου τῆς Μυτιλήνης εἶναι ὑπό ἐπεξεργασία.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 11η Αὐγούστου.
Ὁσιομάρτυρας ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σαμαρίνας (+ 1808)
Καταγόταν ἀπό τήν Σαμαρίνα τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας καί μόναζε σέ κάποια μονή τῆς πατρίδας του, ἀπ’ ὅπου μέ ἱεραποστολικές περιοδείες στήριζε τούς ὑποδούλους στήν Ὀρθοδοξία καί τήν Ἑλληνική ἐθνική συνείδηση. Κατά τό ἐπαναστατικό κίνημα τοῦ Παπα-Θύμιου Βλαχάβα, τόν συνέλαβε ὁ Ἀλῆ Πασᾶς τῶν Ἰωαννίνων, τόν ὑπέβαλε σέ φοβερά βασανιστήρια γιά νά ἀποκαλύψει Χριστιανούς πού συμμετεῖχαν στό κίνημα καί τελικά τόν ἔκτισε ζωντανό, μέ τό κεφάλι ἔξω, γιά νά παραταθεῖ τό μαρτύριό του!
Ἀπότμημα τῶν Λειψάνων του φυλάσσεται στή Μονή Ζάβορδας Γρεβενῶν.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 18η Αὐγούστου.
Νεομάρτυρας ΔΗΜΟΣ τῆς Ἀδριανουπόλεως (+ 1763)
Καταγόταν ἀπό τήν περιοχή τῆς Ἀδριανουπόλεως καί ἐργαζόταν σάν ψαράς στό ἰχθυοτροφεῖο ἑνός Ὀθωμανοῦ στή Σμύρνη. Ὅταν κάποτε ἦρθε σέ διένεξη μέ τό ἀφεντικό του, συκοφαντήθηκε ὅτι ὑποσχέθηκε νά γίνει Μουσουλμάνος. Τό ἀποτέλεσμα ἦταν νά φυλακιστεῖ, νά ἀνακριθεῖ βασανιζόμενος καί τελικά νά ἀποκεφαλιστεῖ σέ ἡλικία 25 ἐτῶν. Τό τίμιο λείψανό του ἀγοράστηκε ἀπό κάποιους Χριστιανούς καί ἐνταφιάστηκε στόν Ἱ. Ν. ἁγ. Γεωργίου Σμύρνης, ὅπου ὁ τάφος του ἐξελίχθηκε σέ προσκύνημα.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 10η Ἀπριλίου.
Ὁσιομάρτυρας ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ὁ Βατοπεδινός (+ 1822) καί οἱ σύν αὐτῶ (+ 1821)
Γιά τούς Ὁσιομάρτυρες αὐτούς εἶναι μόνο γνωστό, ὅτι ἦσαν ἀδελφοί τῆς Μονῆς Βατοπεδίου. Τό 1820 ἐστάλησαν οἱ Ἱερομόναχοι Νεόφυτος καί Ἀμβρόσιος, ὁ Διάκονος Παρθένιος καί οἱ μοναχοί Διονύσιος, Δωρόθεος καί Μακάριος στήν Κρήτη, μετά ἀπό αἴτημα τῶν κατοίκων μαζί μέ κειμήλια τῆς μονῆς (τῆς Ἁγία Ζώνη τῆς Θεοτόκου, Τίμιο Ξύλο καί τήν Κάρα τοῦ ἁγ. Ἀνδρέα ἐπ. Κρήτης), γιά νά σταματήσει ἡ ἐπιδημεία πανώλους πού μάστιζε τήν Μεγαλόννησο.
Οἱ Βατοπεδινοί ἔφτασαν στό Ἡράκλειο τόν Ἰούνιο τοῦ 1820 καί μέχρι τό Πάσχα τοῦ 1821 τελοῦσαν ἁγιασμούς ὑπέρ ἀπαλλαγῆς τῶν κατοίκων. Μέ τήν ἔκρηξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως οἱ μοναχοί συγκεντρώθηκαν στή Μητρόπολη Κρήτης, γιά τόν φόβο τῶν Τουρκικῶν ἀντιποίνων. Ἐκεῖ συνελήφθησαν καί θανατώθηκαν οἱ Ἱερομόναχοι Νεόφυτος καί Ἀμβρόσιος καί ὁ μοναχός Μακάριος, τήν 22. 6. 1821.
Ἀργότερα συνελήφθη καί ὁ μ. Διονύσιος, ὁ ὁποῖος πιεζόμενος καί μή δεχόμενος νά ἐξωμώσει, τελειώθηκε μαρτυρικά μέ ἀπαγχονισμό, τήν Καθαρά Δευτέρα τοῦ 1822, ἀφοῦ προηγουμένως τοῦ τρύπησαν τό κεφάλι μέ πυρακτωμένη σούβλα!
Ἡ ἁγιότητά τους διακηρύχθηκε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο τό 2000.
Ἡ μνήμη τοῦ ὁσιομ. Διονυσίου τιμᾶται τήν 31η Ἰουλίου καί τήν 10η Ὀκτωβρίου καί τῶν συναθλητῶν του τήν 22α Ἰουνίου.
Ὁσιομάρτυρες ΔΟΔΟΣ τοῦ Γκαρεντζύ, ΣΙΩ ὁ Νέος, ΔΑΥΪΔ, ΓΑΒΡΙΗΛ καί ΠΑΥΛΟΣ, οἱ Γεωργιανοί (17ος αἰ.)
Τελειώθηκαν μαρτυρικά στή Γεωργία κατά τήν περίοδο 1696 – 1700, ἀπό Μουσουλμάνους εἰσβολεῖς. Περιλαμβάνονται στό Γεωργιανό Ἁγιολόγιο.
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 1η Ἰουνίου.
Ἱερομάρτυρας ΔΩΡΟΘΕΟΣ ὁ Πρώϊος Μητροπολίτης Ἀδριανουπόλεως (+ 1821)
Ἕνας τῶν σπουδαιοτέρων Ἑλλήνων ἱεραρχῶν τοῦ 19ου αἰ. Γεννήθηκε στή Χίο (ὅπου ἔμαθε τά ἐγκύκλια γράμματα), φοίτησε στήν Πατμιάδα Σχολή (ὅπου ὑπῆρξε μαθητής τοῦ Δανιήλ Κεραμέα), συνδέθηκε μέ τόν λόγιο Βενιαμίν Λέσβιο καί παρακολούθησε ἀνώτερες σπουδές στή Γαλλία καί τήν Ἰταλία. Τό 1793, ἤδη Διάκονος, διορίστηκε δάσκαλος στή Σχολή τῆς Χίου, ὅπου δίδαξε Φιλοσοφία καί Ἐπιστήμες μέ διευθυντή τόν ἅγ. Ἀθανάσιο τόν Πάριο. Τό 1797 ἐγκαταστάθηκε στήν ΚΠολη σάν δάσκαλος τῶν παιδιῶν τοῦ Δραγουμένου τοῦ Τουρκικοῦ Στόλου Κων. Χατζερῆ. Ὅταν ὁ Χατζερῆς διορίστηκε ἀπό τούς Τούρκους Ἡγεμόνας τῆς Βλαχίας, ὁ Δωρόθεος τόν ἀκολούθησε μαζί μέ τόν μαθητή του Νεόφυτο Βάμβα (ἔπειτα Δάσκαλο τοῦ Γένους).
Οἱ ραγδαίες πολιτικές ἐξελίξεις στή Βλαχία (ἀποκεφαλισμός τοῦ Χατζερῆ), τόν ὑποχρέωσαν νά ἐποστρέψει στήν Πόλη (1799), ὅπου διορίστηκε ἀπό τό Πατριαρχεῖο ἱεροκήρυκας καί χειροθετήθηκε ἀρχιμανδρίτης. Τό 1804, ὅταν ὁ Δημ. Μουρούζης Ἵδρυσε τήν Σχολή τοῦ Γένους, ἀνέλαβε τήν διεύθυνσή της καί δίδαξε Φυσική, Μαθηματικά, Γεωμετρία, Φιλοσοφία καί Λογική. Τό 1805 χειροτονήθηκε Μητροπ. Φιλαδελφείας (1805 – 1813) καί τό 1813 μετατέθηκε στήν Ἀδριανούπολη.
Στό Δωρόθεο ἀνῆκει ἡ σύνταξη τῆς Κιβωτοῦ (1819), τοῦ μεγάλου λεξικοῦ τῆς Ἑλληνικῆς Γλῶσσας, ἔργο πού ἐνίσχυσαν οἰκονομικά οἱ Ζωσιμάδες τῆς Ἠπείρου. Συνέγραψε ἀκόμη ἐκκλησιαστική ἱστορία (πού δέν ἐκδόθηκε) καί ἐπιμελήθηκε τήν α’ ἔκδοση τοῦ Πηδαλίου τοῦ ἁγ. Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου (1800).
Τό 1820 κλήθηκε σάν Συνοδικός στήν ΚΠολη, ὅπου τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1821, μέ τήν ἔκρηξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, συνελήφθη ἀπό τούς Τούρκους, μαζί μέ ἄλλους Ἀρχιερεῖς καί ἐπιφανεῖς λαϊκούς, καί ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει γιά νά σώσει τήν ζωή του καί νά ἀποδείξει τήν νομιμοφροσύνη του πρός τήν Ὑψηλή Πύλη, ἀπαγχονίστηκε στό Μέγα Ρεῦμα. («Ἀσματική Ἀκολουθία τῆς Συνάξεως Πάντων τῶν ἐν Ἀδριανουπόλει διαλαμψάντων Ἁγίων», ἔκδοση Ἱ. Ν. ἁγ. Θεοδώρων Νέας Ὀρεστιάδος, 2007).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 4η Μαΐου.
Νεομάρτυρας ΔΟΥΚΑΣ τῆς Μυτιλήνης (+ 1564)
Καταγόταν ἀπό τήν Μυτιλήνη καί ἀσκοῦσε τήν ραπτική τέχνη στήν ΚΠολη. Κάποια φορά μία Ὀθωμανή, σύζυγος ἀξιωματικοῦ, κυριεύθηκε ἀπό πόθο πορνικό γι’ αὐτόν καί ἐπειδή δέν δέχθηκε νά ἁμαρτήσει μαζί της, τόν κατήγγειλε ὅτι τίς ἔκανε ἀνήθικες προτάσεις. Ὅταν στόν σώφρονα νέο προτάθηκε νά ἀλλαξοπιστήσει γιά νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τίς κατηγορίες, ἐκεῖνος ὁμολόγησε τήν Χριστιανική του πίστι, μέ ἀποτέλεσμα νά βασανιστεῖ μέ σκληρότητα (ἐκτός τῶν ἄλλων τόν ἔγδαραν ζωντανό!). Ὑπέκυψε στά βασανιστήρια στή Μυτιλήνη τό 1764.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 24η Ἀπριλίου.
Νεομάρτυρας ΕΛΕΝΗ τῆς Σινώπης (18ος αἰ.)
Ζοῦσε στή Σινώπη τοῦ Πόντου κατά τόν 18ο αἰ. Σέ ἡλικία μόλις 15 ἐτῶν καί ἐνῶ πήγαινε στήν ἀγορά, πέρασε μπροστά ἀπό τό κονάκι τοῦ Ὀθωμανοῦ διοικητή τῆς πόλεως. Ὁ διοικητής βλέποντας τήν ὀμορφιά της τήν ἀπήγαγε καί προσπάθησε νά τήν βιάσει, ἀλλά ἡ νέα μέ τήν προσευχή της κατάφερε νά διαφύγει καί νά ἐπιστρέψει στήν οἰκογένειά της. Ἔξω φρενῶν ὁ Διοικητής ἀπείλησε μέ σφαγή ὅλη τήν Χριστιανική κοινότητα τῆς Σινώπης, ἄν δέν τοῦ παρέδιδαν τήν σώφρονα Ἑλένη. Ὑποχρεώθηκαν τότε οἱ Δημογέροντες καί οἱ γονεῖς της νά τήν παραδώσουν, ἀλλά ἡ κόρη συνέχισε νά ἀντιστέκεται. Τελικά κατέλειξε στά μπουντρούμια καί στόν μαρτυρικό θάνατο ὑπέρ τῆς ἁγνότητος, ἀλλά καί τῆς Χριστιανικῆς πίστεως, ἀφοῦ δέν δέχθηκε νά ἐξωμώσει. Τήν ἀποκεφάλισαν ἀφοῦ προηγουμένως κάρφωσαν στό κεφάλι της δύο καρφιά! Μετά ἔβαλαν τό σῶμα της σέ ἕνα τσουβάλι καί τό πέταξαν στή θάλασσα, ἀλλά αὐτό ἐπέπλεε καί τό περισυνέλλεξαν Ἕλληνες ναύτες πού τό μετέφεραν στή Ρωσία (σήμερα δέν εἶναι γνωστό πού βρίσκεται).
Ἡ τιμία κεφαλή τῆς Νεομάρτυρος ἐνταφιάστηκε σέ κάποια ἐκκλησία τῆς Σινώπης καί τό 1924, μέ τήν ἀνταλλαγή τῶν πληθυσμῶν, μεταφέρθηκε ἀπό Πόντιους πρόσφυγες στή Θεσσαλονίκη, ὅπου καί σήμερα φυλάσσεται, στό Ἱ. Ναό ἁγ. Μαρίνης Ἄνω Τοῦμπας.
Ἡ μνήμη της, ἄγνωστη στούς παλαιούς Συναξαριστές, τιμᾶται τήν 1η Νοεμβρίου. («Νέος Συναξαριστής…», τ. Νοεμβρίου, σελ. 19 - 20).
Νεομάρτυρες ΕΛΙΖΑΜΠΑΡ, ΜΠΙΖΙΝΙ καί ΣΑΛΒΙ οἱ Γεωργιανοί (+ 1661)
Γεωργιανοί αὐτάδελφοι, τελειώθηκαν μαρτυρικά ἀπό Μουσουλμάνους τό 1661.
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 18η Σεπτεμβρίου.
Ἱερομάρτυρας ΕΥΔΟΚΙΜΟΣ ὁ Ἰβηρίτης (+ 1913)
Γιά τόν Ἱερομ. Εὐδόκιμο εἶναι γνωστό, ὅτι ἦταν ἀδελφός τῆς Μονῆς Ἰβήρων Ἁγίου Ὄρους, Προηγούμενος καί Οἰκονόμος τοῦ μετοχίου τῆς μονῆς στά Καλύβια Μαλγάρων Ἀνατολικῆς Θράκης. Τελιώθηκε μαρτυρικά ἀπό τούς Τούρκους τήν 4η Ἰουλίου 1913.
Ἡ μνήμη του, ἄγνωστη στούς Συναξαριστές, τιμᾶται τήν 13η Μαΐου, κατά τήν Σύναξη τῶν Ἁγίων τῆς Μονῆς Ἰβήρων, θά μποροῦσε ὅμως νά τιμᾶται καί τήν 4η Ἰουλίου, ἡμερομηνία τῆς μαρτυρικῆς του τελειώσεως. (μ. Μαξίμου Ἰβηρίτου, «Οἱ Ἅγιοι τῆς ἐν Ἄθῳ Ἱερᾶς Μονῆς Ἰβήρων», Περιοδικό ΠΡΩΤΑΤΟΝ 106/2007, σελ. 210 – 211).
Ὁσιομάρτυρας ΕΥΘΥΜΙΟΣ ὁ Ἁγιορείτης (+ 1814)
Καταγόμενος ἀπό τήν Δημητσάνα τῆς Πελοποννήσου καί γόνος ἀρχοντικῆς οἰκογένειας ἐγκατεστημένης στό Ἰασίο τῆς Μολδαβίας, ἀρχικά σπούδασε στήν πατρίδα του (Μονή Φιλοσόφου) καί στή συνέχεια στήν ΚΠολη, στήν Πατριαρχική Ἀκαδημία. Ἐνῶ ἐργαζόταν στή Βλαχία γιά λογαρισμό τοῦ Γάλλου Προξένου καί ἔπειτα ἑνός ἀνωτέρου Ρώσου ἀξιωματούχου, ἔπεσε σέ μεγάλη διαφθορά καί τελικά ἐξισλαμίσθηκε. Ὅταν ἀντιλήφθηκε τό μέγεθος τῆς πτώσεώς του ἦρθε στό Ἅγιο Ὄρος καί ἀποκαταστάθηκε στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, «διά μετανοίας καί Μύρου», ἀπό τόν συμπατριώτη του Πατριάρχη Γρηγόριο Ε’ (τότε ἐξόριστο στή Μονή Ἰβήρων).
Μοναχός ἔγινε στήν Ἰβηριτική Σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Θέλοντας νά ἀποπλύνει μέ τό αἷμα του τήν ἀρνησιθρησκεία του, πῆγε στήν ΚΠολη καί τήν Κυριακή τῶν Βαΐων τοῦ 1814, μέ τά βάγια στό χέρι, παρουσιάστηκε στό Μεγάλο Βεζύρη καί ὁμολόγησε τήν πίστι του στό Χριστό. Γιά τήν ὁμολογία του καί τήν ἐμμονή του σ’ αὐτή βασανίσθηκε μέ σκληρότητα ἀπό τούς Ὀθωμανούς καί τελικά ἀποκεφαλίστηκε, σέ ἡλικία μόλις 20 ἐτῶν.
Τό μαρτυρικό του σῶμα ἐνταφιάστηκε στή Μονή Μεταμορφώσεως τῆς νήσου Πρώτης. Ἀργότερα τά Λείψανά του μεταφέρθηκαν στήν Ἑλλάδα καί σήμερα φυλάσσονται ἡ μέν Κάρα του στή Ρωσική Μονή ἁγ. Παντελεήμονος Ἁγίου Ὄρους καί τά λοιπά στό κελλί τῶν ἀγώνων του, στή Σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 22α Μαρτίου.
Νεομάρτυρας ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ τῆς Ταυρικῆς (+ 1759)
Τό Συναξαριστικό Σημείωμα τοῦ Νεομ. Εὐσταθίου τῆς ταυρικῆς εἶναι ὑπό ἐπεξεργασία.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 10η Μαΐου.
Νεομάρτυρας ΖΑΦΕΙΡΙΟΣ τῆς Θεσσαλονίκης (+ 1821/1822)
Στόν κώδικα 743 (6250) τῆς Ρωσικῆς Μονῆς ἁγ. Παντελεήμονος Ἁγίου Ὄρους σημειώνεται: «Εἰς τό Ἁγιώνυμον Ὄρος τοῦ Ἄθω κατά 1821, 1822, 1823, ὅτε ἐξεράγη εἰς τήν Ἑλλάδα ἡ ἐπανάστασις, ἦλθεν ὁ Ἀμπομπούτ πασᾶς τῆς Θεσσαλονίκης καί ὑπέταξεν τό Ὄρος καί πολλά δεινά συνέβησαν. Εἶτα ἀποστείλας ἀνθρώπους ἰδικούς του εἰς τό Ὄρος, ἐσύναξαν τά εὑρισκόμενα παιδία, 70 τόν ἀριθμόν, καί ἤγαγον αὐτά εἰς τήν Θεσσαλονίκην καί τά ἐτούρκευσαν. Ἕνα δέν μόνον ἐστάθη σταθερόν εἰς τήν πίστιν καί ἐμαρτύρησεν, ὀνόματι Ζαφείριος».
Ἡ μνήμη του, ἄγνωστη στούς Συναξαριστές, τιμᾶται κατά τήν Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων (μ. Μωϋσέως Ἁγιορείτου αὐτ. σελ. 605).
Ἱερομάρτυρας ΖΑΧΑΡΙΑΣ Ἐπίσκοπος Κορίνθου (+ 1684)
Ὁ Ἐπίσκοπος Κορίνθου Ζαχαρίας συκοφαντήθηκε στούς Ὀθωμανούς, ὅτι εἶχε ἐπαφές μέ τούς Δυτικούς γιά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Πελοποννήσου ἀπό τόν Τουρκικό ζυγό καί πιεζόμενος νά ἐξωμώσει γιά νά ἀπαλλαχθεῖ ἀπό τήν κατηγορία καί μή δεχθείς, καταδικάστηκε νά σουβλιστεῖ. Ἀπό τόν ἀτιμωτικό αὐτό θάνατο τόν ἔσωσε τό ποίμνιό του μέ δωροδοκία τοῦ δημίου. Ἔτσι τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό, τήν Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως τοῦ 1684.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 30η Μαρτίου.
Νεομάρτυρας ΖΑΧΑΡΙΑΣ τῆς Ἄρτας (+ 1782)
Καταγόταν ἀπό τήν Ἄρτα, ἐξισλαμίσθηκε σέ νεαρή ἡλικία καί ἀργότερα ἐγκαταστάθηκε στήν Πάτρα, ὅπου ἄσκησε τό ἐπάγγελμα τοῦ γουναρᾶ. Αἰσθανόμενος τύψεις γιά τήν ἀλλαξοπιστία του, παρουσιάστηκε μόνος του στόν Ὀθωμανό κριτή, ὁμολόγησε τήν Χριστιανική πίστι καί ὑπέμεινε τό μαρτύριο τοῦ καθημερινοῦ ξυλοδαρμοῦ στή φυλακή, μέχρις ὅτου τελειώθηκε «σχισθείς τά σκέλη»!
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 20η Ἰανουαρίου.
Ἱερομάρτυρας ΖΑΧΑΡΙΑΣ τῆς Προύσας (+ 1802)
Ἦταν Ἱερέας στήν ἐνορία Καγιάμπασι τῆς Προύσσας.Ἀρνήθηκε τόν Χριστό σέ κατάσταση μέθης. Ὅταν συνῆλθε μεταμελήθηκε γιά τήν πτώση του, ὁμολόγησε δημόσια τήν πατρική του πίστη, μέ συνέπεια νά τελειωθεῖ μαρτυρικά μέ ἀποκεφαλισμό.
Θεωρεῖται προστάτης ὅσων ἀγωνίζονται κατά τοῦ πάθους τῆς μέθης.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 28η Μαΐου.
Ὁσιομάρτυρας ΗΛΙΑΣ ὁ Ἀρδούνης (+ 1685)
Γεννήθηκε στήν Καλαμάτα, ὅπου ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ κουρέα. Ὅταν γιά ἄγνωστο λόγο παρασύρθηκε καί ἀρνήθηκε τήν Χριστιανική Πίστι, πῆγε στό Ἅγιο Ὄρος γιά νά διορθώσει τήν πτώση του. Μετά ἀπό πάροδο 8 ἐτῶν, μέ τήν εὐλογία τοῦ Πνευματικοῦ του ἐπέστρεψε στήν Καλαμάτα καί ὁμολόγησε δημόσια τόν Χριστό, μέ ἀποτέλεσμα νά καταδικαστεῖ στόν διά πυρᾶς θάνατο. Κάηκε ζωντανός μέ χλωρά ξύλα, γιά νά διαρκέσει τό μαρτύριό του περισσότερο! Ἡ Κάρα του φυλάσσεται στή Μονή Βουλκάνου Μεσσηνίας.
Θεωρεῖται προστάτης τῶν κουρέων.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 31η Ἰανουαρίου.
Νεομάρτυρας ΗΛΙΑΣ τῆς Τραπεζοῦντος (+ 1749)
Ἦταν γιός Ἱερέως τοῦ χωριοῦ Κρυονέρι τῆς Τραπεζοῦντος καί ἄγνωστη αἰτία συνελήφθη ἀπό τούς Τούρκους καί πιέστηκε νά ἀλλαξοπιστήσει. Ἡ ὁμολογία τῆς Χριστιανικῆς πίστεως μπροστά στόν Ὀθωμανό δικαστή τῆς Τραπεζοῦντος εἶχε σάν ἀποτέλεσμα νά τελειωθεῖ μέ ἀπαγχονισμό. Τό σῶμα του ἐνταφιάστηκε στή Μονή τῆς Θεοτόκου.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 27η Φεβρουαρίου.
Ἱερομάρτυρας ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ἐπίσκοπος Βρχάτς Σερβίας (+ 1594)
Μνημονεύεται στό «Νέο Συναξαριστή» (τ. Μαΐου, σελ. 335), χωρίς ὑπόμνημα. Ἡ ἁγιότητά του διακηρύχθηκε ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς Σερβίας τήν 29η Μαΐου 1994.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 29η Μαΐου.
Νεομάρτυρας ΘΕΟΔΩΡΟΣ τῶν Δαρδανελλίων (+ 1690)
Τό Συναξαριστικό Σημείωμα τοῦ Νεομ. Θεοδώρου τῶν Δαρδανελλίων εἶναι ὑπό ἐπεξεργασία.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 2α Αὐγούστου.
Νεομάρτυρας ΘΕΟΔΩΡΟΣ τῆς Μυτιλήνης (+ 1784)
Ὁ Χατζῆ-Θεόδωρος γεννήθηκε στή Μυτιλήνη καί ἦταν ἔγγαμος μέ οἰκογένεια. Κάποτε σέ κατάσταση θυμοῦ ἀρνήθηκε τόν Χριστό, ἀλλά ἀντιλήφθηκε τήν πτώση του καί κατέφυγε στό Ἅγιο Ὄρος, ὅπου ἀποκαταστάθηκε μέ τήν μετάνοια. Ἐνισχυμένος μέ τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας καί τήν εὐχή διορατικῶν Γερόντων, ἐπέστρεψε στήν πατρίδα του καί ὁμολόγησε δημόσια τήν Χριστιανική Πίστι, μέ ἀποτέλεσμα νά τελειωθεῖ μέ ἀπαγχονισμό. Τό τίμιο λείψανό του ρίχτηκε στή θάλασσα, ἀλλά ἀργότερα βρέθηκε καί ἐνταφιάστηκε στό Ναό τοῦ Τιμίου Προδρόμου Μυτιλήνης, ἀπ’ ὅπου - ἄγνωστο πότε καί πώς - ἐξαφανίσθηκε.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 30η Ἰανουαρίου.
Νεομάρτυρας ΘΕΟΔΩΡΟΣ ὁ Βυζάντιος (+ 1795)
Γεννήθηκε τό 1774 στό Νεοχώρι ΚΠόλεως (γι' αὐτό καί ἀποκαλεῖται Βυζάντιος), ἔμαθε τήν ζωγραφική τέχνη καί σάν ζωγράφος ἐργαζόταν στά Ἀνάκτορα τοῦ Σουλτάνου Μαχμούτ . Ἐκεῖ, στήν ἀνώριμη ἡλικία τῶν 18 ἐτῶν, ἐξώμωσε καί ἀσπάσθηκε τόν Μωαμεθανισμό. Τό 1795, κατά τήν διάρκεια ἐπιδημείας πανώλης, "ἦλθεν εἰς ἑαυτόν", δραπέτευσε ἀπό τά Ἀνάκτορα καί κατέφυγε σέ κάποιο πνευματικό. Ἀποκαταστημένος στό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας "διά μετανοίας καί Μύρου", ὁμολόγησε δημόσια τήν Χριστιανική Πίστη στή Μυτιλήνη τό ἴδιο ἔτος καί τελειώθηκε μαρτυρικά μέ ἀπαγχονισμό.
Τό Λείψανό του ἐνταφίασαν εὐλαβεῖς Χριστιανοί, στόν Ναό τῆς Παναγίας Χρυσομαλούσσας. Κατά τήν ἀνακομιδή του, τό 1798, βρέθηκε ἀδιάφθορο καί σήμερα φυλάσσεται στό Μητροπολιτικό Ναό τῆς Μυτιλήνης, τῆς ὁποίας θεωρεῖται πολιούχος (λ.χ. τό 1832, ἔσωσε τήν Λέσβο ἀπό ἐπιδημία πανώλης· Βλ. Περιοδικό "Ὁ Ποιμήν" Ἱ. Μητροπόλεως Μυτιλήνης, φ. 5 - 6/2000, σελ. 109 - 110).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 17η Φεβρουαρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΘΕΟΦΑΝΗΣ τῆς ΚΠόλεως (+ 1588)
Γεννήθηκε στήν περιοχή τῶν Καλαβρύτων (ἤ σύμφωνα μέ ἄλλη πηγή, τόν Κώδικα τοῦ Μετοχίου τοῦ Παναγίου Τάφου, στήν Καλαμάτα) καί μετανάστευσε στήν ΚΠολη γιά μάθει τήν ραπτική κοντά σ’ ἕνα Ὀθωμανό ράπτη. Κακοποιούμενος καθημερινά ἀπό τόν ἀφέντη του προσχώρησε στόν Ἰσλαμισμό, γιά νά ἀποφύγει τήν βασανιστική ζωή τῶν ραγιάδων, καί ἔμεινε ἐκεῖ ὁλόκληρη ἑξαετία.
Κατόπιν, ἀφοῦ συναισθάνθηκε τήν πτώση του - μετά ἀπό πολλές περιπέτειες καί ἀφοῦ κατηχήθηκε καί ἀποκαταστάθηκε ἀπό τόν λόγιο Μητροπ. Φιλαδελφείας Γαβριήλ Σεβῆρο - κατέλειξε στό Ἅγιο Ὄρος καί κοινοβίασε στή Μονή Βατοπεδίου. Προετοιμάσμενος πνευματικά πῆγε στήν ΚΠολη, ἐκεῖ πού ἀρνήθηκε τήν πίστι του, ὁμολόγησε δημόσια τήν Χριστιανική Πίστη καί θανατώθηκε, τήν 8η Ἰουνίου 1588. Μετά θάνατον ἀναδείχθηκε θαυματουργός. Ἄλλες πηγές (ὁ ἅγ. Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὁ Εὐγένιος Βούλγαρης καί νεώτεροι Συναξαριστές ἀπ’ αὐτούς), δίνουν σάν χρονολογία τελειώσεως τοῦ Ἁγίου τό 1559, ἡ ὁποῖα ὅμως – κατά τόν Καθηγητή Π. Β. Πάσχο, «δέν φαίνεται ἡ σωστότερη» (Π. Β. Πάσχου, «Ὁσιομαρτύρων Ἐγκαλώπισμα ἤτοι Ὑμναγιολογικά εἰς τόν Νεομάρτυρα ἅγ. Θεοφάνην, μετά τῆς Ἀκολουθίας καί τοῦ Βίου του», 1988).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 8η Ἰουνίου.
Ὁσιομάρτυρες ΘΕΟΦΑΝΗΣ καί ΠΑΪΣΙΟΣ, οἱ Κολλυβάδες (+ 1773)
Θύματα τοῦ μένους κατά τῶν Κολλυβάδων Πατέρων μέσα στό ἴδιο τό Ἅγιο Ὄρος.
Ὁ ἅγ. Παΐσιος καταγόταν ἀπό τό Μεσολλόγι, ὅπου γεννήθηκε στίς ἀρχές τοῦ 18ου αἰ. Νέος μόνασε στό Ἅγιο Ὄρος καί συγκεκριμένα στήν Καλύβη τοῦ Προφήτου Ἠλιοῦ τῆς Σκήτης τῆς ἁγ. Ἄννης, ὑπό τόν Γέροντα Θεοφάνη. Σάν ἐργόχειρο εἶχε τήν καλλιγραφία.
Ἡ ἐμμονή τῶν εὐλογημένων πατέρων στίς ἀπόψεις τῶν Ἁγίων Κολλυβάδων, ἐπέφερε τόν μαρτυρικό τους θάνατο, κατά τήν ἀγρυπνία τῶν Ἁγίων Πάντων τοῦ ἔτους 1773. Κάποιος ληστής μέ τήν συμμορία του πῆγαν στήν καλύβη τους, τούς κακοποίησαν καί ἀφοῦ τούς ἔδεσαν στό λαιμό πέτρες, τούς ἔριξαν στή θάλασσα! (Στίς πηγές δέν διευκρινίζεται ἄν τό γεγονός ἦταν τυχαῖο ἤ σκόπιμο, ὁ ὅσ. Ἀθανάσιος ὁ Πάριος πάντως ἀναφέρει, ὅτι «κατ’ αὐτήν τήν ἡμέραν τῶν Ἁγίων Πάντων προσέθηκαν εἰς τούς πάντας καί τούτους τούς δύο, ποιήσαντες αὐτούς Ὁσιομάρτυρας»).
Ἡ μνήμη τους, ἄγνωστη στούς Συναξαριστές, συντιμᾶται μετά τῶν Ὁσίων Ἁγιορειτῶν Πατέρων (μ. Μωϋσέως Ἁγιορείτου αὐτ. σελ. 481 καί Β. Κ. Δημητρᾶ, «Παπα-Παΐσιος ὁ καλλιγράφος, ἕνας ξεχασμένος Ἀκαρνάνας Ὁσιομάρτυρας», Ἐκκλησιαστική Παράδοσις φ. 155, σελ. 48 – 53).
Νεομάρτυρας ΘΕΟΦΙΛΟΣ τῆς Ζακύνθου (+ 1635)
Καταγόταν ἀπό τήν Ζάκυνθο καί ἦταν ναυτικός στό ἐπάγγελμα, ὡραῖος στήν ὄψη καί δυνατός στό σῶμα. Ἄγνωστο κάτω ἀπό ποιές συνθῆκες συνελήφθη ἀπό τούς Ὀθωμανούς στή Χίο, γιά νά ὑπηρετήσει στόν Τουρκικό Στόλο καί ἐπειδή ἀρνήθηκε συκοφαντήθηκε, ὅτι δῆθεν φόρεσε Ὀθωμανικό σαρίκι καί ὁδηγήθηκε στόν κριτή, ὅπου περιτμήθηκε μέ τήν βία. Ὅταν ἔμαθε ὅτι τόν προόριζαν γιά τό χαρέμι τοῦ Σουλτάνου, δραπεύτευσε ἀπό τήν Χίο στή Σάμο, ὅπου κρύφτηκε προσωρινά. Τελειώθηκε «ἐπί τῆς πυρᾶς» στή Χίο τό 1635, σέ ἡλικία 18 ἐτῶν.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 24η Ἰουλίου.
Ὁσιομάρτυρας ΙΑΚΩΒΟΣ καί οἱ σύν αὐτῶ ΙΑΚΩΒΟΣ Ἱεροδιάκονος καί ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Μοναχός (+ 1519)
Ὁ Ὁσιομ. Ἰάκωβος καταγόταν ἀπό τήν Καστοριά καί ἀρχικά ἀκολούθησε τόν ἔγγαμο βίο στή Θεσσαλία. Φθονούμενος ἀπό τόν ἀδελφό του κατέφυγε στήν ΚΠολη, ὅπου ἀσχολήθηκε μέ τό ἐμπόριο κρεάτων. Ὅταν γνώρισε τόν ἅγ. Νήφωνα Πατριάρχη ΚΠόλεως (+ 1508), ἄφησε τόν κόσμο, μοίρασε τήν περιουσία του στούς πτωχούς καί πῆγε στό Ἅγιο Ὄρος, ὅπου μόνασε στή Μονή Διονυσίου.
Τρία χρόνια ἀργότερα κοινοβίασε στήν Σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου (τῆς ὁποίας ἀνακαίνισε τό Καθολικό). Ἀσκούμενος ἐλεήθηκε ἀπό τόν Θεό μέ τά χαρίσματα τῶν οὐρανίων ἀποκαλύψεων καί τῆς προφητείας καί ἀπέκτησε ἕξη καλούς ὑποτακτικούς.
Τό 1518 βγῆκε ἀπό τόν Ἄθωνα μέ θεία ἀποκάλυψη, γιά νά κηρύξει στούς ὑπόδουλους Χριστιανούς πού κινδύνευαν ἀπό τούς ἐξισλαμισμούς. Κήρυξε στήν περιφέρεια τῆς Θεσσαλονίκης, τοῦ Ὀλύμπου, τά Μετέωρα (ὅπου διόρθωσε τούς μοναχούς κατά τήν τάξη τοῦ Ἁγίου Ὄρους) καί τήν Ἀττική καί κατέλειξε στή Μονή Δερβέκιστας Ναυπάκτου, τήν ὁποῖα ἀνέδειξε πνευματικό καί ἱεραποστολικό κέντρο.
Μετά ἀπό συκοφαντία, φθονήθηκε ἀπό τόν Μητροπ. Ἄρτης Ἀκάκιο καί κατηγορήθηκε στούς Τούρκους σάν ἐπικίνδυνος γιά τήν τάξη. Ἔτσι συλλαμβάνεται καί φυλακίζεται στά Τρίκαλα καί ἀπό ἐκεῖ μεταφέρθηκε στήν Ἀδριανούπολη καί τό Διδυμότειχο.
Τελειώθηκε μέ ἀπαγχονισμό στήν Ἀδριανούπολη, μετά ἀπό φρικτά βασανιστήρια, μαζί μέ τούς μαθητές του Ἰάκωβο Ἱεροδιάκονο καί Διονύσιο Μοναχό.
Μετά τό μαρτυρικό του τέλος οἱ ὑπόλοιποι μαθητές του, μέ προεξάρχοντα τόν ἅγ. Θεωνᾶ (ἔπειτα Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης, + 1541), πῆγαν στή Μονή Σίμωνος Πέτρας Ἁγίου Ὄρους καί ἀργότερα στή Μονή ἁγ. Ἀναστασίας, στά Βασιλικά Θεσσαλονίκης, ὅπου μετέφεραν τά Λείψανα τῶν Ὁσιομαρτύρων.
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 1η Νοεμβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΙΓΝΑΤΙΟΣ ὁ Ἰβηροσκητιώτης (+ 1814).
Βουλγαρικῆς καταγωγῆς, γεννήθηκε στή Στάρα Ζαγόρα καί στόν κόσμο ὀνομάζοταν Ἰωάννης. Κάποια γράμματα ἔμαθε στή Φιλιππούπολη καί τελικά κοινοβίασε στή Μονή Ρίλας, ὅπου ἔζησε σάν δόκιμος ἕξι χρόνια. Συνήθιζε νά ἐπισκέπτεται χάριν προσκυνήματος μονές καί ἐκκλησίες τῆς Βουλγαρίας καί τῆς Βλαχίας. Κάποτε, ἐνῶ ἐπέτρεφε ἀπό προσκύνημα, συνελήφθη ἀπό τούς Ὀθωμανούς στή Σούμλα καί πιεζόμενος ὑποσχέθηκε νά ἀλλαξοπιστήσει.
Μετανοημένος καί μέ τύψεις συνειδήσεως κατέφυγε στό Ἅγιο Ὄρος, στή Σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ὅπου τόν δέχθηκε ὁ ὀνομαστός γ. Ἀκάκιος καί τόν ἔκηρε μοναχό μέ τό ὄνομα Ἰγνάτιος. Ἐνισχυμένος πνευματικά πῆγε στήν ΚΠολη καί ὁμολόγησε δημόσια τήν Χριστιανική Πίστι, μέ ἀποτέλεσμα νά ὁδηγηθεῖ στό Ἰσλαμικό δικαστήριο καί νά καταδικαστεῖ σέ φυλάκιση καί θάνατο μέ ἀπαγχονισμό. Ἀπαγχονίστηκε στή θέση Δακτυλόπετρα, τήν 8η Ὀκτωβρίου 1814. Τά Λείψανά του μετέφερε στό Ἅγιο Ὄρος ὁ συνοδός του μοναχός Γρηγόριος.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 8η Ὀκτωβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΙΛΑΡΙΩΝ ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1804)
Κρητικῆς καταγωγῆς, γεννήθηκε στό Ἡράκλειο καί στόν κόσμο ὀνομαζόταν Ἰωάννης. Νέος στάλθηκε ἀπό τούς γονεῖς του στήν ΚΠολη, κοντά σέ θεῖο του γιατρό, γιά νά μάθει τήν τέχνη του. Ἀρνήθηκε τόν Χριστό μετά ἀπό προστριβή του μέ ἕναν ἔμπορο ἀπό τήν Χίο, ἀλλά ὅταν ἀντιλήφθηκε τήν πτώση του διέφυγε στήν Κριμαία, ἀπ’ ὅπου κάποια στιγμή ἐπέστρεψε στήν ΚΠολη. Μέ τίς συμβουλές πνευματικῶν πατέρων (τοῦ ἐξομολόγου του Συμεών καί τοῦ ἀσκητή Ἱερεμία) ἦρθε στό Ἅγιο Ὄρος, ἀρχικά στή Μονή Ἰβήρων καί τελικά στή Σκήτη τῆς ἁγ. Ἄννης, στόν πνευματικό Βησσαρίωνα.
Ἀγωνιζόμενος μέ μετάνοια καί ἄσκηση νά ἀποπλύνει τό ἁμάρτημα τῆς ἀλλαξοπιστίας, δέχθηκε τό Μεγάλο καί Ἀγγελικό Σχῆμα μέ τό ὄνομα Ἰλαρίων καί μέ τήν εὐλογία τοῦ πνευματικοῦ του, συνοδευόμενος ἀπ’ αὐτόν, ἐπέστρεψε στήν ΚΠολη, γιά νά ὁμολογήσει δημόσια τήν Χριστιανική του πίστι. Τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό, μετά ἀπό βασανιστήρια, καί μετά θάνατον δοξάσθηκε μέ τό χάρισμα τῶν θαυμάτων. Μέρος τῶν Λειψάνων του φυλάσσεται στή Μονή Κύκκου Κύπρου.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 20η Σεπτεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΙΟΡΔΑΝΗΣ τῆς Τραπεζοῦντος (+ 1650)
Γεννήθηκε στήν Τραπεζοῦντα καί κατοικοῦσε μέ τήν οἰκογένειά του στήν ΚΠολη, ὅπου ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ καζατζῆ. Κάποτε, ἐνῶ ἔπαιζε μέ φίλους του Ὀθωμανούς ἕνα παιχνίδι, χαριεντιζόμενος χλεύασε τόν Μωάμεθ, μέ ἀποτέλεσμα νά καταγγελθεῖ στίς Ἀρχές. Μαρτύρησε μέ ἀποκεφαλισμό, σέ ἡλικία 40 ἐτῶν, τό 1650, ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει, ἀφοῦ τακτοποίησε τήν οἰκογένειά του καί ἔδωσε ἐλεημοσύνες στούς πτωχούς.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 2α Φεβρουαρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ ὁ Σέρβος (+ 1462)
Σερβικῆς καταγωγῆς, ἀρχικά ἀσκήθηκε στήν ἔρημο τῆς Λιγιετστάνας, κοντά στήν πόλη Παραστίνα. Ἀργότερα λόγῳ τῶν Τουρκικῶν ἐπιδρομῶν, ἐγκαταβίωσε στό Ἅγιο Ὄρος καί τελικά στή Μονή Τιμίου Προδρόμου Στιένικ, ὅπου ἔζησε σέ μία σπηλιά, ὅμοια τῶν Καρουλίων τοῦ Ἄθωνα, ἀφοῦ γιά νά μπεῖ χρησιμοποιοῦσε ἁλυσίδες. Ἐνῶ ζοῦσε ἐρημητικά, ἡ ἀδελφότητα τῆς μονῆς τόν ἀνέδειξε Ἡγούμενο. Στίς ἡμέρες του στό μοναστήρι ἐγκαταβιοῦσαν 100 μοναχοί καί μεταξύ αὐτῶν ἑπτά λόγιοι.
Τελειώθηκε μαρτυρικά τήν 6η Ἰουλίου 1462, κατά τήν διάρκεια ἐπιδρομῆς τῶν Ὀθωμανῶν. Σύμφωνα μέ τήν μαρτυρία τοῦ Ἱερέως Ἠλία (+ 1474), βρῆκε τόν θάνατο ἀπό τό χέρι ἑνός φανατικοῦ μουσουλμάνου, μέσα στήν ἐκκλησία τῆς Γιεζεβίτσας.
Ἄγνωστος στούς Συναξαριστές μνημονεύεται ἀπό τόν μ. Μωϋσῆ Ἁγιορείτη («Οἱ Ἅγιοι τοῦ Ἁγίου Ὄρους», σελ. 355). Ὁ βίος ἀπό Σερβική μετάφραση τοῦ Ἱερομ. Χρυσοστόμου Χιλανδαρινοῦ.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 6η Ἰουλίου.
Νεομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ τῆς Τραπεζοῦντας (+ 1492)
Τό Συναξαριστικό Σημείωμα τοῦ Νεομ. Ἰωάννη τῆς Τραπεζοῦντας εἶναι ὑπό ἐπεξεργασία.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 12η Ἰουνίου.
Νεομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ τῶν Ἰωαννίνων (+ 1526)
Γεννήθηκε στά Ἰωάννινα καί ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ ράπτου στήν ΚΠολη. Ἐνάρετος καί ἁγιόφιλος, εἶχε πόθο νά μαρτυρήσει γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, τόν ἀποθάρρυνε ὅμως ὁ πνευματικός του, «διά τό ἄδηλον τῆς ἐκβάσεως». Φθονούμενος ἀπό Ὀθωμανούς γείτονές του γιά τήν ὡραιότητά του συκοφαντήθηκε, ὅτι ἐνῶ ἦταν στά Τρίκαλα, ὑποσχέθηκε νά γίνει Μουσουλμάνος. Παραδόθηκε στόν κριτή τήν Μεγάλη Παρασκευή τοῦ 1526 καί μετά ἀπό ξυλοδαρμούς καί κακοποιήσεις ρίχτηκε στήν πυρά, ἀπ’ ὅπου τόν ἔβγαλαν «μισοκαυμένο» καί τόν ἀποκεφάλισαν!
Ἡ τιμία του Κάρα φυλάσσεται εὐωδιάζουσα στή Μονή Βαρλαάμ Μετεώρων. Τό μαρτύριό του συνέγραψε ὁ λόγιος Νικόλαος Μαλαξός, Πρωθιερεύς Ναυπλίου (+ 1594).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 18η Ἀπριλίου.
Ὁσιομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ ὁ Κουλικᾶς (+ 1564)
Γιά τόν ὁσιομ. Ἰωάννη τόν Κουλικᾶ δέν διασώθηκαν πληροφορίες σχετικά μέ τήν καταγωγή του, τήν μονή ἤ τόν τόπο τῆς μετανοίας του, καθώς καί τόν τόπο τοῦ μαρτυρίου του. Ἀναφέρεται σάν ζηλωτής καί ἐνάρετος μοναχός πού κάποτε ἐνεπλάκη μέ Μουσουλμάνους σέ συζήτηση γιά θέματα πίστεως, μέ ἀποτέλεσμα νά κακοποιηθεῖ καί νά τελειωθεῖ μαρτυρικά γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ (τόν ἔρριξαν πάνω σέ τσιγκέλια!).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 18η Ἀπριλίου.
Νεομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ ὁ κάλφας (+ 1575)
Καταγόταν ἀπό τόν Γαλατᾶ τῆς ΚΠόλεως καί ἐργαζόταν σάν λεπτουργός στά Σουλτανικά Ἀνάκτορα. Ἐξαιρετικά ἐλεήμων, χρησιμοποιοῦσε τόν μισθό του γιά νά προικίζει ἄπορα κορίτσια καί γιά νά ἀπελευθερώνει αἰχμαλώτους.
Κάποτε ἕνας Τοῦρκος Ἀγᾶς τοῦ ἐμπιστεύθηκε σάν μαθητευόμενο τόν ἀνηψιό του. Σύντομα ὁ νέος πρόκοψε, συνδέθηκε μέ τόν Ἰωάννη μέ μεγάλη φιλία καί ἔκανε λαμπρή ἀνακτορική σταδιοδρομία. Μέτα ἀπό χρόνια, σάν ἔνδειξη εὐγνωμοσύνης πρός τόν δάσκαλό του, τόν πίεσε νά γίνει Μουσουλμάνος γιά νά ἀποκομίσει δόξες καί τιμές, ὅμως ὁ Ἰωάννης ἔμεινε σταθερός στήν Χριστιανική πίστη. Ἀρχικά καταδικάστηκε στά κάτεργα τοῦ Τουρκικοῦ στόλου καί ἕξι μῆνες ἀργότερα ἀποκεφαλίστηκε στήν ΚΠολη, μέ διαταγή τοῦ Μεγ. Βεζύρη.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 26η Φεβρουαρίου.
Νεομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ τῆς Θάσου (+ 1652)
Καταγόταν ἀπό τό Νεοχώριο τῆς Θάσου καί οἱ γονεῖς του ἦταν πτωχοί, ἀλλά εὐλαβεῖς. Στά πρῶτα χρόνια τῆς ἐφηβείας του πῆγε στήν ΚΠολη, γιά νά μαθητεύσει κοντά σέ ἕναν Χριστιανό ράπτη. Κάποτε ἐνῶ ἦταν στήν ἀγορά φιλονίκησε μέ ἕναν Ἑβραῖο ἔμπορο, ὁ ὁποῖος στή συνέχεια τόν συκοφάντησε στίς Ὀθωμανικές Ἀρχές, ὅτι ἐξύβρισε τήν Μουσουλμανική πίστη. Ἀνακρινόμενος ὁ νέος ἀπό τόν Βεζύρη καί μή δεχόμενος νά ἐξωμώσει ἀποκεφαλίστηκε, ἀφοῦ προη-γουμένως ὁ δήμιος τόν βασάνισε μέ πολλούς καί ἐπώδυνους τρόπους.
(Ἀρχιμ. Νικοδήμου Ἀεράκη, «Κανών Παρακλητικός εἰς τόν ἅγ. Νεομάρτυρα Ἰωάννην τόν Θάσιον», 2002).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 20η Δεκεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ ὁ Βλάχος (+ 1662)
Ὅταν στά τέλη τοῦ 17ου αἰ. ὁ Βοεβόδας τῆς Βλαχίας Μίχνα ἐπαναστάτησε κατά τῆς ἐπικυριαρχείας τοῦ Σουλτάνου Μεχμέτ Δ’ (1648 – 1687) καί νικήθηκε, ἀνάμεσα στίς χιλιάδες τῶν Βλάχων πού συνελήφθησαν αἰχμάλωτοι ἦταν καί ὁ 15ετής Ἰωάννης, «ἐκ γένους πλουσίου καί εὐγενοῦς», τόν ὁποῖο γιά τήν ὡραιότητά του ἀγόρασε ἕνας ἀσελγής Ὀθωμανός. Ὅταν ἀμυνόμενος τῆς τιμῆς του ὁ νεαρός Ἰωάννης σκότωσε τόν κύριό του, παραδόθηκε στή σύζυγό του γιά νά τόν τιμωρήσει. Πιεζόμενος νά ἐξωμώσει γιά νά ἀπαλλαγεῖ, ἔδειξε ὑποδειγματική σταθερότητα στήν πίστη του, μέ ἀποτέλεσμα νά ἀπαγχονιστεῖ, μετά ἀπό φυλάκιση καί κακοποιήσεις. ("30 Βίοι Ρουμάνων Ἁγίων", ἔκδοσις ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΥΨΕΛΗΣ, σελ. 45 - 46).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 12η Μαΐου.
Νεομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ ὁ Ναύκληρος (+ 1669)
Δέν διασώθηκαν στοιχεῖα γιά τήν καταγωγή καί τήν ἡλικία του. Ἀναφέρεται μόνον, ὅτι ἦταν ναύκληρος καί κάποτε «Ἀγαρηνοί τινές, μεταχειρισθέντες ἐπ’ αὐτοῦ μαγικάς τέχνας, τόν ἔκαμαν ἔξω φρενῶν καί τόν ἐτούρκευσαν». Ὅταν ὅμως ὁ μακάριος Ἰωάννης ἀντιλήφθηκε τό γεγονός, ἀπέρριψε ἀμέσως τά μουσουλμανικά ἐνδύματα καί ὁμολόγησε τήν πίστη του στόν Χριστό. Τελειώθηκε στήν Κῶ τό 1669, «ἐπί τῆς πυρᾶς», ἀφοῦ ἀπέτυχαν οἱ Ὀθωμανοί μέ καλοκεῖες καί ὑποσχέσεις, ἀλλά καί ἀπειλές, ξυλοδαρμούς καί βασανιστήρια, νά τόν μεταστρέψουν.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 8η Ἀπριλίου.
Νεομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ τῆς Μονεμβάσιας (+ 1773)
Καταγόταν ἀπό τήν Μονεμβάσια τῆς Πελοποννήσου καί κατά τήν διάρκεια μιᾶς Ἀλβανικῆς ἐπιδρομῆς ὁ πατέρας του σκοτώθηκε καί αὐτός μέ τήν μητέρα του συνελήφθησαν αἰχμάλωτοι καί πουλήθηκαν σκλάβοι στή Λάρισα, σέ ἕναν πλούσιο Ὀθωμανό ἀπό τήν Θεσσαλονίκη. Ὁ ἀφέντης τοῦ Ἰωάννη δέν εἶχε παιδιά καί ἀποφάσισε νά τόν ἐξισλαμίσει καί νά τόν υἰοθετήσει, ἀλλά ὁ μόλις 15 χρονῶν Ἕλληνας Χριστιανός δέν ἐνέδωσε οὔτε στίς κολακείες καί τίς ὑποσχέσεις, ἀλλά οὔτε στίς πιέσεις καί τίς ἀπειλές. Γιά ἡμέρες ἔμεινε νηστικός, ἀρνούμενος νά καταλύσει κατά τήν περίοδο τῆς νηστείας τῶν Χριστιανῶν. Τελικά ἡ συμπεριφορά αὐτή ἐξόργισε τόν κύριό του, ὁ ὁποῖος καί τόν θανάτωσε μέ τά ἴδια του τά χέρια, βυθίζοντας τό σπαθί του στήν κοιλιά τοῦ νέου!
Σήμερα ἀπό τά τίμια Λείψανά του ἡ Κάρα καί τμήματα χειρῶν καί ποδῶν φυλάσσονται στή Μονή Ζερμπίτσας Σπάρτης, μέρος στό Ναό Ἁγίων 40 Μαρτύρων Λαρίσης καί μέρος χειρός στή Μονή Βουλκάνου Μεσσηνίας.
Θεωρεῖται προστάτης ὅσων ἀγωνίζονται στό στάδιο τῆς νηστείας.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 21η Ὀκτωβρίου.
Νεομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ ὁ Κουλακιώτης (+ 1776)
Γεννήθηκε στήν Κουλακιά (σημερινή Χαλάστρα) τῆς Θεσσαλονίκης καί ἔζησε στό Ἅγιο Ὄρος σάν δάσκαλος. Ὅταν συκοφαντήθηκε, ὅτι ζήτησε νά γίνει Μουσουλμάνος, ἔμεινε στερρός στήν πίστι του καί γι’ αὐτό ἀπαγχονίσθηκε στή Θεσσαλονίκη, τήν 15η Φεβρουαρίου 1776. Μάλιστα γιά νά μήν τιμήσουν τό Λείψανό του οἱ Χριστιανοί, οἱ δήμιοί του τό ἔρριξαν στή θάλασσα, ὅπου χάθηκε.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 15η Φεβρουαρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ ὁ Ἀθωνίτης (+ 1784)
Βουλγαρικῆς καταγωγῆς, ἀρνήθηκε τόν Χριστό σέ ἡλικία 18 ἐτῶν, ὅμως μετανόησε καί πῆγε στό Ἅγιο Ὄρος, στή Μεγίστη Λαύρα, ὅπου - κατά τόν ἅγ. Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη - «ἐστάθη τρεῖς χρόνους, ὑπηρετῶν ἕνα Γέροντα κουλοχέρην, καταγινόμενος εἰς ἀναγνώσεις τῶν ἱερῶν βιβλίων» («Νέον Μαρτυρολόγιον», σελ. 214).
Μαρτύρησε μέ ἀποκεφαλισμό τό 1784 στήν ΚΠολη, στήν αὐλή τῆς Ἁγίας Σοφίας, σέ ἡλικία 21 ἐτῶν, ἐπισφραγίζοντας μέ τό μαρτύριό του τήν ὁμολογία τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 5η Μαρτίου.
Νεομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ ὁ Βούλγαρος (+ 1802)
Βουλγαρικῆς καταγωγῆς (τό Βουλγαρικό του ὄνομα ἦταν Ράϊκος), ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ χρυσοχόου στήν πόλη Σούμλα. Σέ ἡλικία 18 ἐτῶν, λόγῳ τῆς ὡραιότητάς του, κυριεύθηκε ἀπό πόθο γι’ αὐτόν ἡ θυγατέρα ἑνός Ὀθωμανοῦ γείτονά του καί ἐπειδή ὁ Ἰωάννης δέν ἐνέδωσε, τόν κατηγόρησε ὅτι ἀποπειράθηκε νά τήν βιάσει. Μέ τήν κατηγορία αὐτή ὁ νεαρός Ἰωάννης ὁδηγήθηκε στόν κριτή καί τοῦ προτάθηκε νά γίνει Μουσουλμάνος καί νά νυμφευθεῖ τήν κόρη ἤ νά θανατωθεῖ.
Ἀρνούμενος ὁ Ἰωάννης βασανίσθηκε μέ σκληρότητα (τόν χτύπησαν στά πόδια μέχρι πού τοῦ ἔπεσαν τά νύχια, τοῦ ἔβγαλαν μία λουρίδα δέρμα καί τοῦ ἔριξαν ἁλάτι! κ.ἄ.) καί τελικά ἀποκεφαλίσθηκε.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 14η Μαρτίου.
Νεομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ τῆς Θεσσαλονίκης (+ 1802)
Γεννήθηκε στή Θεσσαλονίκη ἀπό πατέρα ὑποδηματοποιό, τόν ὁποῖο ἀκολούθησε στή Σμύρνη, γιά τήν ἐξάσκηση τοῦ ἐπαγγέλματός τους. Ἐκεῖ ἐξισλαμίσθηκε κάτω ἀπό ἀδιευκρίνιστες συνθῆκες (μέρος τῶν πηγῶν δέχεται, ὅτι προσποιήθηκε τόν ἐξισλαμισμό, γιά νά μαρτυρήσει). Τελιώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό, ἀφοῦ παρουσιάστηκε αὐτόκλητος στόν Ὀθωμανό κριτή.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 29η Μαΐου.
Νεομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ τῶν Σφακίων (+ 1811)
Καταγόμενος ἀπό τά Σφακιά τῆς Κρήτης, ἐργαζόταν στή Νέα Ἔφεσσο Μ. Ἀσίας σάν ἀγρότης. Κατά τήν ἑορτή τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ἐνῶ διασκέδαζε μέ ἄλλους δύο Σφακιανούς, τοῦ ζητήθηκε ἀπό τούς Ὀθωμανούς φοροεισπράκτορες νά πληρώσει τόν κεφαλικό φόρο. Στήν παρεξήγηση καί τήν συμπλοκή πού ἀκολούθησε, ἕνας Τοῦρκος σκοτώθηκε καί ἄλλοι τραυματίστηκαν, συνελήφθη δέ ὁ Ἰωάννης σάν ἔνοχος καί φυλακίστηκε γιά 16 ἡμέρες. Στήν πρόταση τῶν Τούρκων νά ἀλλαξοπιστήσει γιά νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τήν κατηγορία, ἐκεῖνος ἀντέτεινε τήν ὁμολογία τῆς Χριστιανικῆς πίστεως, γιά τήν ὁποία καί ἀπαγχονίστηκε τήν 15η Σεπτεμβρίου 1811.
Τό μαρτυρικό του Λείψανο ἐνταφιάστηκε ἀπό Χριστιανούς στήν αὐλή τοῦ Ἱ. Ν. ἁγ. Γεωργίου Ν. Ἐφέσσου. Μετά θάνατον ἀναδείχθηκε θαυματουργός (ἀκόμη καί τά ἐνδύματά του καί τό σχοινί τῆς ἀγχόνης του θεράπευαν ἀσθενεῖς!).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 15η Σεπτεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ τῆς Κονίτσης (+ 1814)
Γεννήθηκε στήν Κόνιτσα τῆς Ἠπείρου, κατά τό δεύτερο μισό τοῦ 18ου αἰ. ἀπό γονεῖς Μωαμεθανούς. Ὁ πατέρας του ἦταν Δερβίσης καί κατεῖχε τό ἀξίωμα τοῦ Σέχη (ἡγουμένου Δερβισικοῦ τεκέ). Ὁ τότε Χασάν ἀκολούθησε τήν τάξη τοῦ πατέρα του καί ἐντάχθηκε στό Τάγμα τῶν Δερβίσιδων, ἀρχικά στά Ἰωάννινα καί ἔπειτα στό Ἀγρίνιο.
Δέν εἶναι γνωστοί οἱ λόγοι γιά τούς ὁποίους ἐγκατέλειψε τήν πατρική του πίστη καί προσχώρησε στό Χριστιανισμό. Ὁ Συναξαριστής γράφει, ὅτι εἶχε «τό Χριστιανικόν πολίτευμα ἔμφυτον, χρώμενος πολλάκις τά νηστήσιμα βρώματα τῶν Χριστιανῶν καί ἀγαπῶν τήν καθ’ ἡμᾶς πολιτείαν». Γεγονός εἶναι πάντως, ὅτι ἀφοῦ ἔβγαλε τά Μουσουλμανικά ἐνδύματα διέτρεχε τήν Αἰτωλία «περιφερόμενος Χριστιανικοῖς ἰματίοις». Τό γεγονός αὐτό προκάλεσε χαρά στούς ἁπλούς πιστούς, ἀλλά προβλημάτισε τούς Ἱερεῖς πού δέν τολμοῦσαν νά τόν βαπτίσουν γιά τόν φόβο τῶν Τούρκων. Ἔτσι ἀναγκάστηκε νά καταφύγει στά Βενετοκρατούμενα Ἑπτάνησα καί νά βαπτιστεῖ στήν Ἰθάκη. Τότε πῆρε τό ὄνομα Ἰωάννης.
Ἐπιστρέφοντας στήν Τουρκοκρατούμενη Αἰτωλία ὁ Ἰωάννης ἐγκαταστάθηκε στό Ξηρόμερο, στό χωριό Μαχαλᾶς, καί ἔγινε ὑπηρέτης τοῦ τοπικοῦ ἄρχοντα Πάνου Γαλάνη. Ἀργότερα νυμφεύθηκε καί ἔφυγε ἀπό τό χωριό γιά περισσότερη ἀσφάλεια. Γιά τόν ἴδιο λόγο ἀσκοῦσε στή συνέχεια τό ἐπάγγελμα τοῦ δραγάτη, μένοντας μακριά ἀπό τά χωριά.
Τό 1813 ὁ πατέρας του ἔμαθε γιά τήν μεταστροφή τοῦ γιοῦ του. Ἀρχικά ἔστειλε δερβίσιδες γιά νά τόν μεταπείσουν καί μετά τήν ἀποτυχία τους ὁ μακάριος συλλαμβάνεται, δικάζεται καί καταδικάζεται σέ θάνατο. Τελειώθηκε μέ ἀπόκεφαλισμό τήν 23η Σεπτεμβρίου 1814, στό Ἀγρίνιο, ἔξω ἀπό τόν Ναό τοῦ ἁγ. Δημητρίου. Τό σῶμα του, μετά ἀπό διαβήματα Χριστιανῶν πρός τίς Ὀθωμανικές Ἀρχές, ἐνταφιάστηκε σέ ἕνα χωράφι κοντά στό ναό.
Τό 1819 ὁ τότε Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Προυσοῦ Εὐρυτανίας Κύριλλος Καστανοφύλλης, ἄνοιξε μυστικά τόν τάφο τοῦ Νεομάρτυρα, πῆρε τά Λείψανα καί τά μετέφερε στή Μονή Προυσοῦ, ὅπου τά ἔκρυψε σέ κρύπτη πάνω ἀπό τό Καθολικό. Τά Λείψανα βρέθηκαν τό 1974, ὅταν ἀνοίχτηκε ἡ κρύπτη, μέ ἄδεια τῆς τοπικῆς Μητροπόλεως. Ἔκτοτε φυλάσσονται στή Μονή, ἑνός μέρος τους ἀποδόθηκε στήν Κόνιτσα τό 1978, ἐπί Μητροπ. Κονίτσης Σεβαστιανοῦ. (Πρεσβυτέρου Διονυσίου Τάτση, «Ὁ ἅγ. Νεομάρτυς Ἰωάννης ὁ ἐκ Κονίτσης», 1979).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 23η Σεπτεμβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΙΩΑΣΑΦ ὁ Ἁγιορείτης (+ 1516)
Μαθητής τοῦ ἁγ. Νήφωνος Πατριάρχου ΚΠόλεως (+ 1508), μετά τήν κοίμηση τοῦ διδασκάλου του, βγῆκε ἀπό τό Ἅγιο Ὄρος καί προυσιάστηκε στόν Ὀθωμανό κριτή, ὅπου ἔλεγξε τήν Μουσουλμανική θρησκεία, μέ ἀποτέλεσμα νά συληφθῆ, νά βασανιστεῖ σκληρά καί νά ἀποκεφαλιστεῖ.
Τό μαρτύριό του εἶχε προεῖπει ὁ ἅγ. Νήφων. Δέν σώθηκε ὁ τόπος τοῦ μαρτυρίου του.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 26η Ὀκτωβρίου.
Νεομάρτυρας ΙΩΣΗΦ ὁ Χαλεπλῆς (+ 1686)
Καταγόταν ἀπό τό Χαλέπι τῆς Συρίας, ὅπου συνελήφθη ἀπό τούς Ὀθωμανούς μέ τήν κατηγορία, ὅτι εἶχε ὑποσχεθεῖ νά γίνει Μουσουλμάνος. Ἀρνούμενος τήν κατηγορία καί ὁμολογῶντας τήν πίστη του στόν Χριστό, τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 4η Φεβρουαρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΙΩΣΗΦ ὁ Διονυσιάτης (+ 1819)
Γιά τόν Ὁσιομ. Ἰωσήφ δέν διασώθηκαν ἰδιαίτερα στοιχεῖα. Εἶναι γνωστό, ὅτι μόναζε στή Μονή ἁγ. Διονυσίου Ἁγίου Ὄρους καί ὅτι στάλθηκε ἀπό τόν Ἡγούμενο Στέφανο νά συνοδεύσει στό μαρτύριο τούς μοναχούς Βονιφάτιο καί Εὐδόκιμο. Ὅμως οἱ μοναχοί αὐτοί δείλιασαν καί τό μένος τῶν Ὀθωμανῶν ξέσπασε στόν Μοναχό Γεννάδιο, ὁ ὁποῖος ἀποκεφαλίσθηκε στήν ΚΠολη μετά ἀπό βασανιστήρια, ἀρνούμενος νά ἐξομώσει. Μετανοημένος ὁ μ. Εὐδόκιμος θέλησε νά ἀποπλύνει τό ἁμάρτημα τῆς ἀρνήσεως μέ τό αἷμα του, ἀλλά δειλίασε καί πάλι καί στή θέση του μαρτύρησε ὁ Μοναχός Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος τελειώθηκε μέ ἀπαγχονισμό.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν Γ’ Κυριακή τοῦ Ματθαίου, κατά τήν Σύναξη τῶν Ἁγίων τῆς Μονῆς Διονυσίου.
Ἱερομάρτυρας ΙΩΣΗΦ Μητροπ. Θεσσαλονίκης (+ 1821)
Καταγόταν ἀπό τήν Δημητσάνα τῆς Πελοποννήσου καί στό ἐπώνυμο ὀνομάζοταν Ἀντωνόπουλος. Τά πρῶτα γράμματα ἔμαθε στήν περίφημη Σχολή τῆς Δημητσάνας (Μονῆς Φιλοσόφου). Ἀκολούθησε τό ἱερατικό στάδιο καί τό 1797 ἀναδείχθηκε Μητροπ. Δράμας. Τό 1810 μετατέθηκε στή Μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Ὑπῆρξε ἀπό τούς στενούς συνεργάτες τοῦ συμπατριώτη του Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη ἁγ. Γρηγορίου Ε’.
Μέ τήν ἔκρηξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821 καί τόν ἀπαγχονισμό τοῦ Γρηγορίου (10η Ἀπριλίου 1821), συνελήφθη καί αὐτός ἀπό τούς Τούρκους καί ἀπαγχονίστηκε τήν 3η Ἰουνίου, ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει γιά νά σώσει τήν ζωή του, οἱ Τοῦρκοι μάλιστα δήμευσαν καί τήν περιουσία του, τήν ὁποία εἶχε κληροδοτήσει γιά τήν συντήρηση τῆς Σχολῆς τῆς Δημητσάνας.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 3η Ἰουνίου.
Μεγαλομάρτυρας ΚΑΤΕΒΑΝ Βασίλισσα τῆς Γεωργίας (+ 1624)
Ἔζησε στή Γεωργία κατά τά τέλη τοῦ 16ου καί τίς ἀρχές τοῦ 17ου αἰ. Καταγομένη ἀπό τόν Βασιλικό Οἶκο τῶν Βαγκρατιδῶν τοῦ Γεωργιανοῦ Βασιλείου τῆς Καρτάλης, ἔλαβε σύζυγο τόν Δαβίδ, πρωτότοκο γιό τοῦ Βασιλέως τῆς Καχέτης Ἀλεβάνδρου Β’ (1577 – 1605). Κατά τήν διάρκεια δυναστικῶν προβλημάτων καί εἰσβολῆς τοῦ Σάχη τῆς Περσίας Ἀμπᾶς (1614), ἡ Κατεβάν συνελήφθη καί φυλακίσθηκε στό Σιράζ. Πιεζόμενη ἡ βασίλισσα νά ἀλλαξοπιστήσει καί νά ρποσχωρήσει στό Μωαμεθανισμό, βασανίστηκε φρικτά (τίς ἀφαίρεσαν τούς μαστούς μέ πυρακτωμένες τσιμπίδες, τήν ἔκαψαν μέ ἐπίσης πυρακτωμένα τηγάνια, τήν ξάπλωσαν σέ καρφιά, τῆς φόρεσαν στό κεφάλι μία πυρακτωμένη χύτρα!) καί τελικά στραγγαλίστηκε.
Ἀπό τά τίμια Λείψανά της σήμερα ἡ Κάρα καί ἡ δεξιά της φυλάσσονται στό Ναό ἁγ. Γεωργίου Ἀλαβέρντ Γεωργίας καί τά λοιπά Λείψανα στή ΡΚ Βασιλική τοῦ ἁγ. Πέτρου Ρώμης.
Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 13η Σεπτεμβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΚΟΣΜΑΣ ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1760)
Ἄγνωστος στούς Συναξαριστές, ἀναφέρεται ἀπό τόν μ. Μωϋσῆ Ἁγιορείτη (αὐτ. σελ. 475), σάν ἀσκητής στή Σκήτη τῆς ἁγ. Ἄννας, «γιά τόν ὁποῖο ἀπουσιάζουν βιογραφικά στοιχεῖα». Μαρτύρησε στήν ΚΠολη, «ἀναφλεχθείς ὑπό τοῦ θείου ἔρωτος» (Σάββα Προηγουμένου, «Προσκυνητάριον Μεγίστης Λαύρας», σελ. 79).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 3η Δεκεμβρίου.
Ἱερομάρτυρας ΚΟΣΜΑΣ ὁ Αἰτωλός (+ 1779)
Ὁ Φωτιστής τοῦ ὑπόδουλου Γένους καί Ἀπόστολος τῶν σκλάβων. Γεννήθηκε στό Μέγα Δένδρο τῆς Αἰτωλίας τό 1714. Μετά τά πρῶτα γράμματα στήν πατρίδα του, σπούδασε στό Ἑλληνομουσεῖο τῶν Ἀγράφων καί στή Σιγδίτσα Παρνασίδος (κοντά στόν Διάκονο Γεράσιμο Λύτσικα) καί ἦρθε στό Ἅγιο Ὄρος καί σπούδασε στήν Ἀθωνιάδα, μέ δάσκαλο τόν Εὐγένιο Βούλγαρη κ. ἄ. λογίους.
Τό 1759 ἔγινε μοναχός στή Μονή Φιλοθέου, ὅπου καί δέχθηκε τήν Ἱερωσύνη. Μετά ἀπό 17 χρόνια ἀσκήσεως στόν Ἄθωνα, φλεγόμενος ἀπό τόν ἱεραποστολικό πόθο ἦρθε στήν ΚΠολη, ὅπου πῆρε τήν εὐλογία τοῦ Πατριάρχη Σεραφείμ Β’ καί τήν γνώμη τοῦ κατά σάρκα ἀδελφοῦ του Χρυσάνθου Αἰτωλοῦ πού ἦταν δάσκαλος.
Ὁ Ἀπόστολος τῶν Σκλάβων ἅγ. Κοσμᾶς ταξίδεψε σέ ὅλες τίς γωνιές τῆς ὑποδουλωμένης Ἑλλάδος, διδάσκοντας τόν λαό καί ἱδρύοντας ἑλληνικά σχολεῖα. Τό κήρυγμά του συνόδευαν θαύματα καί προφητείες, σχετικές μέ τήν ἀπελευθέρωση τόπων, τό μέλλον προσώπων (ὅπως τοῦ Ἀλῆ Πασᾶ τῶν Ἰωαννίνων) καί μελλοντικές ἐφευρέσεις.
Ἐνῶ ὁ Ἅγιος ἀπολάμβανε μεγάλου σεβασμοῦ ἀπό τούς Μουσουλμάνους, μισοῦνταν θανάσιμα ἀπό τούς Ἑβραίους, διότι ἔπεισε τούς Χριστιανούς νά μεταθέσουν τά παζάρια ἀπό τήν ἡμέρα τῆς Κυριακῆς στό Σάββατο. Ἔτσι δωροδόκησαν τόν Κούρτ Πασᾶ τοῦ Βερατίου καί πέτυχαν τήν θανάτωσή του. Τελειώθηκε μέ ἀπαγχονισμό στό χωριό Καλικόντασι τῆς Βορείου Ἠπείρου καί τό σῶμα του ρίχτηκε στόν ποταμό Ἄψο, ὅπου τό βρῆκε ὁ Ἱερέας Μᾶρκος καί τό ἐνταφίασε στή Μονή Παναγίας, στήν Ἀρδονίτσα.
Τά Λείψανά του βρέθηκαν μετά τήν πτώση τοῦ κομμουνιστικοῦ καθεστώτος στήν Ἀλβανία καί σήμερα φυλάσσονται ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας. Ἡ ἁγιότητά του διακηρύχθηκε ἀπό τό Πατριαρχεῖο ΚΠόλεως τό 1961.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 24η Αὐγούστου.
Ἱερομάρτυρας ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ τῶν Ἀγράφων (+ 1679)
Γεννήθηκε στά Ἄγραφα, ὅπου μορφώθηκε καί δέχθηκε τήν Ἱερωσύνη. Μόνασε στό Ἅγιο Ὄρος, στό Κελλί τοῦ ἁγ. Γεωργίου τῆς Μονῆς Κουτλουμουσίου, ὅπου ἀγωνιζόμενος πόθησε τόν ὑπέρ Χριστοῦ θάνατο. Ἀνῆκει στούς αὐτόκλητους Μάρτυρες. Προκειμένου νά μαρτυρήσει ἦρθε στή Θεσσαλονίκη, ὅπου κήρυξε τόν Χριστό καί διώχθηκε σάν παράφρονας! Στή συνέχεια πῆγε στήν ΚΠολη, ὅπου καί ἔτυχε τοῦ ποθουμένου.
Ἀποκεφαλίστηκε μπροστά στήν πύλη τοῦ Πατριαρχείου, τήν 5η Ἰουλίου 1679, ἡμέρα κατά τήν ὁποία τιμᾶται καί ἡ μνήμη του.
Νεομάρτυρας ΚΥΡΑΝΝΑ τῆς Θεσσαλονίκης (+ 1751)
Ζοῦσε εἰρηνικά στό χωριό Ὄσσα τῆς Θεσσαλονίκης, μέχρις ὅτου ἕνας Ὀθωμανός εἰσπράκτορας τῶν φόρων ἄρχισε νά τήν πιέζει φορτικά νά γίνει ἐρωμένη του. Στήν ἀντίσταση τῆς ἁγνῆς νέας ὁ δόλιος Ὀθωμανός ἀντέταξε τήν βία. Τήν ἀπήγαγε καί τήν ὁδήγησε στό δικαστή τῆς Θεσσαλονίκης, ὅπου μέ ψευδομάρτυρες στρατιῶτες του τήν κατηγόρησε, ὅτι δέχθηκε νά τόν παντρευτεῖ ἀφοῦ γίνει Μουσουλμάνα. Σταθερή στήν ὁμολογία τῆς Χριστιανικῆς πίστεως ἡ Κυράννα, φυλακίστηκε καί γιά ἑπτά ἡμέρες βασανίστηκε μέ σκληρότητα. Ἀπεβίωσε στή φυλακή ἀπό τίς κακουχίες καί τά βασανιστήρια.
Ἡ μνήμη τῆς τιμᾶται τήν 28η Φεβρουαρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΚΥΡΙΛΛΟΣ ὁ Ἁγιορείτης (+ 1566)
Γεννήθηκε στή Θεσσαλονίκη τό 1544 καί στήν ἡλικία τῶν δέκα ἐτῶν ἔμεινε ὀρφανός. Στήν ἡλικία τῶν δεκατριῶν ἐτῶν πόθησε νά γίνει μοναχός καί κοινοβίασε στή Σερβική Μονή Χιλανδαρίου, ὅπου δέχθηκε τήν μοναχική κουρά καί τό ὄνομα Κύριλλος.
Τό 1566, στήν ἡλικία τῶν εἰκοσιδύο ἐτῶν, ἐνῶ βρισκόταν στή Θεσσαλονίκη, συναντήθηκε μέ κάποιο θεῖο του πού εἶχε ἀλλαξοπιστήσει καί καταγγέλθηκε στούς Ὀθωμανούς ὅτι ἀπό Μουσουλμάνος ἔγινε Χριστιανός.
Τελειώθηκε στήν πυρά, ἀπέναντι ἀπό τήν ἐκκλησία τοῦ ἁγ. Κων/νου τῆς Πλατείας Ἱπποδρομίου, ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει.
Ἄγνωστος στούς παλαιούς Συναξαριστές, μνημονεύεται σἐ νεώτερες συναξαριστικές πηγές.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 6η καί 13η Ἰουλίου.
Ἱερομάρτυρας ΚΥΡΙΛΛΟΣ Στ’, Πατριάρχης ΚΠόλεως (+ 1821)
Ὁ κατά κόσμον Κων. Σερπέντζογλου γεννήθηκε τό 1769 στήν Ἀδριανούπολη, ὅπου ἔμαθε τά πρῶτα γράμματα. Ἡ ἐφυΐα του τόν ἔκανε γνωστό στόν τότε Μητροπολίτη Ἀδριανουπόλεως Καλλίνικο (τόν ἔπειτα Οἰκουμενικό Πατριάρχη), ὁ ὁποῖος τόν ἔθεσε κάτω ἀπό τήν προστασία του καί ἀργότερα (τό 1808) τόν πῆρε μαζί του στήν Πόλη, ὅπου τόν χειροτόνησε Διάκονο, τόν προσέλαβε γραμματέα του καί τόν διόρισε Μέγα Ἀρχιδιάκονο τοῦ Πατριαρχείου. Ἀπό τήν θέση αὐτή ἀσχολήθηκε ἰδιαίτερα μέ τήν ἀναδιοργάνωση τῆς Πατριαρχικῆς Σχολῆς.
Τό 1803 ἐξελέγη Μητροπ. Ἰκονίου (1803 - 1810). Ἀπό τήν θέση αὐτή ὑποστήριξε τήν ἵδρυση σχολείων καί τήν καλλιέργεια τῶν γραμμάτων. Τό 1810 μετατέθηκε στή Μητρόπολη Ἀδριανουπόλεως (1810 – 1813). Τήν 4η Μαρτίου 1813 ἀναδείχθηκε Οἰκουμενικός Πατριάρχης, μετά τήν παραίτηση τοῦ Ἱερεμία Δ’.
Σάν Πατριάρχης ἐργάστηκε γιά τήν ἀνάπτυξη τῆς παιδείας, ἵδρυσε Μουσική Σχολή, ἀναδιοργάνωσε τό Ἑλληνικό Νοσοκομεῖο ΚΠόλεως, ἐπαναλειτούργησε τό Πατριαρχικό Τυπογραφεῖο, καθώς καί τήν Μεγάλη τοῦ Γένους Σχολή. Τήν 18η Δεκεμβρίου 1818 ὑποχρεώθηκε σέ παραίτηση ἀπό τόν Σουλτάνο Μαχμούτ Β’.
Μέ τήν ἔκρηξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821, συνελήφθη ἀπό τούς Τούρκους μαζί μέ ἄλλους 30 Κληρικούς καί ἐπιφανεῖς λαϊκούς τῆς Ἀδριανουπόλεως (ὅπου ἐφησύχαζε) καί ἐκτελέστηκε μέ ἀπαγχονισμό ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει γιά νά σώσει τήν ζωή του. Τό σῶμα του ἔμεινε κρεμασμένο στήν πύλη τῆς Μητροπόλεως γιά τρεῖς ἡμέρες καί ἔπειτα ρίχτηκε στόν ποταμό Ἔβρο, ὅπου τό βρῆκε ἕνας χωρικός καί τό ἐνταφίασε (σώζεται ὁ τάφος του στήν αὐλή ἑνός σπιτιοῦ στό Πύθιο). («
Ἀσματική Ἀκολουθία τῆς Συνάξεως Πάντων τῶν ἐν Ἀδριανουπόλει διαλαμψάντων Ἁγίων», ἔκδοση Ἱ. Ν. ἁγ. Θεοδώρων Νέας Ὀρεστιάδος, 2007).
Ἡ ἁγιότητά του διακηρύχθηκε ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος τό 1993.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 18η Ἀπριλίου ἤ μετατίθεται τήν Κυριακή τοῦ Θωμᾶ.
Ἱερομάρτυρας ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ὁ Ρῶσος (+ 1743)
Καταγόταν ἀπό τό Νόβγκοροντ τῆς Ρωσίας καί ἦταν ἀδελφός τῆς Λαύρας τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου καί ἐφημέριος τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Σοφίας Κιέβου. Μεγάλης μορφώσεως (γνώριζε ἐκτός τῆς Ρωσικῆς, τήν Ἑλληνική καί Τουρκική γλώσσα), ὑπηρέτησε σάν ἐφημέριος στή Ρωσική Πρεσβεία τῆς ΚΠόλεως.
Κατά τόν Ρωσο-Τουρκικό Πόλεμο κατέφυγε γιά ἀσφάλεια στό Ἅγιο Ὄρος καί ἐγκαταβίωσε στή Μεγίστη Λαύρα, ὅπου συνδέθηκε μέ τόν Ἐπίσκοπο πρ. Ἄρτης Νεόφυτο καί τόν ἔπειτα βιογράφο του Ἰωνᾶ Καυσοκαλυβίτη. Μετά τό πέρας τοῦ πολέμου ὑπηρέτησε καί πάλι σάν ἐφημέριος στήν ἴδια πρεσβεία, ὅπου - γιά ἄγνωστη αἰτία - ἦρθε σέ ρήξη μέ τόν πρεσβευτή καί ἀρνήθηκε τόν Χριστό μπροστά στόν Σουλτάνο!
Ὅταν κατάλαβε τήν πτώση του, πῆγε ἐκεῖ πού ἀρνήθηκε τόν Χριστό καί Τόν ὁμολόγησε δημόσια, μέ ἀποτέλεσμα νά ἀποκεφαλιστεῖ μπροστά στά Ἀνάκτορα.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 26η Δεκεμβρίου.
Ἱερομάρτυρας ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΣ καί οἱ σύν αὐτῶ 16 Λαυρεώτες (+ 1820)
Ὁ Ἱερομάρτυρας Κωνστάντιος ἦταν Προηγούμενος τῆς Μεγίστης Λαύρας καί καταγόταν ἀπό τήν Ἀδριανούπολη. Σύμφωνα μέ τόν κώδικα 123 τῆς Μονῆς Κωνσταμονίτου (τοῦ 1845), «κατά τούς 1820 χρόνους, ἐπί Ἀπτούλ Ρωπούτ Ἡγεμόνος, εἰς τήν ἐπανάστασιν τῆς Ἑλλάδος, μετά τόν Ἀδριανουπολίτην Προηγούμενον κυρ Κωνστάντιον, ἐμαρτύρησαν εἰς τήν Θεσσαλονίκην 16 τόν ἀριθμόν προεστῶτες τῆς Μεγ. Λαύρας, Ἡγούμενοι καί Προηγούμενοι».
Ἡ μνήμη τους - ἄγνωστη στούς Συναξαριστές – τιμᾶται κατά τήν Σύναξη τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων (μ. Μωϋσέως Ἁγιορείτου αὐτ. σελ. 587).
Νεομάρτυρας ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ὁ Ὑδραῖος (+ 1800)
Γεννήθηκε στήν Ὕδρα καί στήν ἡλικία τῶν 18 ἐτῶν πῆγε στή Ρόδο, ὅπου μπῆκε στήν ὑπηρεσία τοῦ Τούρκου διοικητή τοῦ νησιοῦ. Ἡ εὔκολη ζωή τῶν Μουσουλμάνων, σέ ἀντίθεση μέ τά βάσανα τῶν Χριστιανῶν ραγιάδων, τόν παρέσυραν στόν ἐξισλαμισμό. Τρία χρόνια ἀργότερα, ὅταν ἀντιλήφθηκε τό μέγεθος τῆς ἁμαρτίας του, διέφυγε στήν Κριμαία καί τήν ΚΠολη, ὅπου ζοῦσε βίο χριστιανικό.
Στήν Πόλη ἐξομολογήθηκε τήν πτώση του στόν τότε Πατριάρχη, ἔπειτα Ἐθνοϊερομάρτυρα ἅγ. Γρηγόριο Ε’, ὁ ὁποῖος τόν ἔστειλε στό Ἅγιο Ὄρος, «διά νά ἁρματωθῆ μέ τάς εὐχάς τῶν ἐκεῖσε Ὁσίων Πατέρων».
Ὁ νεαρός Κωνσταντίνος μετά ἀπό παραμονή πέντε μηνῶν στή Μονή Ἰβήρων ἐπέστρεψε στή Ρόδο καί ὁμολόγησε δημόσια τήν Χριστιανική Πίστι, μέ ἀποτέλεσμα νά φυλακιστεῖ γιά μῆνες, νά ὑποστεῖ ἄγρια βασανιστήρια καί τελικά νά ἀποκεφαλιστεῖ, τήν 14. 11. 1800. Τά Λείψανά του μετέφερε στήν Ὕδρα ἡ ἴδια του ἡ μητέρα! Σήμερα σώζονται τμήματά τους στίς Μονές Ἰβήρων καί Κωνσταμονίτου Ἁγίου Ὄρους.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 14η Νοεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ὁ ἐξ Ἀγαρηνῶν (+ 1819)
Γεννήθηκε στό Ὑψηλομέτωπο τῆς Λέσβου, σέ μουσουλμανική οἰκογένεια. Νέος κινδύνευσε νά πεθάνει ἀπό κάποια ἀσθένεια καί θεραπεύθηκε μέ Χριστιανικό ἁγίασμα. Μετά τόν θάνατο τῶν γονέων του πῆγε στή Σμύρνη, ὅπου πωλοῦσε λαχανικά, μέ ὁποῖα προμήθευε καί τήν Μητρόπολη. Ἐκεῖ θερμάνθηκε ἡ ψυχή του καί θέλησε νά γίνει Χριστιανός.
Βαπτίσθηκε στό Ἅγιο Ὄρος, στή Σκήτη τῶν Καυσοκαλυβίων, ἀπό τόν Γέροντα Γαβριήλ. Ὅταν προσκύνησε τά Λείψανα τῶν τεσσάρων Ὁσιομαρτύρων τῆς Σκήτης, γεννήθηκε μέσα του ὁ πόθος τοῦ μαρτυρίου. Μέ τήν εὐλογία τοῦ ἐξορίστου Πατριάρχη ἁγ. Γρηγορίου Ε’ πῆγε στίς Κυδωνιές, ὅπου συνελήφθη ἀπό τούς Ὀθωμανούς σάν ἐξωμώτης Μουσουλμάνος καί ὐποβλήθηκε σέ φοβερά βασανιστήρια. Τελικά ἀπαγχονίσθηκε στήν ΚΠολη, τήν 2. 6. 1819. Μάλιστα γιά νά μήν πάρουν τό Λείψανό του οἱ Χριστιανοί, οἱ Ὀθωμανοί τό ἔθαψαν σέ μουσουλμανικό νεκροταφεῖο. Σήμερα στή Σκήτη τῶν Καυσοκαλυβίων φυλάσσεται μέρος τῶν θαυματουργῶν ἐνδυμάτων του.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 2α Ἰουνίου.
Νεομάρτυρας ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Ἡγεμόνας τῆς Βλαχίας καί οἱ σύν αὐτῶ (+ 1714)
Ὁ Ἡγεμόνας τῆς Βλαχίας ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Καντακουζηνός, οἱ γιοί του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, ΜΑΤΘΑΙΟΣ, ΡΑΔΟΣ καί ΣΤΕΦΑΝΟΣ καί ὁ Οἰκονόμος του ΙΩΑΝΝΗΣ, τελειώθηκαν μαρτυρικά ἀπό τούς Ὀθωμανούς στήν ΚΠολη τό 1714.
Ὁ Κωνσταντῖνος γεννήθηκε τό 1654 στό χωριό Μπρινκοβένι τοῦ νομοῦ Ρωμανάτς. Ἀπό τόν τόπο τῆς γέννησής του ἐπωνομάσθηκε Μπρινκοβεάνου. Ἡ ἡγεμονία του ἄρχισε τό 1688 καί τελείωσε τό 1714 μέ τραγικό τρόπο. Κατά τήν περίοδο αὐτή ὁ Ἡγεμόνας Κωνσταντῖνος προχώρησε σέ σημαντικές οἰκονομικές, κοινωνικές, πολιτικές καί πολιτιστικές βελτιώσεις καί ἀνέδειξε τήν Βλαχία σέ διπλωματικό κέντρο τῆς Εὐρώπης. Λόγῳ τῆς διακυβέρνησής του ἀπέκτησε πολλούς ἐσωτερικούς ἐχθρούς, οἱ ὁποῖοι τόν κατηγόρησαν στούς ἐπικυριάρχους Ὀθωμανούς γιά συνωμοσία σέ βάρους τους μέ τούς Ρώσους καί τούς Αὐστριακούς καί γιά ἀπόκτηση τεράστιας περιουσίας σέ βάρος τῶν οἰκονομικῶν τῆς Ὑψηλῆς Πύλης.
Συνελήφθη τήν Μεγάλη Τρίτη τοῦ 1714 (24η Μαρτίου) καί μεταφέρθηκε στήν ΚΠολη, ὅπου ἀνακρίθηκε ἀπό τόν Σουλτάνο Ἀχμέτ Γ’. Τοῦ προτάθηκε νά προσφέρει 20.000 φλωριά γιά νά ἐξαγοράσει τήν ζωή του, ἀλλά ὁ Ἡγεμόνας δέν διέθετε αὐτό τό ποσό. Τότε βασανίστηκε φρικτά (μέ τροχό, πυρωμένο σίδερο στό κεφάλι, τό στῆθος καί τήν πλάτη καί καρφιά στά χέρια καί τά πόδια), τοῦ προτάθηκε νά ἐξωμώσει γιά νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τίς κατηγορίες καί ἀρνούμενος ἀποκεφαλίστηκε μαζί μέ τά παιδιά του καί τόν οἰκονόμο του.
Τά Λείψανα τῶν Νεομαρτύρων μεταφέρθηκαν στή Βλαχία τό 1720 ἀπό τήν σύζυγο του Κωνσταντίνου Μαρίκα καί κατατέθηκαν στό Ναό τοῦ ἁγ. Γεωργίου τοῦ Νέου Βουκουρεστίου. («30 Βίοι Ρουμάνων Ἁγίων», ἐκδ. ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ, σελ. 55 – 62).
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 16η Αὐγούστου.
Ἱερομάρτυρας ΛΑΖΑΡΟΣ ὁ Πελοποννήσιος (16ος - 17ος αἰ.)
Καταγόταν ἀπό τήν Τρίπολη τῆς Πελοποννήσου, ὅπου ὑπηρετοῦσε σάν Ἱερέας. Κάποτε ἕνας ἀπό τούς πιστούς του - κατηγορούμενος γιά πολλά ἐγκλήματα, γιά τά ὁποῖα εἶχε ἐλεγχθεῖ ἀπό τόν δίκαιο κληρικό - ἐξισλαμίσθηκε γιά νά ἀποφύγει τήν τιμωρία καί προσπάθησε νά φέρει σέ ἀποστασία καί τόν π. Λάζαρο, ἐκεῖνος ὅμως στάθηκε στερρός στήν ὁμολογία τῆς Χριστιανικῆς πίστεως, μέ ἀποτέλεσμα νά καεῖ ζωντανός σ’ ἕνα φοῦρνο!
Ἡ μνήμη του - ἄγνωστη στούς παλαιούς Συναξαριστές, ἀναφέρεται στό «Νέο Συναξαριστή» (τ. Φεβρουαρίου, σελ. 264), βάσει τοῦ βίου του ἔγραψε ὁ Συνέσιος Ἑλλάνικος τό 1618 (Βατοπεδινός Κώδικας 797) – τιμᾶται τήν 23η Φεβρουαρίου.
Νεομάρτυρας ΛΑΖΑΡΟΣ ὁ Βούλγαρος (+ 1802).
Βουλγαρικῆς καταγωγῆς, γεννήθηκε στό Γάμπροβο τοῦ Τυρνόβου. Βόσκοντας πρόβατα στήν περιοχή τῆς Περγάμου, συκοφαντήθηκε ἀπό μία Ὀθωμανή, τήν ὁποία ἔσωσε ἀπό ἐπίθεση σκύλων, ὅτι ἀποπειράθηκε νά τήν βιάσει. Παρά τήν ἀποδεδειγμένη ἀθωότητά του ὁδηγήθηκε στόν κριτή καί πιέστηκε νά ἀλλαξοπιστήσει, ἀλλά ἔμεινε σταθερός στήν Χριστιανική Πίστι καί δέν ἐπέτρεψε στούς Χριστιανούς τῆς περιοχῆς νά τόν ἐξαγοράσουν.
Τελειώθηκε μέ ἀπαγχονισμό τήν 23η Ἀπριλίου 1802, σέ ἡλικία 28 ἐτῶν, ἀφοῦ προηγουμένως βασανίσθηκε μέ σκληρότητα. Ἀναδείχθηκε μετά θάνατον θαυματουργός.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 23η Ἀπριλίου.
Ὁσιομάρτυρας ΛΟΥΚΑΣ ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1802)
Καταγόταν ἀπό τήν Ἀδριανούπολη καί στήν ἡλικία τῶν 13 ἐτῶν ἐλισλαμίσθηκε, ἄγνωστο κάτω ἀπό ποιές συνθήκες. Παρά τό ἀνώριμο τῆς ἡλικίας του, τυπτόμενος ἀπό τήν συνείδηση, ἦρθε στή Σμύρνη, μετά στή Θήρα καί τελικά στό Ἅγιο Ὄρος, μέ τήν βοήθεια κάποιου πνευματικοῦ. Ἐκεῖ, ἀφοῦ ἐπισκέφθηκε διάφορες μονές, ἐγκαταβίωσε στή Σκήτη τῆς ἁγ. Ἄννης, στήν Καλύβη τῆς Γενν. Θεοτόκου, κοντά στόν παπα-Βησσαρίωνα καί τόν πνευματικό Ἀνανία, οἱ ὁποῖοι τόν προετοίμασαν γιά τό μαρτύριο.
Ὁ νεαρός Λουκᾶς (Μεγαλόσχημος πλέον), ὁμολόγησε τήν πίστι του στή Μυτιλήνη, ὅπου τελειώθηκε μέ ἀπαγχονισμό, μετά ἀπό βασανιστήρια, τήν 23. 3. 1802. Παρά τό γεγονός, ὅτι τό Λείψανό του ρίχθηκε στή θάλασσα, κάποιοι Χριστιανοί μπόρεσαν νά τό περισυλλέξουν καί νά τό ἐνταφιάσουν. Σήμερα μέρος τοῦ λειψάνου του φυλάσσεται στή Μονή Σταυρονικήτα.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 23η Μαρτίου.
Ὁσιομάρτυρας ΜΑΚΑΡΙΟΣ ὁ Ἁγιορείτης (+ 1527)
Ἦταν μαθητής τοῦ ἁγ. Νήφωνος Πατριάρχου ΚΠόλεως (+ 1508). Ἀκούμενος στόν Ἄθωνα μαζί μέ τόν διδάσκαλό του, προοδευμένος στήν ἀρετή καί φλεγόμενος ἀπό τόν πόθο τοῦ μαρτυρίου ὑπέρ τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως, πῆρε τήν εὐχή τοῦ Γέροντά του καί πῆγε στήν Θεσσαλονίκη, ὅπου ὁμολόγησε τόν Χριστό, συνελήφθη, βασανίσθηκε καί τελικά ἀποκεφαλίσθηκε ἀπό τούς Ὀθωμανούς.
Κατά τό μαρτύριό του ὁ ἅγ. Νήφων πού βρισκόταν στό Βατοπέδι, πληροφορήθηκε «μυστικῶ τῶ τρόπῳ» τήν τελείωσή του καί τήν ἀνέφερε στούς παρισταμένους.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 14η Σεπτεμβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΜΑΚΑΡΙΟΣ ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1590)
Γεννήθηκε στήν Κίο τῆς Βιθυνίας καί στόν κόσμο ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ ράπτη. Ὅταν ἦταν 18 ἐτῶν ὁ πατέρας του ἐξισλαμίσθηκε καί μέ τήν βία ἔκανε περιτομή καί στόν ἴδιο. Λίγες ἡμέρες ὁ νεαρός Μανουήλ δραπέτευσε γιά τό Ἅγιο Ὄρος καί ἐγκαταβίωσε στή Σκήτη τῆς ἁγ. Ἄννας, ὅπου ὑποτάχθηκε σέ ἐνάρετο Γέροντα.
Μετά ἀπό 12 χρόνια ἀσκήσεως καί πνευματικῆς προετοιμασίας, πῆγε στήν Προύσα (ὅπου ἀκούσια εἶχε ἀρνηθεῖ τήν πίστη του) καί ὁμολόγησε δημόσια τόν Χριστό, μέ ἀποτέλεσμα νά ἀποκεφαλιστεῖ, μετά ἀπό βασανιστήρια. Σήμερα ἡ τιμία Κάρα του φυλάσσεται στή Σκήτη τῆς ἁγ. Ἄννας.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 6η Ὀκτωβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΜΑΛΑΧΙΑΣ τῆς Ρόδου (+ 1500)
Ἦταν γιός Ἱερέα ἀπό τήν Ρόδο. Κάποτε, ἐνῶ ἦταν στά Ἱεροσόλυμα, συκοφαντήθηκε ἀπό Ὀθωμανούς ὅτι ἐξύβρισε τόν «Προφήτη» Μωάμεθ καί ὁδηγήθηκε στίς Ἀρχές γιά νά τιμωρηθεῖ ἤ νά ἐξωμώσει. Μή δεχόμενος νά ἀλλαξοπιστήσει μαστιγώθηκε καί μέ ἀξιοζήλευτη καρτερία ὑπέμεινε τό μαρτύριό του: Ἀφοῦ τοῦ τρύπυσαν τούς ἀστραγάλους καί τόν ἔδεσαν πίσω ἀπό ἕνα ἐξαγριωμένο ἄλογο, τελικά τόν σούβλισαν καί τόν ἔψησαν στή φωτιά!
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 29η Σεπτεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΜΑΝΟΥΗΛ τῶν Σφακίων (+ 1792)
Γεννήθηκε στά Σφακιά τῆς Κρήτης, μεταξύ τῶν ἐτῶν 1758 – 1760. Κατά τήν ἐπανάσταση τοῦ Δασκαλογιάννη (1770), συλλαμβάνεται καί ἐξισλαμίζεται μέ τήν βία, σέ ἡλικία 10 – 12 ἐτῶν. Ὅταν πέτυχε νά δραπευτεύσει, βρῆκε καταφύγιο στή Μύκονο καί ἀργότερα ἐπέστρεψε στήν Κρήτη σάν Χριστιανός, νυμφεύθηκε καί ἔκανε ἕξη παιδιά, ἀσχολούμενος μέ τό ναυτικό ἐπάγγελμα.
Στό μαρτύριο τόν ὁδήγησε ὁ ἄτακτος ἠθικός βίος τῆς συζύγου του. Ἀναγκάστηκε νά μετοικήσει μαζί μέ τά παιδιά του χωρίς νά τήν ἐκθέσει, στή θάλασσα ὅμως συναντήθηκε μέ τόν ἀδελφό της, ὁ ὁποῖος τόν κατείγγειλε στούς Ὀθωμανούς σάν ἀρνησίθρησκο Μωαμεθανό, γεγονός τό ὁποῖο κατά τόν Ἰσλαμικό νόμο ἐπέσυρε τήν ποινή τοῦ θανάτου. Μετά ἀπό βασανιστήρια παραδόθηκε στόν Τούρκο Ναύραχο πού τότε ἦταν στή Χίο. Ἐκεῖ τελειώθηκε μαρτυρικά καί ἐπειδή – παραδόξως - δέν μπόρεσαν νά τόν ἀποκεφαλίσουν, τόν ἔσφαξαν σάν ἀρνί! Τό τίμιο Λείψανό του γιά νά μήν τό πάρουν οἱ Χριστιανοί, δεμένο μέ ὀγκώδεις λίθους, τό βύθισαν στή θάλασσα.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 15η Μαρτίου.
Νεομάρτυρας ΜΑΡΙΑ ἡ Μεθυμοπούλα (+ 1826)
Γιά τήν Νεομάρτυρα Μαρία δέν διασώθηκαν ἰδιαίτερες πληροφορίες. Εἶναι γνωστό, ὅτι γεννήθηκε στό χωριό Κάτω Φουρνή Μεραμπέλλου Κρήτης καί ἐπειδή «διαπνεομένη ὑπό ἁγνῆς πίστεως πρός τόν Χριστόν, ἀπεστρέφετο τόν ἔρωτα καί τάς πρός ἀλλαξοπιστίαν προτάσεις Τουρκαλβανοῦ τινος χωροφύλακος, κεῖνος ὀργισθείς τήν ἐπυροβόλησε, ἐνῶ ἐπί δένδρου συνέλεγε φύλλα διά τούς μεταξοσκώληκας» (Μητροπ. Ρεθύμνης Τίτου, «Κρῆτες Ἅγιοι», σελ. 227). Τό γεγονός αὐτό συνέβη τόν Μάϊο τοῦ 1826 καί διασώθηκε καί ἀπό τήν λαϊκή μοῦσα μέ τό ἀκόλουθο δίστιχο: «Δικαίως ἀπεστρέφετο τόν μιαρόν ἐκεῖνον, τόν ἄπιστον καί ἄδικον καί φονευτήν κακοῦργον».
Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 1η Μαΐου.
Νεομάρτυρας ΜΑΡΚΟΣ τῆς Κρήτης (+ 1643)
Ἦταν γιός τοῦ Ἀνδρέα Κυριακόπουλου ἀπό τήν Ζάκυνθο καί μητέρας ἀπό τήν Κρήτη. Μετά τόν θάνατο τῆς μητέρας του, σέ ἡλικία 8 ἐτῶν, ἔρχεται μέ τόν πατέρα καί τόν μικρότερο ἀδελφό του στή Σμύρνη. ἡ σκληρότητα καί αὐστηρότητα τοῦ πατέρα του τόν ἀνάγκασε νά ἀλλαξοπιστήσει. Γιά τέσσερα χρόνια ἔμεινε κοντά σέ ἕναν πλούσιο ἄτεκνο Ὀθωμανό, ἔτσι εἶχε τήν δυνατότητα νά πάρει κάποια μόρφωση. Ὅταν ἀνένηψε ἀπό τήν πλάνη, ἔφυγε κρυφά ἀπό τήν Σμύρνη καί πῆγε στή Ζάκυνθο. Στή συνέχεια κατέφυγε μετανοημένος στή Μονή Παναγίας Ἀκρωτηριανῆς Τοπλοῦ, στήν ἀνατολική Κρήτη, ὅπου ἀποκαταστάθηκε στή Χριστιανική πίστι διά μετανοίας καί Μύρου. Γιά κάποιο διάστημα βρέθηκε καί στήν ΚΠολη, ὅπου ἐνισχύθηκε πνευματικά ἀπό τόν λόγιο κληρικό Μελέτιο Συρίγο. Ὅταν αἰσθάνθηκε ἕτοιμος, ἐπέστρεψε στόν τόπο τῆς ἀρνήσεώς του, τήν Σμύρνη, καί ὁμολόγησε δημόσια τήν πίστι του στόν Χριστό, μέ ἀποτέλεσμα νά συλληφθεῖ καί τελικά νά ἀποκεφαλιστεῖ, σέ ἡλικία 17 ἐτῶν! Τό Λείψανό του ἐνταφιάστηκε στόν περίφημο Ναό τῆς ἁγ. Φωτεινῆς.
Αὐτόπτης μάρτυρας τῆς τελειώσεώς του ἦταν μεταξύ ἄλλων καί ὁ Ἰησουϊτης Ἰωάννης Φόσκαρο, ὁ ὁποῖος καί κατέγραψε τίς λεπτομέρειες. Εἶναι χαρακτηριστικό, ὅτι ἡ μνήμη του εἶναι καταχωρημένη καί σέ Δυτικές ἁγιολογικές συλλογές (Acta Sanctorum).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 14η Μαΐου.
Νεομάρτυρας ΜΑΡΚΟΣ τῆς Σμύρνης (+ 1801)
Γεννήθηκε στή Σμύρνη, καταγόμενος ἀπό τήν Θεσσαλονίκη, ἔμαθε τά κοινά γράμματα, ἀσχολήθηκε μέ τό ἐμπόριο καί ἔκανε οἰκογένεια στή Χίο. Ἐνῶ βρισκόταν στή Νέα Ἔφεσσο Μ. Ἀσίας, ἔπεσε στό ἁμάρτημα τῆς μοιχείας καί γιά νά ἀποφύγει τίς συνέπειες ἀρνήθηκε τήν Χριστιανική πίστη καί περιτμήθηκε. Ἀργότερα «τυπτόμενος τήν συνείδησιν» διέφυγε στή Σμύρνη, τήν Τεργέστη καί τήν Βενετία, ὅπου ἀποκαταστάθηκε διά μετανοίας καί Ἁγίου Μύρου.
Τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό στή Χίο τό 1801, διότι ἤθελε μέ δημόσια ὁμολογία καί μαρτύριο, νά ἀποπλύνει τήν διπλή του ἁμαρτία. Ἀναδείχθηκε μετά θάνατον θαυματουργός καί «ὅπου εὑρίσκεται ἤ μερίς τοῦ τιμίου αἵματος ἤ μέρος τῶν Λειψάνων ἤ τμῆμα τοῦ σαβάνου του, εὐωδιάζει ἀρρήτως»!
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 5η Ἰουνίου.
Ἱερομάρτυρας ΜΕΘΟΔΙΟΣ τοῦ Ἀμαρίου Κρήτης (+ 1793)
Τό συναξαριστικό σημείωμα τοῦ Ἱερομ. Μεθοδίου τοῦ Ἀμαρίου εἶναι ὑπό ἐπεξεργασία.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 9η Ἰουλίου.
Νεομάρτυρας ΜΙΧΑΗΛ ὁ Μαυροειδῆς (+ 1493)
Γεννήθηκε στήν Ἀδριανούπολη, σέ πλούσια οἰκογένεια (ἡ μητέρα του καταγόταν ἀπό τήν Πελοπόννησο). Ὅταν ἔφθασε σέ κατάλληλη ἡλικία νυμφεύθηκε, ἔκανε οἰκογένεια καί μετά τόν θάνατο τῆς συζύγου του ἀφιερώθηκε σέ ἔργα ἀγάπης καί εὐποιΐας. Μισούμενος ἀπό Ὀθωμανούς τῆς πόλεως γιά τήν δύναμη πού τοῦ ἔδιδε τό ἐπάγγελμά του (εἶχε τήν δυνατότητα τῆς ἐκμίσθωσης τῶν δασμῶν τῆς πόλεως), συκοφαντήθηκε στίς Ἀρχές ὅτι ὑποσχέθηκε νά γίνει Μουσουλμάνους καί μή δεχόμενος νά ἐξωμώσει φυλακίστηκε, βασανίστηκε καί τελικά ἀποκεφαλίστηκε, ἐνῶ τό σῶμα του ρίχτηκε στή φωτιά καί ἠ στάχτη του στόν ποταμό Ἔβρο. (Ἀρχιμ. Βαρθ. Ἀστεριάδη - Ἀργυρίου Παραλικίδη, «Ρόδον ἐκ Θράκης ἠδύπνοον, ἤτοι Βίος καί Ἀκολουθίαι τοῦ ἁγ. ἐνδόξου Νεομάρτυρος Μιχαήλ Μαυροειδῆ τοῦ Ἀδριανουπολίτου», 2007).
Σέ ὅλες τίς συλλογές Νεομαρτύρων πλήν τοῦ «Νέου Συναξαριστή», συγχέεται μέ τόν Νεομάρτυρα Μιχαήλ τῶν Ἀγράφων (+ 1544, 21η Μαρτίου). Ἡ μνήμη του ἔγινε γνωστή χάρις στίς δημοσιεύσεις δύο διαπρεπῶν ἁγιολόγων, τοῦ Μητροπ. πρ. Λεοντοπόλεως Σοφρωνίου Εὐστρατιάδου («Ἁγιολόγιον…») καί τοῦ Καθηγητοῦ Δημ. Σοφιανοῦ («Ὁ Νεομ. Μιχαήλ ὁ Ἀδριανουπολίτης - Ἀνέκδοτα κείμενα τοῦ Μεγάλου Ρήτορος Μανουήλ Κορινθίου», ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΝΔ’ (1983), σελ. 779 – 816 καί ΝΕ’ (1984), σελ. 237 – 256 καί 435 – 458).
Νεομάρτυρας ΜΙΧΑΗΛ τῶν Ἀγράφων (+ 1544)
Ἀπό σύγχυση πρός τόν ἅγ. Νεομ. Μιχαήλ τόν Μαυροειδῆ τῆς Ἀδριανουπόλεως (+ 1493, 17η Φεβρουαρίου), ὀνομάστηκε Μαυρουδῆς.
Καταγόταν ἀπό τό χωριό Γρανίτσα τῶν Ἀγράφων καί ζοῦσε μέ τήν σύζυγό του στή Θεσσαλονίκη, ὅπου ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ ἀρτοποιοῦ. Φλεγόμενος ἀπό τόν πόθο τῆς τελείας ἀφιερώσεως στόν Χριστό ἤθελε νά γίνει μοναχός, ἀλλά τόν ἐμπόδιζαν ἡ μητέρα καί ἡ σύζυγός του. Ἔτσι ἀποφάσισε τόν μαρτυρικό ὑπέρ τοῦ Χριστοῦ θάνατο, προκάλεσε τούς Ὀθωμανούς, δικάστηκε, βασανίστηκε καί τελικά κάηκε ζωντανός!
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 21η Μαρτίου.
Νεομάρτυρας ΜΙΧΑΗΛ ὁ Πακνανᾶς (+ 1771)
Ἦταν ἕνας πτωχός καί ἀγράμματος κηπουρός τῆς Ἀθήνας. Κατηγορήθηκε ἀπό τούς Τούρκους, ὅτι μετέφερε ὅπλα στούς ἐπαναστατημένους Ἕλληνες κατά τά Ὀρλωφικά (1770), συνελήφθη καί πιέστηκε νά ἐξωμώσει γιά νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τίς κατηγορίες. Γιά τήν ὁμολογία τῆς πίστεώς του φυλακίστηκε, βασανίστηκε καί τελικά ἀποκεφαλίστηκε. Οἱ τελευταῖες του λέξεις πρός τόν δήμιο ἦταν, «χτύπα γιά τήν πίστι»! (Χαρ. Μπούσια, «Ἀκολουθία τοῦ ἁγίου ἐνδόξου Νεομάρτυρος Μιχαήλ Πακνανᾶ τοῦ Ἀθηναίου», 1984).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 9η Ἰουλίου.
Νεομάρτυρας ΜΙΧΑΗΛ ὁ Βουρλιώτης (+ 1772)
Καταγόταν ἀπό τά Βουρλᾶ Μ. Ἀσίας, χωριό τῆς περιοχῆς Σμύρνης. Σέ ἡλικία 18 ἐτῶν ἄρχισε νά ἐργάζεται σέ ἕναν Ὀθωμανό λεβητοποιό (καζατζῆ), ἀπό τόν ὁποῖο ἀπατήθηκε στήν ἀρχή τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς τοῦ 1772 καί ἀρνήθηκε τόν Χριστό. Συνῆλθε ἀπό τήν πτώση του τήν ἡμέρα τοῦ Πάσχα, ὁμολόγησε δημόσια τήν Χριστιανική πίστι ψάλλοντας τό «Χριστός Ἀνέστη» μέ ἄλλους Χριστιανούς καί γιά τήν ὁμολογία του ἀποκεφαλίστηκε καί τό σῶμα του ρίχτηκε στή θάλασσα, ἀπ’ ὅπου τό ἀνέσυραν οἱ Χριστιανοί καί τό ἐνταφίασαν στό Ναό τῆς ἁγ. Φωτεινῆς.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 16η Ἀπριλίου.
Νεομάρτυρας ΜΥΡΩΝ τοῦ Ἡρακλείου (+ 1793)
Γεννήθηκε στό Μεγάλο Κάστρο τῆς Κρήτης (Ἡράκλειο), μεταξύ τῶν ἐτῶν 1770 - 1775 καί ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ ράπτη. Φθονούμενος ἀπό τούς συντοπίτες του Μωαμεθανούς γιά τήν ἀκεραιότητα τοῦ χαρακτήρα του, συκοφαντήθηκε ὅτι ἀποπειράθηκε νά βιάσει μία Ὀθωμανή κόρη. Πιεζόμενος νά ἐξωμώσει γιά νά ἀποφύγει τήν ποινή πού προέβλεπε ὁ Ἰσλαμικός νόμος, ἔμεινε σταθερός καί ἀκλόνητος στήν πίστη του καί καταδικάστηκε σέ θάνατο. Ἀπαγχονίστηκε μπροστά στά μάτια τοῦ πατέρα του, ἀφοῦ προηγουμένως τοῦ φίλησε τά χέρια καί τά πόδια καί πῆρε τήν εὐχή του! Σέ ἡλικία 18 – 23 ἐτῶν.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 20η Μαρτίου.
Οἱ 150 Ὁσιομάρτυρες τῆς Μονῆς Νταοῦ Πεντέλης (+ 1680)
Σύμφωνα μέ τά ἀπομνημονεύματα τοῦ Ἡγουμένου τῆς Μονῆς Κοιμ. Θεοτόκου Πεντέλης Κυρίλλου Δέγλερη, κατά τήν Μεγάλη Ἑβδομάδα τοῦ ἔτους 1680, Ἀλγερινοί πειρατές εἶχαν ἐλλιμενισθεῖ στή Ραφίνα, μέ σκοπό νά λεηλατήσουν τήν ἀνατολική Ἀττική. Τούς πειρατές αὐτούς ἔφερε στή Μονή Νταοῦ Πεντέλης τό βράδυ τῆς Ἀναστάσεως, ἕνας δυσαρεστημένος ὑπηρέτης τῆς μονῆς καί ἐνῶ οἱ μοναχοί ἦσαν στήν ἐκκλησία, τό μοναστήρι πατήθηκε καί οἱ μοναχοί (περισσότεροι τῶν 150) σφαγιάσθηκαν. Ἀπό τήν σφαγή διέφυγε ἕνας Ἱερομόναχος μέ τόν ὑποτακτικό του πού εἶχαν πάει γιά ὑπηρεσία στό μετόχι Χεροτσουκάλι. Αὐτός ὅταν ἐπέστρεψε ἐνταφίασε τούς Ὁσιομάρτυρες μοναχούς.
(Σύμφωνα μέ ἄλλη πηγή τήν σφαγή ἔκαναν Τοῦρκοι η Τουρκαλβανοί, μέ τήν συμμετοχή ἑνός μοναστηριακοῦ προσώπου).
Τά χαριτόβρυτα Λείψανα τῶν Ὁσιομαρτύρων βρέθηκαν τό 1963 ἀπό τόν ἀρχαιολόγο Π. Λαζαρίδη, κατά τήν διάρκεια ἐργασιῶν συντηρήσεως τοῦ ναοῦ ἀπό τήν Ἀρχαιολογική Ὑπηρεσία, ἐπί ἡγουμενίας τῆς Γεροντίσσης Στυλιανῆς Γουσοπούλου, καί σήμερα φυλάσσονται στή μονή.
Ἡ ἁγιότητα τῶν 150 Ὁσιομαρτύρων διακηρύχθηκε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο τό 1992. Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 10η Ἀπριλίου («Ἱερά Ἀκολουθία τῶν Ὁσιάθλων Πατέρων τῶν ἐν τῆ Ἱερᾶ Μονῆ Παντοκράτορος Ταώ μαρτυρησάντων ἐν ἔτει 1680», ἔκδοσις ὁμωνύμου Μονῆς, 2002).
Οἱ 100.000 Νεομάρτυρες τῆς Γεωργίας
Τήν 31η Ὀκτωβρίου ἡ Ἐκκλησία τῆς Γεωργίας τιμᾶ τήν μνήμη τῶν 100.000 Ὀρθοδόξων Γεωργιανῶν, τῶν σφαγιασθέντων κατά τήν κατάληψη τῆς Τιφλίδος ἀπό τόν Τζελαλεντίν.
Οἱ 6.000 Ὁσιομάρτυρες τῆς Γεωργίας (+ 1615)
Τό 1615 ὁ Μουσουλμάνος Σάχης τῆς Περσίας εἰσέβαλε στή Γεωργία καί σφαγίασε χιλιάδες Χριστιανούς. Ἀνάμεσα στά θύματα ἦσαν καί 6.000 μοναχοί καί ἀναχωρητές τῆς ἐρήμου τοῦ ἁγ. Δαβίδ τοῦ Γκαρέτζα (τιμᾶται τήν 7η Μαΐου), ὅπου ὑπῆρχαν δώδεκα ἀκμάζουσες μονές. Ὁ Σάχης ἐπιτέθηκε στούς μοναχούς τήν Κυριακή τοῦ Πάσχα τοῦ 1615, ὅταν βγῆκε γιά κυνήγι καί τούς εἶδε νά λιτανεύουν τήν εἰκόνα τῆς Ἀναστάσεως. Προηγουμένως Ἄγγελος Κυρίου εἶχε ἐμφανιστεῖ στόν ἡγούμενο Ἀρσένιο καί τοῦ εἶχε ἀναγγείλει τόν ἐπικείμενο μαρτυρικό θάνατο.
Οἱ πατέρες ἔφυγαν μαρτυρικά γιά τήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν ἔχοντες κοινωνήσει τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, λουσμένοι ἀπό τό φῶς τῆς Ἀναστάσεως. Ἀργότερα ὁ Γεωργιανός Βασιλέας Ἀρτσχίλ φρόντισε γιά τήν περισυλλογή τῶν Λειψάνων τους, τά ὁποῖα μέχρι σήμερα ἀναβλύζουν εὐωδιαστό μύρο, θεραπευτικό τῶν ἀσθενειῶν.
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 10η Ἀπριλίου.
Οἱ 3 Ὁσιομάρτυρες τῆς Μονῆς Ξενοφῶντος (+ 1821)
Στόν κώδικα 123 τῆς Μονῆς Κωνσταμονίτου (τοῦ 1845) σημειώνεται: «Ἐδῶ εἰς τό Ἱερόν Κοινόβιον τοῦ Ξενοφῶντος, εὑρίσκομεν ἀκόμη καί ἄλλους νέους Ὁσιομάρτυρας Ἁγίους Πατέρας, οἵτινες τώρα εἰς τήν Ἐπανάστασιν τῆς Ἑλλάδος, ἀπετμήθησαν ἀδίκως οἱ μακάριοι, ἀπό τόν ἄδικον Ἡγεμόνα Ἀπτούλ Ρομπούτ Πασᾶ. Ὦν τά ὀνόματα εἰσί ταῦτα: Νεόφυτος, ὁ τοῦ μοναστηρίου τραπεζάρης, Ἰσαάκ μοναχός καί γέρων Ξενοφών, τοῦ μοναστηρίου πατέρες καί οἱ τρεῖς».
Ἡ μνήμη τους, ἄγνωστη στούς Συναξαριστές, τιμᾶται κατά τήν Σύναξη τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων (μ. Μωϋσέως Ἁγιορείτου αὐτ. σελ. 595).
Οἱ 6 Ὁσιομάρτυρες τῆς Μονῆς Γκαρεντζύ Γεωργίας (+ 1851)
Οἱ Ὁσιομάρτυρες Γερόντιος, Σεραπίων, Γερμανός, Βησσαρίων, Μιχαήλ καί Σίμων τῆς Μονῆ Γκαρεντζύ Γεωργίας, τελειώθηκαν μαρτυρικά τό 1851, ὑπό Μουσουλμάνων.
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 12η Αὐγούστου.
Οἱ 3 Νεομάρτυρες τῶν Σπετσῶν (+ 1822)
Οἱ Ἅγιοι Νεομάρτυρες Ἰωάννης καί Σταμάτιος ἦσαν ἀδέλφια ἀπό τίς Σπέτσες. Τό 1822 ξεκίνησαν μέ τό καΐκι τοῦ Νεομάρτυρος Νικολαόυ γιά νά ἐμπορευτοῦν λάδι, λόγῳ ὅμως τῆς μεγάλης θαλασσοταραχῆς προσάραξαν στό Τσεσμέ Μ. Ἀσίας, ἀπέναντι ἀπό τήν Χίο, ὅπου βρῆκαν καταφύγιο. Ἐκεῖ μετά ἀπό προδοσία τούς συνέλαβαν οἱ Τοῦρκοι (ἦταν σέ ἐξέλιξη ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση) καί τούς ὁδήγησαν στόν Πασᾶ τῆς Χίου.
Ἀρνούμενοι οἱ Μάρτυρες νά ἐξωμώσουν, καταδικάστηκαν σέ θάνατο. Ὁ γέροντας Νικόλαος ἀποκεφαλίστηκε ἔξω ἀπό τό κάστρο τῆς Χίου, τήν 26η Ἰναουαρίου 1822. Οἱ νεαροί Ἰωάννης (22 ἐτῶν ) καί Σταμάτιος (18 ἐτῶν), ἀρχικά φυλακίστηκαν καί τελικά ἀποκεφαλίστηκαν τήν 3η Φεβρουαρίου 1822. Προηγουμένως πρόλαβαν καί ἔστειλαν ἐξομολογητική ἐπιστολή στόν τότε Μητροπ. Χίου καί κοινώνησαν τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. (Ἀρχιμ. Δανιήλ Ἀεράκη, «Κανών Παρακλητικός εἰς τούς ἐκΣπετσῶν Νεομάρτυρας Νικόλαον, Ἰωάννην καί Σταμάτιον», 1990 καί τοῦ ἰδίου «Χαιρετισμοί εἰς τούς ἐκ Σπετσῶν Νεομάρτυρας Νικόλαον, Ἰωάννην καί Σταμάτιον», 2005).
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 3η Φεβρουαρίου.
Οἱ 4 Νεομάρτυρες τοῦ Ρεθύμνου (+ 1824)
Ἕλληνες κρυπτοχριστιανοί ἀπό τό χωριό Μέλαμπες Ρεθύμνου, συγγενεῖς μεταξύ τους, ἔγγαμοι καί πατέρες παιδιῶν. Τά ὀνόματά τους ἦταν Ἀγγελῆς, Γεώργιος, Μανουήλ καί Νικόλαος. Ὁ Ἀγγελῆς καί ὁ Μανουήλ ἦσαν ἀδελφοί, γιοί τοῦ Ἰωάννη Βλαττάκη (Ρετζέπη γιά τούς Ὀθωμανούς), ὁ Γεώργιος ἦταν γιός τοῦ Κωνσταντίνου Βλατάκη καί ὁ Νικόλαος ἄλλου Ἰωάννη Βλατάκη.
Οἱ Ἅγιοι Νεομάρτυρες φανέρωσαν τήν Χριστιανική τους πίστι καί τήν Ἑλληνική τους συνείδηση κατά τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821, ὅταν πολέμησαν κατά τῶν Τούρκων. Κατόπιν, γιά νά πιστοποιήσουν τήν ταυτότητά τους, πλήρωναν κανονικά τούς φόρους, ὅπως ὅλοι οἱ ὑπόδουλοι ραγιάδες. Ὅταν καταγγέλθηκαν στόν Ὀθωμανό διοικητή Μεχμέτ Πασᾶ, συνελήφθησαν καί φυλακίσθηκαν γιά τέσσερεις μῆνες σέ μία σκοτεινή φυλακή, ἐκεῖ πού σήμερα εἶναι κτισμένο τό Τελωνεῖο τοῦ Ρεθύμνου. Σγαφιάσθηκαν στή Μεγάλη Πόρτα, τήν Τρίτη 28η Ὀκτωβρίου 1824. Τό μαρτύριό τους μάλιστα ἀναγγέλθηκε σάν δημόσιο θέαμα μέ τελάληδες!
Πολύ κοντά στό σημεῖο τοῦ μαρτυρίου τους ὑψώνεται σήμερα λαμπρός ναός πρός τιμήν τους, στόν ὁποῖο φυλάσσονται τρεῖς ἀπό τίς χαριτόβρυτες Κάρες τους (ἡ τέταρτη βρίσκεται κάπου στή Ρωσία).
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 28η Ὀκτωβρίου.
Οἱ 5 Νεομάρτυρες τῆς Σαμοθράκης (+ 1836)
Οἱ Ἅγιοι Νεομάρτυρες Μανουήλ, Θεόδωρος, Γεώργιος (ὁ πρεσβύτερος) καί Γεώργιος (ὁ νεώτερος) γεννήθηκαν στή Σαμοθράκη. Ὁ ἅγ. Νεομάρτυρας Μιχαήλ ἦταν Κυπριακῆς καταγωγῆς, ἀλλά ἔμενε στή Σαμοθράκη.
Κατά τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821, Τουρκικά στρατεύματα ἀποβιβάσθηκαν στή Σαμοθράκη καί μεταξύ τῶν αἰχμαλώτων πού συνελήφθησαν τότε ἦταν καί οἱ ἔπειτα πέντε Νεομάρτυρες. Ἀπό αὐτούς οἱ τέσσερεις πρῶτου, νεαρῆς ἡλικίας, ἐξισλαμίσθηκαν μέ τήν βία, ὁ δέ Μιχαήλ, μεγάλης ἡλικίας, ἐξισλαμίσθηκε φοβούμενος τίς συνέπειες τοῦ διωγμοῦ τῶν Ὀθωμανῶν.
Ἀπό τούς πέντε Νεομάρτυρες ὁ Μανουήλ πουλήθηκε στήν Αἴγυπτο, ὅπου τόν ἀγόρασε ἕνας φιλάνθρωπος ἀφέντης, κοντά στόν ὁποῖο εἶχε τήν δυνατότητα νά σπουδάσει σέ Μουσουλμανικό ἱεροδιδασκαλεῖο καί νά μάθει καί Ἀραβικά.
Μετά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Ἑλλάδος (1828), οἱ αἰχμάλωτοι ἐπέστρεψαν στή Σαμοθράκη - ἄλλοι ἐπειδή ἀπελευθερώθηκαν καί ἄλλοι ἐπειδή δραπέτευσαν - ἐπιστρέψαντες καί στή Χριστιανική θρησκεία.
Τόν 1836 διορίσθηκε καδῆς τῆς Μάκρης Ἔβρου ἕνας σκληρός Ἀλβανός, ὁ ὁποῖος ἀπήγαγε τούς πέντε ἄνδρες κατά τόν καιρό τοῦ Ραμαζανιοῦ καί τούς φυλάκισε. Πιεζόμενοι οἱ Νεομάρτυρες νά ἐπανέλθουν στόν Μωαμεθανισμό, τήρησαν τήν ὁμολογία τῆς Χριστιανικῆς πίστεως, μέ ἀποτέλεσμα νά θανατωθοῦν. Ὁ Μιχαήλ κόπηκε σέ κομμάτια στήν πλατεία τῆς πόλεως! Ὁ Θεόδωρος καί ὁ νεώτερος Γεώργιος ἀπαγχονίστηκαν. Καί οἱ Μανουήλ καί Γεώργιος ὁ πρεσβύ-τερος ρίχτηκαν ἀπό ψηλά πάνω σέ σανίδες μέ καρφιά!
Τά Λείψανα τῶν Νεομαρτύρων πέτυχαν οἱ Χριστιανοί νά τά ἐνταφιάσουν στόν ἴδιο τόπο. Σήμερα φυλάσσονται στόν Ἱ. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Χώρας Σαμοθράκης. Ἡ ἁγιότητά τους διακηρύχθηκε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο τό 1985. («Οἱ Ἅγιοι ἔνδοξοι Πέντε Νεομάρτυρες τῆς Σαμοθράκης», ἔκδοση ΓΝΩΡΙΜΙΑΣ Ἱ. Μητροπ. Ἀλεξανδρουπόλεως, 1997).
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 6η Ἀπριλίου.
Οἱ 9 Νεομάρτυρες τῆς Γεωργίας καί οἱ σύν αὐτοῖς (+ 1625)
Τήν 3η Αὐγούστου ἡ Ἐκκλησία τῆς Γεωργίας τιμᾶ τήν μνήμη τῶν 9 ἀδελφῶν Χερκχεουλίζδ, τῶν ἀδελφῶν καί τῆς μητέρας τους καί τῶν 9.000 Γεωργιανῶν πού φονεύθηκαν στή Μάχη τῆς Μαραβδᾶ (+ 1625).
Ὁσιομάρτυρας ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1820)
Γεννήθηκε στά Βουρλᾶ Μ. Ἀσίας, ὅπου ἐξισλαμίσθηκε σέ ἡλικία 17 ἐτῶν. Ὅταν παρουσιάστηκε στή μητέρα του μέ μουσουλμανικά ἐνδύματα, ἐκείνη τόν ἔδιωξε λέγοντας: «Ἐγώ δέν ἐγέννησα Τοῦρκο, ἀλλά Χριστιανό»! Αὐτή ἡ ὁμολογιακή στάση τῆς μητέρας του τόν ὁδήγησε σέ μετάνοια, πῆγε στή Σμύρνη (ὅπου ἐξομολογήθηκε σέ Ἁγιορείτη Πνευματικό) καί τελικά κατέφυγε στό Ἅγιο Ὄρος.
Στόν Ἄθωνα ὑποτάχθηκε στό Γέροντα Στέφανο τῆς Καλύβης τοῦ ἁγ. Ἰω. Θεολόγου, στή Σκήτη τῆς ἁγ. Ἄννης. Προετοιμασμένος πνευματικά, μέ τίς εὐλογίες τῶν πατέρων καί συνοδευόμενος ἀπό τόν Γέροντά του, ἦρθε στά Βουρλᾶ καί ὁμολόγησε τήν πίστι του στόν Χριστό, μέ ἀποτέλεσμα νά ἀποκεφαλιστεῖ, σέ ἡλικία μόλις 21 ἐτῶν.
Κατά τήν ανακομιδή τῶν Λειψάνων του, ὁ Γέροντάς του παρέλαβε τήν Κάρα του (ἡ ὁποῖα σήμερα φυλάσσεται στή Σκήτη τῆς ἁγ. Ἄννης) καί μέρος δόθηκε στή μητέρα του. Ὁ ὁσιομ. Νεκτάριος ἀναδείχθηκε μετά θάνατον θαυματουργός.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 11η Ἰουνίου.
Ὁσιομάρτυρας ΝΕΟΦΥΤΟΣ ὁ Ἀμοργιανός καί οἱ σύν αὐτῶ 4 Ὁσιομάρτυρες (+ 1558)
Στό «ΒΡΑΒΕΙΟΝ» τῆς Μονῆς ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου Πάτμου, μεταξύ ἄλλων κεκοιμημένων μοναχῶν, ἀναφέρονται καί τά ἀκόλουθα: «1558, 6η, ἐφονεύθη ὑπό τῶν Ἀγαρηνῶν εἰς τόν Λειψόν Νεόφυτος Μοναχός ὁ Ἀμοργῖνος».
Ὁ ὁσιομ. Νεόφυτος καί οἱ σύν αὐτῶ 4 Ὁσιομάρτυρες τῆς Μονῆς Κοιμήσεως Θεοτόκου Λειψῶν, σφαγιάστηκαν ἀπό τούς Ἀγαρηνούς τήν 6η Ἀπριλίου 1558. Προηγουμένως ζοῦσαν ἀσκητικά, ἀγωνιζόμενοι γιά τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς τους. (Ἀρχιμ. Δανιήλ Ἀεράκη, «Ἀσματική Ἀκολουθία καί Ἱερά Παράκλησις τοῦ Ὁσιομάρτυρος Νεοφύτου τοῦ Ἀμοργίνου», 2005).
Ἡ ἁγιότητά τους διακηρύχθηκε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο τό 2002.
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν πρώτη Κυριακή μετά τήν 10η Ἰουλίου.
Νεομάρτυρας ΝΙΚΗΤΑΣ τῆς Νισύρου (+ 1792)
Γεννήθηκε στή Νίσυρο τῆς Δωδεκανήσου καί ἦταν γιός τοπικῶν ἀρχόντων πού εἶχαν ἐξισλαμισθεῖ. Ὅταν ὁ Νικήτας, σέ ἡλικία 12 ἐτῶν, ἔμαθε ἀπό τήν μητέρα του τήν ἀλήθεια, ἔφυγε ἀπό τό σπίτι του καί κατέφυγε στό Ἅγιο Ὄρος. Ἀπό ἐκεῖ, μετά ἀπό παραμονή τεσσάρων ἐτῶν καί ἐνισχυμένος ἀπό τήν συναναστροφή ἐναρέτων πατέρων, ἔρχεται στή Χίο καί ὁμολογεῖ μέ παρρησία τήν Χριστιανική του Πίστι, μέ ἀποτέλεσμα νά κακοποιηθεῖ ἀπό τόν φανατισμένο Μουσουλμανικό ὄχλο καί τά ἀποκεφαλιστεῖ στή θέση Κάτω Γιαλός (ὅπου εἶχε μετόχι ἡ Μονή Ἰβήρων), σέ ἡλικία μόλις 16 ἐτῶν! Μάλιστα οἱ Ὀθωμανοί, γιά νά μήν τιμήσουν οἱ Χριστιανοί τό Λείψανο, τό γέμισαν ἀκαθαρσίες καί τό πέταξαν στή θάλασσα!
Ὁ Νεομ. Νικήτας ἀναδείχθηκε θαυματουργός μετά θάνατον. Ἡ τιμία του Κάρα φυλάσσεται στή Μονή Ἰβήρων.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 21η Ἰουνίου.
Ἱερομάρτυρας ΝΙΚΗΤΑΣ ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1808)
Σχετικά μέ τήν καταγωγή του ἐπικρατοῦν δύο ἐκδοχές. Κατά τήν πρώτη γεννήθηκε στήν Ἤπειρο, ἐνῶ κατά τήν δεύτερη στήν Τραπεζούντα. Νέος μόνασε στό Ἅγιο Ὄρος, ὅπου καί δέχθηκε τήν Ἱερωσύνη στή Ρωσική Μονή τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος. Γιά νά ἕνα διάστημα ἀσκήθηκε στή Σκήτη τῆς ἁγ. Ἄννης, πρίν ἐγκαταβιώσει ὁριστικά στή Ρωσική Μονή.
Φλεγόμενος ἀπό τόν πόθο τοῦ ὑπέρ Χριστοῦ μαρτυρίου, κήρυξε στίς περιοχές τῆς Δράμας καί τῶν Σερρῶν, ἐλέγχοντας τήν Μουσουλμανική θρησκεία. Τό ἀποτέλεσμα ἦταν νά συλληφθεῖ στίς Σέρρες, νά βασανιστεῖ μέ ἀγριότητα καί τελικά νά ἀπαγχονιστεῖ τό Μεγάλο Σαββάτο τοῦ ἔτους 1808, 4η Ἀπριλίου.
Εἶναι ὁ πολιοῦχος τῶν Σερρῶν. Μέρος τῶν Λειψάνων του φυλάσσεται στή Σκήτη τῆς ἁγ. Ἄννης.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 4η Ἀπριλίου.
Ἱερομάρτυρας ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ τῆς Ταυρικῆς (+ 1730)
Τό Συναξαριστικό Σημείωμα τοῦ Ἱερομάρτυρος Νικηφόρου εἶναι ὑπό σύνταξη.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 12η Μαρτίου.
Ὁσιομάρτυρας ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ τῶν Μετεώρων (+ 1551)
Ἄνεϋ ὑπομνήματος στούς Συναξαριστές, ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 16η Αὐγούστου.
Ὁσιομάρτυρας ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1722)
Γεννήθηκε στό Ἐλβασάν, ὅπου νυμφεύθηκε καί ἔκανε οἰκογένεια. Συναναστρεφόμενος μέ Ὀθωμανούς, δελεάστηκε ἀπό τήν ἄνεση τῆς ζωῆς τους καί ἐξισλαμίσθηκε. Μάλιστα φανατίσθηκε τόσο πολύ, ὥστε ἐξισλάμισε μέ τήν βία καί τά παιδιά του, ἐκτός ἀπό ἕνα τό ὁποῖο φυγαδεύθηκε ἀπό Χριστιανούς στό Ἅγιο Ὄρος.
Καταδιώκοντας τόν γιό του ὁ ἀρνησίχριστος πατέρας ἔφθασε στόν Ἄθωνα, ἐκεῖ ὅμως τόν περίμενε "ἡ ἀλλοίωσις τῆς δεξιᾶς τοῦ Ὑψίστου" καί ἀπό διώκτης ἔγινε μοναχός στή Σκήτη τῆς ἁγ. Ἄννας. Μέ τήν εὐλογία τοῦ ὁσ. Ἀκακίου τοῦ Καυσοκαλυβίτη, προετοιμασμένος πνευματικά καί ἀποκαταστημένος στό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας "διά μετανοίας καί Μύρου", ὁμολόγησε τήν Χριστιανική Πίστη στήν πατρίδα του Ἐλβασάν καί τελειώθηκε μαρτυρικά μέ ἀποκεφαλισμό.
Κατά τόν ἅγ. Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, τό Λείψανό του "ἔμεινε σῶον ἕως τῶν ἡμερῶν" του. Σήμερα ἡ τιμία Κάρα τοῦ Νεομάρτυρος φυλάσσεται ἀπό ἰδιώτη, στό Βεράτι τῆς Ἀλβανίας.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 11η Ἰουλίου.
Νεομάρτυρας ΝΙΚΟΛΑΟΣ ὁ Κορίνθιος (+ 1554)
Γεννήθηκε στό χωριό Ψάρι Κορινθίας καί νέος μετανάστευσε στή Σηλύβρια τῆς Θράκης, ὅπου μπῆκε στήν ὑπηρεσία ἑνός ἐμπόρου. Ἀργότερα νυμφεύθηκε καί ἔκανε οἰκογένεια καί ἀσχολήθηκε καί ὁ ἴδιος μέ τό ἐμπόριο. Κάποτε ζηλόφθονοι Ὀθωμανοί γείτονές του τόν συκοφάντησαν, ὅτι βλασφήμησε τό ὄνομα τοῦ Μωάμεθ. Ὅταν ὁ Νικόλαος ὁδηγήθηκε στό δικαστήριο, ἀρνήθηκε μέν τήν κατηγορία, ὁμολόγησε ὅμως μέ θέρμη τήν πίστη του στό Χριστό μέ ἀποτέλεσμα νά μαστιγωθεῖ καί αἱμόφυρτος νά ριχτεῖ στή φυλακή. Ἔπειτα τόν ἔβγαλαν δεμένο μέ χοντρή ἁλυσίδα, τόν διαπόμπευσαν σ’ ὅλη τήν πόλη καί ἄναψαν φωτιά γιά νά τόν κάψουν ζωντανό. Μάλιστα γιά νά τόν βασανίσουν περισσότερο, τόν ἔκαιγαν σιγά – σιγά καί στό τέλος τόν ἀποκεφάλισαν.
Σήμερα ἡ τιμία του Κάρα φυλάσσεται στή Μονή Μεταμ. Σωτῆρος – Μεγάλου Μετεώρου.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 14η Φεβρουαρίου.
Νεομάρτυρας ΝΙΚΟΛΑΟΣ τοῦ Μετσόβου (+ 1617)
Καταγόταν ἀπό τό Μέτσοβο (ὅπου γεννήθηκε ἀπό γονεῖς πτωχούς) καί γι’ αὐτό πῆγε παραγιός στά Τρίκαλα, σ’ ἕναν Ὀθωμανό ἀρτοποιό. Ἐξισλαμίσθηκε, «διά τό ἀνώριμον τῆς ἡλικίας», μέ δόλο ἀπό τούς Ὀθωμανούς. Ὅταν ἀντιλήφθηκε τό μέγεθος τῆς ἀρνήσεως, ἐπέστρεψε στήν πατρίδα του, ἐξομολογήθηκε στόν Ἡγούμενο τῆς Μονῆς Παναγίας καί ἀποκαταστάθηκε στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, «διά μετανοίας καί Μύρου». Κάποτε, ἐνῶ ἦταν στά Τρίκαλα γιά νά πουλήσει ἕνα φορτίο δαδί, τόν ἀναγνώρισε ἕνας Τοῦρκος κουρέας καί ἀπείλησε νά τόν καταδώσει, ἄν δέν τοῦ ἔδινε κάθε χρόνο ἀπό ἕνα φορτίο. Ὁ Νικόλαος στήν ἀρχή δειλίασε, ἀλλά ἀργότερα μέ τήν εὐλογία τοῦ πνευματικοῦ του πῆγε στά Τρίκαλα καί ὁμολόγησε δημόσια τήν Χριστιανική πίστη, μέ ἀποτέλεσμα νά τελειωθεῖ μαρτυρικά στήν πυρά.
Μετά ἀπό δωροδοκία τῶν στρατιωτῶν ἕνας εὐλαβῆς Χριστιανός πῆρε τήν τιμία Κάρα του καί τήν ἔκρυψε σέ μία τρύπα πού ἄνοιξε γιά τόν σκοπό αὐτό στόν τοῖχο ἑνός δωματίου τοῦ σπιτιοῦ του. Τά χρόνια πέρασαν, ὁ ἰδιοκτήτης τοῦ σπιτιοῦ ἀπεβίωσε χωρίς νά ἀποκαλύψει τό μυστικό καί ὁ νέος ἰδιοκτήτης μέ ἔκπληξη παρατήρησε, ὅτι τό δωμάτιο εὐωδίαζε! Τελικά μέ ἐμφάνισή του ὁ Νεομάρτυρας ἀποκάλυψε τήν θέση τοῦ Λειψάνου καί τήν ταυτότητά του, λέγοντας «εἶμαι ὁ βλάχο-Νικόλαος ἀπό τό Μέτσοβο». Ἔκτοτε ἡ τιμία Κάρα φυλάσσεται στή Μονή Βαρλαάμ Μετεώρων καί φημίζεται σάν «διωκτική καί ἀπωλεστική τῶν ἀκρίδων»! (Γ. Μιλίτση, «Ὁ Νεομάρτυρας Νικόλαος ὁ ἐκ Μετσόβου», 1988).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 16η Μαΐου.
Νεομάρτυρας ΝΙΚΟΛΑΟΣ ὁ Καραμάνος (+ 1657)
Δέν σώθηκαν πληροφορίες γιά τήν πατρίδα καί τήν καταγωγή του. Ἀναφέρεται, ὅτι ἐνῶ ἦταν στή Σμύρνη, συνέβη κάποιο σκάνδαλο καί πάνω στό θυμό του εἶπε, ὅτι θά γίνει Τοῦρκος. Ἀμέσως τότε ὁδηγήθηκε στόν Ὀθωμανό κριτή γιά νά περιτμηθεῖ, ἀλλά - ἤρεμος πλέον – δέν δέχτηκε νά εξωμώσει. Τελειώθηκε μέ ἀπαγχονισμό, ἀφοῦ προηγουμένως βασανίστηκε στή φυλακή, καί τό Λείψανό του ρίχτηκε στή θάλασσα, ἀπ’ ὅπου κρυφά τό ἀνέσυραν κάποιοι Χριστιανοί καί τό φυγάδευσαν στή Γαλλία. Σήμερα δέν ὑπάρχουν πληροφορίες γιά τήν τύχη του.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 19η Μαρτίου.
Νεομάρτυρας ΝΙΚΟΛΑΟΣ ὁ Παντοπώλης (+ 1672)
Γεννήθηκε στό Καρπενήσι καί σέ ἡλικία 15 ἐτῶν ἦρθε μέ τόν πατέρα του στήν ΚΠολη καί ἀσχολήθηκε μέ τό ἐπάγγελμα τοῦ παντοπώλη. Ἐνῶ μαθήτευε σέ ἕναν Ὀθωμανό γιά νά μάθει τήν Τουρική γλῶσσα, φθονήθηκε γιά τήν ἐπιμέλειά του καί παγιδεύθηκε νά διαβάσει δημόσια τήν Μουσουλμανική ὁμολογία πίστεως (σαλαβάτι), μετά τήν ὁποία τοῦ ζητήθηκε νά περιτμηθεῖ.
Ἀρνούμενος ὁ εὐλαβής νέος - παρά τίς κολακεῖες, τίς ὑποσχέσεις ἀξιωμάτων καί τίς ἀπειλές – τήρησε τήν ὁμολογία τῆς Χριστιανικῆς πίστεώς του, περιτμήθηκε μέ τήν βία, φυλακίστηκε καί τελικά ἀποκεφαλίστηκε.
Τό νεανικό μαρτυρικό του σῶμα ἐνταφιάστηκε στή Μονή τῆς Χάλκης, καταυγασμένο ἀπό οὐράνιο φῶς! Ἀναδείχθηκε θαυματουργός (ἀκόμη καί τό αἷμα του τό ὁποῖο χύθηκε κατά τήν σφαγή του καί τά προσωπικά του ἀντικείμενα θαυματουργοῦσαν!). Σήμερα ἡ τιμία του Κάρα φυλάσσεται στή Μονή Ξηροποτάμου Ἁγίου Ὄρους, μέρος τῶν Λειψάνων του στή Μονή ὁσ. Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους καί στή Μονή Τατάρνας Εὐρυτανίας καί ἡ σιαγόνα του στή Μονή Προυσοῦ Εὐρυτανίας.
Θεωρεῖται προστάτης τῶν παντοπωλῶν.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 23η Σεπτεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΝΙΚΟΛΑΟΣ τῆς ΚΠόλεως (+ 1732)
Δέν διασώθηκε ἰδιαίτερο ὑπόμνημα, ἀλλά μνημονεύεται στούς Συναξαριστές. Εἶναι γνωστό, ὅτι ἀνῆκε στήν ἐνορία τῶν Ἕξη Μαρμάρων ΚΠόλεως.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 12η Νοεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΝΙΚΟΛΑΟΣ τῆς Χίου (+ 1754)
Γεννήθηκε στίς Καρυές τῆς Χίου καί ἀσκοῦσε τήν οἰκοδομική τέχνη. Ἐργαζόμενος στή Μαγνησία γιά ἄγνωστη αἰτία ἔγινε «ἔξω φρενῶν» καί ἐξισλαμίσθηκε. Ὅταν ἀποκαταστάθηκε ἡ ὑγεῖα του, «δι’ εὐχῶν» ἑνός ἐναρέτου κληρικοῦ, «τυπτόμενος τήν συνείδησιν» παρουσιάσθηκε στό Ὀθωμανικό κριτήριο, ὁμολόγησε τήν Χριστιανική πίστη καί γιά τόν λόγο αὐτό ἀποκεφαλίσθηκε.
Ἡ μνήμη τιμᾶται τήν 31η Ὀκτωβρίου.
Νεομάρτυρας ΝΙΚΟΛΑΟΣ τῆς Μαγνησίας Μ. Ἀσίας (+ 1796)
Καταγόταν ἀπό τήν κωμόπολη Γιαγιάκοϊ Μαγνησίας Μ. Ἀσίας. Ὁ πατέρας του Χατζῆ Κανέλλος ἦταν ἐπιστάτης τῶν κτημάτων τοῦ Ὀθωμανοῦ Ἀγᾶ Καρά Ὀσμάνογλου. Τήν Κυριακή τοῦ Θωμᾶ τοῦ 1796, σέ ἡλικία 22 ἐτῶν, ὁ Νικόλαος ἐπρόκειτο νά νυμφευθεῖ καί κατέβηκε στή Μαγνησία γιά τήν ἄδεια γάμου. Ἐνῶ σάν ἄνθρωπος τοῦ Ὀσμάνογλου εἶχε τό δικαίωμα νά φοράει Μουσουλμανικά ἐνδύματα, ὁδηγήθηκε στόν κριτή καί πιέστηκε νά ἐξωμώσει, ἀρνούμενος δέ ξυλοκοπήθηκε τόσο ἄγρια, ὥστε ἀπεβίωσε στή φυλακή μετά ἀπό τρεῖς ἡμέρες. (Ἀρχιμ. Νικοδήμου Ἀεράκη, «Ἀσματική Ἀκολουθία καί Ἱερά Παράκλησις τοῦ ἁγ. Νεομ. Νικολάου τοῦ ἐν Μαγνησίᾳ», 2008).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 24η Ἀπριλίου.
Ἱερομάρτυρας ΟΝΟΥΦΡΙΟΣ ὁ Χιλανδαρινός (+ 1818)
Βουλγαρικῆς καταγωγῆς, γεννήθηκε στό Γάμπροβο τοῦ Τυρνόβου καί ἦταν γόνος πλουσίων καί εὐσεβῶν γονέων (ὁ πατέρας του μάλιστα πρίν πεθάνει πῆρε τό Μεγάλο καί Ἀγγελικό Σχῆμα μέ τό ὄνομα Δανιήλ). Σέ ἡλικία 8 ἐτῶν, ἐπειδή τόν ἔδειραν οἱ γονεῖς του γιά κάποια ἀταξία πού ἔκανε, εἶπε θυμωμένος μπροστά σέ Ὀθωμανούς ὅτι «θά γίνει Τοῦρκος». Τότε οἱ γονεῖς του μόλις πού ἀπέφυγαν τήν περιτομή του!
Ἀργότερα μόνασε στό Ἅγιο Ὄρος, στή Σερβική Μονή Χιλανδαρίου, ὅπου καί χειροτονήθηκε Διάκονος μέ τό ὄνομα Μανασσῆς. Τυπτόμενος ἀπό τήν συνείδηση γιά τήν παιδική του ἀνοησία, πῆγε στή Σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου καί ὑποτάχθηκε στό διακριτικό Πνευματικό Νικηφόρο καί στό Γέροντα Ἀκάκιο, ἀπό τούς ὁποίους καί προετοιμάσθηκε γιά τήν δημόσια ὁμολογία τῆς Χριστιανικῆς Πίστεώς του. Γιά διάστημα τεσσάρων μηνῶν ἔμεινε κλεισμένος σέ ἀπόμερο κελλί καί «ἐποίει γονυκλιτάς μετανοίας χιλιάδας τέσσαρας τό ἠμερονύκτιον ἤ τό ἐλάχιστον τρεῖς χιλιάδας καί πεντακοσίας, προσκυνήματα δέ κομβοσχοινίου ἀναρίθμητα» («Συναξαριστής Νεομαρτύρων» σελ. 219). Ἀγωνιζόμενος μέ αὐτό τόν τρόπο δέχθηκε τό Μεγάλο καί Ἀγγελικό Σχῆμα καί τό ὄνομα Ὀνούφριος.
Ὁμολόγησε δημόσια τήν Χριστιανική Πίστι στή Χίο, ὅπου καί τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό τό 1818, στόν τόπο ὅπου εἶχε μαρτυρήσει ὁ ἅγ. Νεομάρτυρας Μᾶρκος (+ 1801). Οἱ Ὀθωμανοί, γιά νά μήν πάρουν οἱ Χριστιανοί τό Λείψανό του, τό βύθισαν στή θάλασσα, μαζί μέ τό χῶμα πού ματώθηκε ἀπό τό αἷμα του!
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 4η Ἰανουαρίου.
Ὁσιομάρτυρες ΠΑΪΣΙΟΣ καί ΑΒΒΑΚΟΥΜ οἱ Σέρβοι (+ 1814)17 12
Ὁ Ὁσιομ. Παΐσιος ἦταν Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Τρνάβα τῆς Σερβίας καί ὁ Ὁσιομ. Ἀββακούμ Διάκονος τῆς ἴδιας μονῆς. Δέν εἶναι γνωστές οἱ συνθῆκες κάτω ἀπό τίς ὁποίες συνελήφθησαν, ἀλλά τελειώθηκαν μαρτυρικά στό Βελιγράδι μέ ἀνασκαλοπισμό (παλούκωμα!), ἀρνούμενοι νά ἐξωμώσουν γιά νά σώσουν τήν ζωή τους. Μάλιστα ἐνῶ ὁ Διάκονος Ἀββακούμ ἔσερνε στό δρόμο τό παλούκι τοῦ μαρτυρίου του, ἡ μητέρα του ἔπεσε στά πόδια του καί τόν παρακαλοῦσε νά σώσει τήν ζωή του ἀρνούμενος τόν Χριστό, ἀλλά ἐκεῖνος ἔμεινε ἀκλόνητος στήν ὀμολογία τῆς πίστεώς του!
Ἡ μνήμη τους - ἄγνωστη στούς παλαιούς συναξαριστές, ἀλλά ἀναφερόμενη στό «Νέο Συναξαριστή» (τ. Δεκεμβρίου, σελ. 190) - τιμᾶται τήν 17η Δεκεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ τῆς Καισαρείας (+ 1765)
Γιά τόν ἅγ. Νεομάρτυρα Παναγιώτη τῆς Καισαρείας διασώθηκαν λίγες πληροφορίες. Καταγόμενος ἀπό τήν Καισάρεια τῆς Καππαδοκίας, μαρτύρησε στήν ΚΠολη τό 1765 κάτω ἀπό ἄγνωστες συνθῆκες, «νέος τῆ ἡλικίᾳ ἕως εἴκοσι ἐτῶν, υἱός Ἰσραήλ τινός ἀνδρός ἐναρέτου καί εὐσεβοῦς». Τό μαρτυρικό του Λείψανο ἐνταφιάστηκε στό Ναό τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς. Ἀπότμημα τῶν Λειψάνων του φυλάσσεται στήν Κουτλουμουσιανή Σκήτη τοῦ ἁγ. Παντελεήμονος, στό Ἅγιο Ὄρος.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 24η Ἰουνίου.
Νεομάρτυρας ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ὁ Πελοποννήσιος (+ 1820)
Καταγόταν ἀπό τήν Πελοπόννησο καί ὑπηρετοῦσε ἕναν πλούσιο Ὀθωμανό μέ τό ὄνομα Ὀσμάν. Κάποτε ὁ ἀφέντης του πῆγε νά προσκυνήσει στά Ἱεροσόλυμα (τά ὁποῖα ὅπως εἶναι γνωστό εἶναι ἱερός τόπος καί γιά τούς Μουσουλμάνους) καί πῆρε μαζί του καί τόν Παναγιώτη γιά τήν ὑπηρεσία του. Ὅταν ὁ Ὀσμάν μπῆκε στό Τέμενος τοῦ Ὀμάρ γιά νά προσκυνήσει, ὁ Παναγιώτης τόν ἀκολούθησε ἀνύποπτος. Τό γεγονός αὐτό ἀποτέλεσε γιά τούς Μουσουλμάνους πρόκληση καί ὅταν ὁ Ὀσμάν ἀπουσίασε στή Δαμασκό, συνέλαβαν τόν νεαρό Παναγιώτη καί τόν ὁδήγησαν στό δικαστή μέ τήν κατηγορία, ὅτι βεβήλωσε Μουσουλμανικό ἱερό χῶρο. Ἀντιμετωπίζοντας τήν ποινή τοῦ θανάτου ὁ Παναγιώτης, ἀρνήθηκε νά ἀλλαξοπιστήσει γιά νά σωθεῖ καί τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό τήν 5η Ἀπριλίου 1820.
Σήμερα τά Λείψανά του φυλάσσονται στή Μονή Τιμίου Προδρόμου Ἱεροσολύμων. («Ἀκολουθία τοῦ ἁγ. Νεομάρτυρος τοῦ Χριστοῦ Παναγιώτου, ἐν Ἱεροσολύμοις ἀθλήσαντος ἐν ἔτει 1820», ἔκδοση ἀρχιμ. Παντ. Πούλου, 2005).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 5η Ἀπριλίου.
Νεομάρτυρας ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ τῆς Τραπεζοῦντος (+ 1659)
Τό Συναξαριστικό Σημείωμα τοῦ Νεομ. Παρασκευᾶ τῆς Τραπεζοῦντος εἶναι ὑπό ἐπεξεργασία.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 1η Μαρτίου.
Ἱερομάρτυρας ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ Πατριάρχης ΚΠόλεως (+ 1657)
Καταγόταν ἀπό τήν Μυτιλήνη καί «ἐξεπαιδεύθη ἱκανῶς εἰς τήν Γραμματικήν καί Φιλοσοφίαν καί ἔφθασεν εἰς προκοπήν μεγάλην, γενόμενος εἷς ἐκ τῶν σοφῶν τοῦ καιροῦ ἐκείνου». Ἀκολούθησε τό ἱερατικό στάδιο καί τό 1639 ἀναδείχθηκε Μητροπολίτης Χίου, ἀπό ὅπου τό 1656 ἀνυψώθηκε στόν Πατριαρχικό Θρόνο τῆς ΚΠόλεως. Ἕνα ἔτος ἀργότερα συκοφαντήθηκε στήν Τουρκική Κυβέρνηση ἀπό τόν τότε Ἡγεμόνα τῶν Τατάρων, «ὡς ἐπίβουλος καί προδότης τῆς βασιλείας» καί ἀνακρίθηκε ἀπό τόν Βεζύρη, ὁ ὁποῖος «ἐνῶ εὗρεν αὐτόν ἀθῶον κατά πάντα καί ἄπτασιτον», ὅμως «διά τό ἀξίωμα τοῦ Ἡγεμόνος, ἵνα μή φανοῦν ψευδεῖς οἱ λόγοι του καί ἵνα μή ὑποψιασθοῦν ὅτι χαρίζεται», διέταξε νά θανατωθεῖ.
Τελειώθηκε μέ ἀπαγχονισμό τό Σαββάτο τοῦ Λαζάρου τοῦ 1657, ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει γιά νά σώσει τήν ζωή του.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 24η Μαρτίου.
Ἱερομάρτυρας ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ Ἐπίσκοπος Διδυμοτείχου (+ 1805)
Γιά τόν νεοϊερομάρτυρα Παρθένιο δέν διασώθηκαν ἰδιαίτερα στοιχεῖα. Εἶναι γνωστό, ὅτι σέ κάποιο κήρυγμά του στηλίτευσε τήν απόφαση τῶν Ὀθωμανικῶν Ἀρχῶν νά γίνεται παζάρι τήν Κυριακή, μέ ἀποτέλεσμα νά συληφθῆ μόλις βγῆκε ἀπό τήν ἐκκλησία, νά βασανιστεῖ καί τελικά νά θανατωθεῖ μπροστά στά μάτια τοῦ ποιμνίου του.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 5η Μαρτίου.
Ἱερομάρτυρας ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ τῆς Πάτμου (+ 1805)
Ἕνας τῶν Κολλυβάδων Πατέρων (Παρθενιάδης κατά τό ἐπώνυμο), ἦταν μοναχός τῆς συνοδείας τοῦ ὁσ. Νήφωνος (+ 1809), τόν ὁποῖο καί άκολούθησε ἐκτός Ἁγίου Ὄρους τό 1773, λόγῳ τῆς ἀντι-Κολλυβαδικῆς πολεμικῆς. Ἀρχικά συνόδευσε τόν Γέροντά του στήν Ἰκαρία, ὅπου ὁ Νήφων ἵδρυση τήν Μονή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ (1775) καί τό 1778 ἐγκαταστάθηκε στό Λιβάδι τῆς Πάτμου, μέ μικρή συνοδεία ἀδελφῶν.
Τελειώθηκε μαρτυρικά τήν 5. 3. 1805 στό Διδυμότειχο, ὅπου βρισκόταν γιά τήν συλλογή ἐλεημοσυνῶν, ὅταν σέ μία νέα πού τοῦ ἐξομολογήθηκε τήν παράνομη σχέση της μέ ἕναν Ὀθωμανό, συνέστησε νά διακόψει καί ὁ Ὀθωμανός τόν σκότωσε μετά τήν Θ. Λειτουργία!
Ἄγνωστος στούς Συναξαριστές, τιμᾶται τήν Β΄ Κυριακή Ματθαίου, κατά τήν Σύναξη τῶν Ἁγίων τῆς Πάτμου (μ. Μωϋσέως Ἁγιορείτου αὐτ. σελ. 525. Ἀκόμη Ἀνθούσης μοναχῆς, «Ἐρημῖται τῆς Πάτμου καί ἐρημητήρια», σελ. 91 – 93 καί ἀρχιμ. Ἀντίπα, «Βίος καί Ἀκολουθία τῶν ἐν Πάτμῳ διαλαμψάντων Ἁγίων», σελ. 53 - 55).
Ἱερομάρτυρας ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ τῆς Μονῆς Κιζιλτασκόγκ Κριμαίας (+ 1867)
Γεννήθηκε τό 1816 στήν περιοχή τῆς Κριμαίας καί ἀναδείχθηκε Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Κιζλτασκόγκ. Γιά τίς ἀρετές του καί τούς κόπους του γιά τήν οἰκοδομή τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας, τιμήθηκε ὡς Ἅγιος ἀπό τοῦ μαρτυρικοῦ του θανάτου, τήν 4η Σεπτεμβρίου 1867, ἀπό τούς Μουσουλμάνους Τατάρους.
Ἡ ἁγιότητά του διακηρύχθηκε ἀπό τήν Ρωσική Ἐκκλησία τόν Αὔγουστο τοῦ 2000. («Νέος Συναξαριστής», τ. Σεπτεμβρίου, σελ. 54).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 4η Σεπτεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΠΑΥΛΟΣ ὁ Ρῶσος (+ 1683)
Ρωσικῆς καταγωγῆς, αἰχμαλωτίσθηκε ὅταν ἦταν παιδί ἀπό Τατάρους εἰσβολεῖς καί πουλήθηκε δοῦλος σέ κάποιο Χριστιανό, ὁ ὁποῖος τόν ἀπελευθέρωσε. Ὅταν ἐλευθερώθηκε νυμφεύθηκε μία ὁμοεθνῆ του Ρωσίδα καί ἔκανε οἰκογένεια. Ὁμολόγησε τήν Μουσουλμανική πίστι ἐνῶ ἦταν σέ κρίση ἐπιληψίας, ἀλλά ὅταν συνῆλθε ἐπανῆλθε μέ δημόσια ὁμολογία στόν Χριστιανισμό, μέ ἀποτέλεσμα νά κρατηθεῖ σάν ἐξωμώτης Μουσουλμάνος καί κατά τόν Ἰσλαμικό νόμο νά καταδικαστεῖ σέ θάνατο.
Τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό ἔξω ἀπό τόν Ἱππόδρομο τῆς ΚΠόλεως, τήν Μεγάλη Παρασκευή τοῦ 1683.
Θεωρεῖται προστάτης τῶν ἐπιληπτικῶν.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 3η Ἀπριλίου.
Ὁσιομάρτυρας ΠΑΥΛΟΣ ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1818)
Ὁ κατά κόσμον Παναγιώτης, ὑποδηματοποιός τό ἐπάγγελμα, γεννήθηκε στό Σοπωτό Καλαβρύτων. Ὅταν ὁ ἰδιοκτήτης τοῦ ἐργαστηρίου του τοῦ ζήτησε μεγαλύτερο ἐνοίκιο καί τόν ἔκλεισε φυλακή ἐπειδή ἀρνήθηκε νά τό δώσει, αὐτός γεμάτος θυμό εἶπε, «νά γίνω Τοῦρκος ἄν δώσω περισσότερο». Γιά τήν φράση του αὐτή ἡ συνείδησή του τόν ἔτυπτε καί ἔτσι κατέφυγε στό Ἅγιο Ὄρος, ἀρχικά στή Μεγίστη Λαύρα (ὅπου ἔγινε μοναχός μέ τό ὄνομα Παῦλος) καί στή συνέχεια στή Ρωσική Μονή τοῦ ἁγ. Παντελεήμονος (γιά τρία χρόνια) καί στή Μονή ἁγ. Διονυσίου (ὅπου ἔγινε Μεγαλόσχημος).
Προετοιμάστηκε γιά τήν δημόσια ἀποκατάσταση τῆς ὁμολογίας του στή Σκήτη τῆς ἁγ. Ἄννης, κοντά στόν Πνευματικό Ἀνανία τῆς Καλύβης τοῦ ἁγ. Ἐλευθερίου Βουλευτηρίων. Ἐπικαλούμενος τήν μεσιτεία τῆς Παναγίας, ὁμολόγησε τήν Χριστιανική Πίστι στήν Τρίπολη, ὅπου τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό. Ἄν καί τό σῶμα του ρίχτηκε σέ βόθρο, κάποιοι Χριστιανοί κατάφεραν νά τό πάρουν καί νά τό ἐνταφιάσουν στή Μονή ἁγ. Νικολάου Βαρσῶν.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 22α Μαΐου.
Ὁσιομάρτυρας ΠΑΥΛΟΣ ὁ Κωνσταμονίτης (+ 1824)
Καταγόταν ἀπό τά Ἰωάννινα, ὅπου ἔμαθε τά πρῶτα γράμματα καί συνδέθηκε μέ τόν ἔπειτα Ἱερομάρτυρα Βενέδικτο τόν Κωνσταμονίτη καί τόν Ἡγούμενο τῆς Μονῆς Κωνσταμονίτου Χρύσανθο, τούς ὁποίους ἀκολούθησε στό Ἅγιο Ὄρος μετά τόν θάνατο τοῦ πατέρα του.
Τελειώθηκε μαρτυρικά στή Θεσσαλονίκη, μέ φρικτά βασανιστήρια, ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει.
Ἡ μνήμη του, ἄγνωστη στούς Συναξαριστές, τιμᾶται τήν 12η Ἰουνίου (μ. Μωϋσέως Ἁγιορείτου αὐτ. σελ. 609).
Ὁσιομάρτυρας ΠΑΧΩΜΙΟΣ ὁ Ρῶσος (+ 1730)
Γεννήθηκε στή λεγόμενη Μικρή Ρωσία καί αἰχμαλωτίσθηκε ἀπό Τατάρους ἐπιδρομεῖς, ἀπό τούς ὁποίους πουλήθηκε σκλάβος σέ Τοῦρκο βυρσοδέψη στό Οὐσάκι τῆς Φιλαδέλφειας. Ἐκεῖ ὑπηρέτησε τόν ἀφέντη του γιά 20 χρόνια, χωρίς νά ἐξισλαμισθεῖ.
Ὅταν ἔφυγε ἀπό τό Οὐσάκι πῆγε στή Σμύρνη, ὅπου ἀπέβαλε τά μουσουλμανικά ἐνδύματα πού τόν εἶχαν ὑποχρεώσει νά φοράει, καί ἦρθε στό Ἅγιο Ὄρος. Μόνασε στήν περιοχή τῆς Μονῆς τοῦ ἁγ. Παύλου, ὑπό τόν Γέροντα Ἰωσήφ, γιά μία 12ετία καί ἀκούγοντας γιά τόν ὅσ. Ἀκάκιο τόν Καυσοκαλυβίτη πῆγε κοντά του καί ἀσκήθηκε μαζί του ἄλλα τρία χρόνια.
Προετοιμασμένος πνευματικά - μέ τήν εὐχή τοῦ ὁσ. Ἀκακίου καί συνοδευόμενος ἀπό τόν πρῶτο του Γέροντα, τόν Ἰωσήφ – πῆγε στό Οὐσάκι, ὁμολόγησε τόν Χριστό καί τελειώθηκε μαρτυρικά μέ ἀποκεφαλισμό. Σήμερα τό μεγαλύτερο μέρος τῶν Λειψάνων του φυλάσσεται στή Μονή τῆς Πάτμου.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 7η Μαΐου.
Νεομάρτυρας ΠΕΤΡΟΣ τῆς Τριπόλεως (+ 1776)
Καταγόταν ἀπό τήν Τρίπολη τῆς Πελοποννήσου. Τελειώθηκε μαρτυρικά μέ ἀπαγχονισμό στό Ὀδεμήσιο Μ. Ἀσίας, ἐπειδή ἀρνήθηκε νά ἀσπαστεῖ τό Κοράνιο.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 1η Ἰανουαρίου.
Νεομάρτυρας ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ τῆς Λευκωσίας (+ 1794)
Γεννήθηκε στή Λευκωσία τῆς Κύπρου καί «ἐπραγματεύετο εἰς τήν Αἴγυπτον», ὅπου ἐξώμωσε σέ κατάσταση μέθης,ἐνῶ ἦταν γραμματέας ἑνός ἀρνησίρθησκου Ζακύνθιου. Ὅταν συνῆλθε ἀπό τήν πτώση του, διέφυγε στή Βηρρυτό καί ἐξομολογήθηκε τό ἀτόπημά του στόν ἐπιχώριο Ἐπίσκοπο, «διορθωθείς καταλλήλως». Τελειώθηκε μέ ἀπαγχονισμό στή Νέα Ἔφεσσο Μ. Ἀσίας, μετά ἀπό δημόσια ὁμολογία τῆς Χριστιανικῆς πίστεως στόν Ὀθωμανό κριτή, στόν ὁποῖο παρουσιάστηκε αὐτόκλητος.
Ἀναδείχθηκε θαυματουργός μετά θάνατον (ἀκόμη καί τό σχοινί τῆς ἀγχόνης του ἀποδείχθηκε διωκτικό τῶν πονηρῶν πνευμάτων). Ἡ τιμία του Κάρα σώζεται στόν Ἱ. Ναό ἁγ. Αἰκατερίνης Πλάκας Ἀθηνῶν.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 3η Σεπτεμβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ τῆς Βάρνας (+ 1810)
Ἦταν Βουλγαρικῆς καταγωγῆς, καταγόμενος ἀπό τήν περιοχή τῆς Βάρνας. Σέ ἡλικία 20 ἐτῶν ἄφησε τήν πατρίδα καί τήν οἰκογένειά του καί ἦρθε στό Ἅγιο Ὄρος, ὅπου ἔγινε μοναχός στήν Ἰβηριτική Σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου, μέ Γέροντα κάποιον Διονύσιο. Ὅταν, ἄγνωστο γιά ποιους λόγους, ἐγκατέλειψε τόν Ἄθωνα καί ἀπέρριψε τό μοναχικό σχῆμα, βρέθηκε στή Σμύρνη, ὅπου ἀρνήθηκε τόν Χριστό καί δέχθηκε περιτομή. Ὅταν συνῆλθε ἀπό τήν πτώση του, μετανόησε καί ἀφοῦ ἐξομολογήθηκε σέ διακριτικό πνευματικό, ὁμολόγησε μπροστά στούς Ὀθωμανούς τήν Χριστιανική Πίστι καί τήν μοναχική του ἰδιότητα (φορώντας τόν καλογερικό σκοῦφο).
Τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό, ἀφοῦ προηγουμένως βασανίσθηκε, τό 1810. Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 25η Ἰουνίου.
Νεομάρτυρες ΡΑΦΑΗΛ, ΝΙΚΟΛΑΟΣ καί ΕΙΡΗΝΗ τῆς Λέσβου καί οἱ σύν αὐτοῖς
(+ 1463)
Οἱ Νεομάρτυρες τῆς Θέρμης Λέσβου ἀνήκουν στούς νεοφανεῖς Ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ ὕπαρξή τους ἔγινε γνωστή μετά ἀπό θαυμαστές ἐμφανίσεις τους, χάρις στίς ὁποίες βρέθηκαν τά Λείψανά τους καί γνωστοποιήθηκαν λεπτομέρειες τῆς ζωῆς τους.
Ὁ ἅγ. Ραφαήλ (κατά κόσμον Γεώργιος) ἔζησε τόν 15ο αἰ. Καταγόταν ἀπό τήν Ἰθάκη καί ἔλαβε λαμπρή μόρφωση. Ὅταν ἀσπάσθηκε τόν μοναχικό βίο ὀνομάσθηκε Ραφαήλ. Σάν Πρωτοσύγκελλος τῶν Πατριαρχείων ἐστάλη σέ ἀποστολή στό Μορλαί τῆς Βρεττάνης, λίγο πρίν τήν Ἅλωση τῆς ΚΠόλεως. Ἐκεῖ γνώρισε τόν Διάκονο Νικόλαο, μέ τόν ὁποῖο συνδέθηκε πνευματικά. Μετά τήν Ἅλωση (1453) κατάφυγαν στή Μακεδονία καί τό 1454 ἐγκαταστάθηκαν στή Θέρμη τῆς Λέσβου, στή Μονή τῆς Παναγίας.
Τήν Μεγάλη Πέμπτη τοῦ 1463 οἱ Τοῦρκοι εἰσέβαλαν στή μονή καί συνέλαβαν τούς μοναχούς. Ὁ Ἡγούμενος Ραφαήλ τελειώθηκε μαρτυρικά τήν Τρίτη τῆς Διακαινισήμου (9η Ἀπριλίου), κρεμασμένος σέ μία καρυδία, ἀφοῦ τοῦ λόγχισαν τά πλευρά καί τοῦ πριόνισαν τήν σιαγόνα!
Τά Λείψανά του βρέθηκαν τήν 23η Ἰουνίου 1959, κατά τήν διάρκεια ἐργασιῶν ἀποκατάστασης ἑνός ἐξωκκλησίου στήν περιφέρεια τῆς Θέρμης.
Ὁ ἅγ. Νικόλαος καταγόταν ἀπό τούς Ράγους τῆς Μηδίας καί εἶχε μεγαλώσει στή Θεσσαλονίκη. Ἀπεβίωσε συνεπείᾳ ἀνακοπῆς κατά τήν διάρκεια τῶν βασανιστηρίων καί τά Λείψανά του βρέθηκαν τήν 13η Ἰουνίου 1960.
Ἡ ἁγ. Εἰρήνη ἦταν κόρη τοῦ προέδρου τοῦ χωριοῦ Βασιλείου καί εἶχε καταφύγει μαζί μέ ἄλλους χωρικούς γιά προστασία στή μονή. Ὅταν οἱ Τοῦρκοι τούς συνέλαβαν ἔκοψαν τά χέρια τῆς 12χρονης Εἰρήνης μπροστά στά μάτια τῶν γονέων της καί τήν ἔκαψαν ζωντανή μέσα σέ ἕνα πυθάρι! Στή συνέχεια σκότωσαν τούς γονεῖς της καί τόν δάσκαλο τοῦ χωριοῦ Θεόδωρο.
Στήν ἴδια μονή πρίν τόν ἅγ. Ραφαήλ ἐγκαταβίωναν μοναχές, ἀπό τίς ὁποίες ἡ Ἡγουμένη Ὀλυμπιάδα καί ἡ μοναχή Εὐφροσύνη σφαγιάστηκαν ἀπό Τούρκους πειρατές, τήν 11η Μαΐου 1235.
Στό χῶρο τῆς εὑρέσεως τῶν ἱερῶν Λειψάνων ἱδρύθηκε μονή ἡ ὁποία σήμερα ἀποτελεῖ ἕνα τῶν μεγαλυτέρων προσκυνημάτων παγκοσμίως. Οἱ Νεομάρτυρες τῆς Θέρμης ἀναδείχθηκαν ἐξόχως θαυματουργοί (ἡ Ἡγουμένη τῆς Μονῆς Εὐγενία Κλειδαρᾶ ἔχει ἐκδόσει μέχρι σήμερα 19 τόμους θαυμάτων!).
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 9η Ἀπριλίου καί τήν Τρίτη τοῦ Πάσχα.
Ὁσιομάρτυρας ΡΩΜΑΝΟΣ τοῦ Καρπενησίου (+ 1694)
Γεννήθηκε στά χωριά τοῦ Καρπενησίου καί στόν κόσμο ἦταν βοσκός. Ἀκούγοντας γιά τούς Ἁγίους Τόπους πῆγε νά προσκυνήσει καί φλεγόμενος ἀπό τόν πόθο τοῦ μαρτυρίου (γοητευμένος ἀπό τά συναξάρια τῶν παλαιῶν Μαρτύρων) ἦρθε στή Θεσσαλονίκη καί ὁμολόγησε δημόσια τήν Χριστιανική Πίστι. Μετά ἀπό βασανιστήρια καί ἐνῶ οἱ Ὀθωμανοί ἦταν ἕτοιμοι νά τόν ἀποκεφαλίσουν, τόν ζήτησε γιά κωπηλάτη στό καράβι του ἕνας Ὀθωμανός. Ἀπό ἐκεῖ τόν ἐξαγόρασαν φιλάνθρωποι Χριστιανοί, ὁπότε τοῦ δόθηκε ἡ δυνατότητα νά καταφύγει στό Ἅγιο Ὄρος.
Ἐκεῖ ὑποτάχθηκε στόν ὅσ. Ἀκάκιο τόν Καυσοκαλυβίτη καί μετά ἀπό ἀρκετό καιρό, μέ τήν εὐχή του πῆγε καί πάλι στά Ἱεροσόλυμα, γιά νά ἐλέγξει τήν Μουσουλμανική πίστι καί νά τύχει τοῦ ποθουμένου. Τελικά μαρτύρησε στήν ΚΠολη μέ ἀποκεφαλισμό, μετά ἀπό βασανιστήρια (τοῦ ἔκοψαν τήν γλῶσσα, μετά ἀπό 40ήμερη ἀσιτία σέ ξεροπήγαδο!).
Τό Λείψανό του ἀγόρασε Ἄγγλος πλοίαρχος καί τό μετέφερε στήν Ἀγγλία. Οἱ αὐτόπτες τοῦ μαρτυρίου του πρόλαβαν μόνο νά βαπτίσουν στό αἷμα του ἕνα μαντήλι (σήμερα φυλάσσεται στή Μονή Δοχειαρίου Ἁγίου Ὄρους).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 5η Ἰανουαρίου.
Ἱερομάρτυρας ΡΩΜΑΝΟΣ τῆς Λακεδαιμονίας (+ 1695)
Γιά τόν Ἱερομάρτυρα Ρωαμνό δέν σώθηκε ὑπόμνημα, παρά μόνον οἱ πληροφορίες, ὅτι ἦταν Ἱερομόναχος, καταγόμενος ἀπό τήν Διμινίτσα Λακεδαιμονίας, καί τελειώθηκε μέ ἀπαγχονισμό στήν ΚΠολη, τό 1695.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 6η Ἰανουαρίου.
Στό «Νέο Συναξαριστή» σημειώνεται, ὅτι «παρά τήν διαφορά τόπου, ἴσως πρόκειται γιά τόν ἅγ. Ρωμανό πού μνημονεύεται στίς 5 Ἰανουαρίου» (ἐνν. τόν Καρπενησιώτη).
Νεομάρτυρας ΣΑΒΒΑΣ τοῦ Νιγδίου Μ. Ἀσίας (+ 1726)
Ὁ Νεομ. Σάββας ὁ σαμολαδᾶς ἀπό τήν Νίγδι τῆς Καππαδοκίας, εἶναι γνωστό ὅτι τελειώθηκε «ξίφει» στήν ΚΠολη, τό 1726.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 12η Νοεμβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΣΑΒΒΑΣ ὁ Κωνσταμονίτης (+ 1824)
Καταγόταν ἀπό τά Στάγειρα τῆς Χαλκιδικῆς καί ἦταν ἀδελφός τῆς Μονῆς Κωνσταμονίτου. Διακρινόταν γιά τήν ἁπλότητα καί τήν ὑπακοή του καί τελειώθηκε μαρτυρικά, ἀφοῦ προγνώρισε τό τέλος του. Θανατώθηκε ἀπό τούς Τούρκους ἔξω ἀπό τήν Βουλγαρική Μονή Ζωγράφου Ἁγίου Ὄρους, ἐνῶ μετέβαινε σέ ἐκτέλεση ὑπακοῆς στήν Ἱερισσό.
Ἡ μνήμη του, ἄγνωστη στούς Συναξαριστές, τιμᾶται τήν 10η Ἰουνίου (μ. Μωϋσέως Ἁγιορείτου αὐτ. σελ. 611). Γιά πρώτη φορά καθιερώθηκε τό 1988, ἀπό τόν Μητροπ. Ἱερισσοῦ Νικόδημο (ἀρχιμ. Χρυσοστόμου Μαϊδώνη, «Οἱ Ἅγιοί μας – Οἱ τοπικοί Ἅγιοι τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ», σελ. 151 – 157).
Νεομάρτυρας ΣΑΛΩΜΗ ἡ Γεωργιανή (18ος αἰ.)
Τό Συναξαριστικό Σημείωμα τῆς Νεομ. Σαλῶμης τῆς Γεωργιανῆς εἶναι ὑπό ἐπεξεργασία. Ἐπί τοῦ παρόντος εἶναι γνωστό, ὅτι τελειώθηκε μαρτυρικά ἀπό Πέρσες Μουσουλμάνους στή Γεωργία, τόν 18ο αἰ.
Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 20η Ἰουλίου.
Ἱερομάρτυρας ΣΕΡΑΦΕΙΜ Ἀρχιεπίσκοπος Φαναρίου (+ 1601)
Γεννήθηκε στήν Μπεζούλα Ἀγράφων, "υἱός Στεφάνου καί Μαρίας", στά μέσα τοῦ 16ου αἰ. Μόνασε στή Μονή Παναγίας Κορώνας, στήν ὁποία ἀναδείχθηκε Ἡγούμενος. Τό 1592 χειροτονήθηκε Ἐπίσκοπος Φαναρίου καί Καπούης καί ἀργότερα ὀνομάσθηκε Ἀρχιεπίσκοπος Φαναρίου καί Νεοχωρίου (στή Δυτική Θεσσαλία). Τό 1601, μετά τήν ἀποτυχία τοῦ κινήματος τοῦ Μητροπ. Λαρίσης Διονυσίου τοῦ Φιλοσόφου, συνελήφθη ἀπό τούς Τούρκους καί τοῦ ζητήθηκε νά ἐξωμώσει γιά νά σώσει τήν ζωή του. Μαρτύρησε στήν ἕδρα του Φανάρι, τήν 4η Δεκεμβρίου 1601, μέ σουβλισμό, ἀφοῦ προηγουμένως βασανίσθηκε ἀνελέητα.
Τό μαρτυρικό του Λείψανο "περασμένο στή σοῦβλα", ἔμεινε στερεωμένο ὄρθιο ἀρκετές ἡμέρες, σέ ἕνα κυπαρίσσι στήν πλατεῖα τοῦ Φαναρίου, γιά νά τρομοκρατηθοῦν οἱ Χριστιανοί ραγιάδες, ὅμως δέν παρουσίασε κανένα σημεῖο φθορᾶς, ἀλλοίωση ἤ δυσωδία, ἀντίθετα εὐωδίασε! Μπροστά στό θαῦμα αὐτό οἱ Ὀθωμανοί τρομοκρατήθηκαν καί οἱ Χριστιανοί δόξασαν τόν Θεό, ζήτησαν μάλιστα νά κηδεύσουν τό σῶμα τοῦ Ἱερομάρτυρος, ὅμως ὁ τοπικός ἀξιωματοῦχος Χαμουζάμ Μπέης ἀρνήθηκε καί τοποθέτησε φρουρούς νά τό ἐπιτηροῦν. Μετά ἀπό πάροδο ἡμερῶν οἱ Τοῦρκοι ἀποκεφάλισαν τό Λείψανο καί ἔστειλαν τήν κεφαλή στά Τρίκαλα, μαζί μέ τίς κεφαλές ἄλλων Ἑλλήνων (τότε χάθηκαν τά ἴχνη τοῦ σώματος). Κατά τήν βάρβαρη συνήθεια τῆς ἐποχῆς, κάρφωσαν τίς κεφαλές σέ ἀκόντια καί τίς ἔστησαν στραμμένες πρός τήν Δύση. Ἐκεῖ ὁ Θεός οἰκονόμησε νέο θαῦμα: Τό ἑπόμενο πρωϊ, ἐνῶ ὅλες οἱ κεφαλές ἦταν στραμμένες πρός τήν Δύση, ἡ τιμία Κεφαλή τοῦ ἁγ. Σεραφείμ ἦταν στραμμένη πρός τήν Ἀνατολή!
Τίς ἡμέρες ἐκείνες ἦταν στά Τρίκαλα ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Δουσίκου, ὁ ὁποῖος βλέποντας τό θαῦμα, σκέφθηκε νά ἀποκτήσει τό τίμιο Λείψανο γιά τό μοναστήρι του. Ὅμως, ἐπειδή οἱ Ἕλληνες Ὀρθόδοξοι δέν μποροῦσαν νά κινηθοῦν, δωροδόκησε ἕναν Ἀλβανό φρουρό ὁ ὁποῖος ἔκλεψε τήν Κάρα μερικές νύκτες ἀργότερα. Ὅμως κατά τήν στιγμή τῆς κλοπῆς ἔπεσε τό κοντάρι καί ἀπό τόν θόρυβο ἔγινε ἀντιληπτός ἀπό τούς ἄλλους στρατιώτες, καταδιώχθηκε καί τρομοκρατημένος ἔριξε τήν Κάρα στό Ληθαῖο ποταμό. Τότε οἰκονομήθηκε ἕνα τρίτο θαῦμα: Ἡ Κάρα σκάλωσε σέ μία καλαμωτή ψαράδων καί ἕνα ὑπερκόσμιο φῶς ὁδήγησε τούς εὐσεβεῖς ψαράδες στόν πολύτιμο μαρτυρικό θησαυρό, τόν ὁποῖο παρέδωσαν στή Μονή Δουσίκου. Ἀργότερα, ὅταν ἡ Μονή Κορώνας διεκδίκησε τό Λείψανο, ὁ Μητροπ. Λαρίσης Θεωνᾶς τό ἀπέδωσε σ' αὐτήν.
Ἡ τιμία Κάρα τοῦ Ἱερομάρτυρος καί Ἐθνομάρτυρος Ἱεράρχου, ἀναδείχθηκε στήν ἱστορική πορεία θαυματουργός. Σήμερα φυλάσσεται ἄφθαρτη στό Καθολικό τῆς Μονῆς Κορώνας, σέ ἀργυρή λειψανοθήκη. (Σέ ἄλλη λειψανοθήκη φυλάσσεται ἡ σιαγόνα). Παρά τίς κακοποιήσεις καί τίς κακουχίες πού ὑπέστει, ἀποτελεῖ ἕνα διαρκές θαῦμα τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ "περιβάλλεται ἀπό τό δέρμα, τό ὁποῖο σέ μερικά μέρη ἔχει ἀποσπασθῆ ἀπό τούς πιστούς, γιά φυλαχτό (καί) φέρει τά σημάδια τοῦ μαρτυρίου· ἐνῶ τό ἀριστερό μάτι τοῦ Ἁγίου εἶναι γαλήνια κλεισμένο, τό δεξί φέρει ἐμφανῆ τά ἴχνη κακοποιήσεων, καθώς ἐπίσης ἐμφανέστατα φαίνεται καί ἡ ἀποκοπή τῆς μύτης!". (Βλ. Ἀρχιμ. Μακαρίου Τόγκα, "Ἡ Ἱερά Μονή Παναγίας Κορώνας - Βίος καί Πολιτεία τοῦ Ἁγίου τοῦ Χριστοῦ Νέου Ἱερομάρτυρος Σεραφείμ, Ἀρχιεπισκόπου Φαναρίου καί Νεοχωρίου, τοῦ Θαυματουργοῦ (+ 1601)"· καί "Ἀκολουθία..."· ἔκδοσις Ἱ. Μητροπόλεως Καστορίας 2001).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 4η Δεκεμβρίου.
Νεομάρτυρας ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ τῆς Δημητριάδος (+ 1680)
Καταγόταν ἀπό τό χωριό ἅγ. Γεώργιος τῆς Δημητριάδος. Κατά τήν περίοδο τοῦ μαρτυρίου του ἕνας Ὀθωμανός φοροεισπράκτορας ἀδικοῦσε κατάφωρα τούς Χριστιανούς ραγιάδες καί ἔτσι ἀποφασίστηκε νά σταλεῖ μία πρεσβεία στήν ΚΠολη, γιά νά διεκδικίσει τό δίκαιο τῶν θιγομένων. Στήν πρεσβεία αὐτή συμμετεῖχε καί ὁ Σταμάτιος. Ὅμως τά ἀποτελέσματα γιά τούς πρέσβεις ἦσαν ἀρνητικά, ἀφοῦ ἐκδιώχθηκαν ἀπό τόν Βεζύρη, ὁ Σταμάτιος μάλιστα κατηγορήθηκε ἀπό φίλους τοῦ ἐναγομένου φοροεισπράκτορα, ὅτι ἦταν ἐκχριστιανισμένος Μουσουλμάνος. Πιεζόμενος νά ἐξωμώσει γιά νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τήν κατηγορία καί ἐμμένοντας στήν Χριστιανική πίστη, ἀποκεφαλίστηκε μπροστά στό Ναό τῆς Ἁγίας Σοφίας.
Ὁρισμένοι Συναξαριστές συγχέουν τήν μνήμη τοῦ Νεομ. Σταματίου μέ ἐκείνη τοῦ Νεομ. Ἀποστόλου, ἐπίσης τῆς Μαγνησίας, μέ τό σκεπτικό ὅτι ὁ ἅγ. Νικόδημος στό «Νέο Μαρτυρολόγιο» ἀναφέρει μόνο τόν ἕνα. Ὅμως, κατά τόν «Μέγα Συναξαριστή» πρόκειται περί δύο προσώπων, καταγομένων ἀπό διαφορετικά χωριά τῆς Μαγνησίας καί τελειωθέντων μέ διαφορά ἕξη ἐτῶν.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 16η Αὐγούστου.
Νεομάρτυρας ΣΤΑΝΚΟ ὁ βοσκός (+ 1712)
Γιά τόν ἅγιο αὐτό Νεομάρτυρα δέν εἶναι γνωστά πολλά στοιχεῖα. Γνωρίζουμε, ὅτι ἦταν βοσκός καί φονεύθηκε ἀπό τούς Τούρκους σέ παιδική ἡλικία ἐξαιτίας τῆς Χριστιανικῆς του πίστεως, στήν περιοχή τοῦ Νίκσιτς Μαυροβουνίου (ἀπό αὐτό μποροῦμε νά ὑποθέσουμε ὅτι ἦταν Σερβικῆς καταγωγῆς), τήν 15η Σεπτεμβρίου 1712.
Ὅταν ἀνακομίσθηκαν τά τίμια Λείψανά του αὐτά βρέθηκαν ἀδιάφθορα. Ἀπό αὐτά, τά «δύο παιδικά χέρια, καθαγιασμένα καί ἄφθορα, κατατέθηκαν στήν Μονή τοῦ Ὀστρόγκ, στό σπήλαιο τοῦ ἁγ. Βασιλείου» («Νέος Συναξαριστής», τ. Ἀπριλίου, σελ. 281).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 28η Ἀπριλίου. Πιθανῶς ἡ ἡμερομηνία αὐτή νά ἀφορᾶ τήν ἀνακομιδή τῶν Λειψάνων του.
Νεομάρτυρας ΣΥΜΕΩΝ τῆς Τραπεζοῦντος (+ 1653)
Τραπεζούντιος στήν καταγωγή, ἦταν χρυσοχόος στήν τέχνη καί μαρτύρησε στήν ΚΠολη τό 1653, κάτω ἀπό τίς ἀκόλουθες συνθῆκες: Κάποτε τρεῖς Χριστιανοί διασταυρώθηκαν στό δρόμο μέ ἕναν μεγαλόσωμο Ἑβραῖο καί ἕνας ἀπό αὐτούς τόν εἶδε «περιγελαστικῶς». Θύμωσε τότε ὁ Ἑβραῖος καί τόν σήκωσε στήν πλάτη του, ὁπότε τραυματίστηκε μέ ἕνα μαχαῖρι. Ὅταν τό ἐπεισόδιο πῆρε διαστάσεις, ὁμοεθνεῖς τοῦ θύματος συνέλαβαν τόν Συμεών ὁ ὁποῖος περνοῦσε τυχαῖα καί τόν παρέδωσαν στούς Ὀθωμανούς σάν δράστη τῆς ἐπιθέσεως. Μαρτύρησε ἐπειδή ἀρνήθηκε νά ἐξωμώσει, γιά νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τήν κατηγορία.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 14η Αὐγούστου.
Ὁσιομάρτυρας ΣΥΝΕΣΙΟΣ ὁ Κωνσταμονίτης (+ 1824)
Γεννήθηκε στήν Τρίγλια τῆς Μ. Ἀσίας καί γιά νά ἀποφύγει τόν γάμο πού τοῦ ἑτοίμαζαν οἱ γονεῖς του ἔφυγε στό Ἅγιο Ὄρος καί ἐγκαταβίωσε στή Μονή Κωνσταμονίτου. Ἐνῶ ἐκτελοῦσε διακονία τῆς μονῆς στή Θεσσαλονίκη, συνελήφθη μαζί μέ ἄλλους Ἁγιορεῖτες πατέρες ἀπό τούς Τούρκους, φυλακίσθηκε γιά διόμισυ χρόνια καί παρέδωσε τήν ψυχή του στή φυλακή ἀπό τίς κακουχίες.
Ἡ μνήμη του, ἄγνωστη στούς παλαιούς Συναξαριστές, τιμᾶται τήν 12η Ἰουνίου. (μ. Μωϋσέως Ἁγιορείτου αὐτ. σελ. 607).
Ὁσιομάρτυρας ΤΙΜΟΘΕΟΣ ὁ Ἐσφιγμενίτης (+ 1820)
Καταγόταν ἀπό τά Παράορα Κεσσάνης τῆς Θράκης, ἦταν ἔγγαμος μέ δύο κόρες καί τό κοσμικό του ὄνομα ἦταν Τριαντάφυλλος. Ὅταν ἡ σύζυγός του τόν ἐγκατέλειψε καί παντρεύτηκε Μουσουλμάνο, γιά νά τήν γλυτώσει περιτμήθηκε καί ἔζησαν καί οἱ δύο φαινομενικά σάν Μωαμεθανοί. Λίγους μῆνες μετά, ἄφησαν τά παιδιά καί τούς συγγενεῖς τους καί ἦρθαν στή Σμύρνη, ὅπου ἡ σύζυγός του μπῆκε σέ μοναστήρι καί αὐτός ἔφυγε γιά τό Ἅγιο Ὄρος.
Στόν Ἄθωνα ἐγκαταβίωσε στή Μεγίστη Λαύρα, ὅπου δέχθηκε τό σχῆμα μέ τό ὄνομα Τιμόθεος καί ἀνέλαβε τό διακόνημα τοῦ κηπουροῦ. Μετά ἀπό ἑπτά χρόνια διαμονῆς στή Λαύρα, ἐντάχθηκε στή Μονή Ἐσφιγμένου, ἐμπνεόμενος ἀπό τό μαρτύριο τοῦ ὁσιομ. Ἀγαθαγγέλου.
Τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό στήν Ἀδριανούπολη, τήν 29. 10. 1820. Προηγουμένως πῆγε στήν πατρίδα του - μέ τήν εὐχή τοῦ Ἡγουμένου του Εὐθυμίου καί τίς συμβουλές τοῦ συνοδίτη τοῦ ὁσιομ. Ἀγαθαγγέλου Ἱερομονάχου Γερμανοῦ - καί ἐκεῖ ὁμολόγησε τήν Χριστιανική Πίστι.
Σήμερα στή Μονή Ἐσφιγμένου φυλάσσεται μέρος τῶν ματωμένων ἐνδυμάτων του, ἀφοῦ τό σῶμα του ρίχτηκε στόν ποταμό Ἔβρο.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 29η Ὀκτωβρίου.
Ὁσιομάρτυρας ΤΙΜΟΘΕΟΣ ὁ Κωνσταμονίτης (+ 1822;)
Καταγόταν ἀπό τήν περιοχή τῆς Βέροιας καί μετά τόν θάνατο τῆς συζύγου του ἔγινε μοναχός στό Ἅγιο Ὄρος, στή Μονή Κωνσταμονίτου, ὅπου ἀσκήθηκε ἀγωνιζόμενος γιά μεγάλο διάστημα. Μαρτύρησε στή Θεσσαλονίκη κατά τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση, ἐπί Ρομπούτ Πασά, σέ ἡλικία μεγαλύτερη τῶν ἑξήντα ἐτῶν. («Βίος, Ἀκολουθία καί Παρακλητικός Κανών τοῦ ἁγ. Ὁσιομάρτυρος Τιμοθέου τοῦ Ἁγιορείτου», ἔκδοση Ἱ. Μητροπ. Βεροίας, 1996).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 12η Ἰουνίου.
Νεομάρτυρας ΤΟΥΝΟΜ ὁ Ἐμίρης (+ 1580)
Τό Μεγάλο Σαββάτο τοῦ 1580, συνέβη τό θαῦμα τῆς ἐξόδου τοῦ Ἁγίου Φωτός ἀπό τόν κίονα τῆς εἰσόδου τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως Ἱεροσολύμων, ἐπειδή μετά ἀπό δωροδοκία στόν Πανάγιο Τάφο εἶχε μπεῖ ὁ Ἀρμένιος καί ὄχι ὁ Ὀρθόδοξος Πατριάρχης. Ὁ Ἐμίρης Τουνόμ, μουεζίνης στό παρακείμενο τοῦ ναοῦ Ἰσλαμικό τέμενος, βλέποντας τό σημεῖο, ἀναφώνησε ἀντί τῆς ἰσμαλικῆς προσκλήσεως σέ προσευχή τό «Μέγας ὁ Θεός τῶν Χριστιανῶν». Γιά τήν ὁμολογία του αὐτή θανατώθηκε ἀπό τούς Μουσουλμάνους κατά τά προβλεπόμενα ἀπό τόν Ἰσλαμικό νόμο καί τό σῶμα του κάηκε. Ὅσα λείψανά του διασώθηκαν, φυλάσσονται σήμερα στή γυναικεία Μονή τῆς Μεγάλης Παναγίας στήν Ἁγία Πόλη (τήν ὁποία κατά τήν παράδοση ἵδρυσε ἡ ἁγ. Μελάνη, στό σημεῖο ἀπ’ ὅπου ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος παρακολουθοῦσε τήν Σταύρωση τοῦ Κυρίου). («Ἀκολουθία τοῦ ἁγ. Μάρτυρος Ἐμίρη Τουνόμ τοῦ Ἱεροσολυμίτου», ἔκδοση ἀρχιμ. Παντ. Πούλου, 2004).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 18η Ἀπριλίου.
Νεομάρτυρας ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ τῆς Ζαγορᾶς Πηλίου (+ 1680)
Καταγόταν ἀπό τήν Ζαγορά τῆς Μαγνησίας καί ἐργαζόταν σάν ναύτης σέ κάποιο πλοῖο. Σέ ἡλικία 17 ἐτῶν, γιά ἄγνωστους λόγους, συνελήφθη ἀπό τούς Τούρκους καί πιέστηκε νά ἐξωμώσει, ἀλλά μένοντας σταθερός στήν ὁμολογία τῆς Χριστιανικῆς πίστεως, τελειώθηκε μαρτυρικά στήν ΚΠολη.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 8η Αὐγούστου.
Ὁσιομάρτυρας ΦΙΛΟΘΕΗ ἡ Ἀθηναῖα (+ 1589)
Κορυφαία μορφή στή σεπτή χορεία τῶν μετά τήν Ἅλωση τῆς ΚΠόλεως Ἁγίων Νεομαρτύρων τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους.
Γεννήθηκε τό 1552, ἀπό τήν ἀρχοντική Ἀθηναϊκή οἰκογένεια τῶν Μπενιζέλων, νυμφεύθηκε μέ ἀπαίτηση τῶν γονέων της καί μετά τόν θάνατο τοῦ συζύγου της ἀσπάσθηκε τόν μοναχικό βίο καί ἀφιερώθηκε σέ ἔργα φιλανθρωπίας καί ἀγάπης. Ἵδρυσε τήν Μονή τοῦ ἁγ. Ἀποστόλου Ἀνδρέου (ἐκεῖ πού βρίσκεται σήμερα τό Μέγαρο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν) καί τήν κατέστησε τόσο κέντρο πνευματικῆς ζωῆς, ὅσο καί κέντρο κοινωνικῆς ἐργασίας, φιλανθρωπίας καί εὐποιϊας.
Τό ἔργο της ὑπῆρξε (γιά τήν ἐποχή του) μεγάλης σημασίας, ὄχι μόνον ἐκκλησιαστικῆς, ἀλλά καί κοινωνικῆς καί ἐθνικῆς, διότι μέ τίς σχολές πού ἵδρυσε γιά τά κορίτσια τῶν Ἀθηναίων, ἀπέτρεψε τούς ἐξισλαμισμούς καί βοήθησε οὐσιαστικά τήν θέση τῶν ὑποδούλων. Ἀκόμη προσέφερε ἄσυλο σέ Ἑλληνίδες πού δραπεύτευαν ἀπό τά χαρέμια τῶν Ὀθωμανῶν καί γιά τόν λόγο αὐτό διώχθηκε ἀπό τούς Τούρκους.
Κοιμήθηκε τό 1589, μετά ἀπό τόν ξυλοδαρμό της ἀπό Ὀθωμανούς ἀτάκτους. Τό Λείψανό της ἀνακομίσθηκε ἀδιάφθορο καί σήμερα φυλάσσεται στόν Μητροπολιτικό Ναό τῶν Ἀθηνῶν (ἐκτός τῆς τιμίας Κάρας ἡ ὁποία ἔχει χαθεῖ), κατατεθημένο σέ περίτεχνη ἀργυρή λάρνακα.
Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 19η Φεβρουαρίου.
Νεομάρτυρας ΧΑΪΔΩ τοῦ Στανοῦ Χαλκιδικῆς (19ος αἰ.)
Γεννήθηκε στό Στανό Χαλκιδικῆς στίς ἀρχές τοῦ 19ου αἰ. Ὅταν ἦρθε σέ ἡλικία γάμου, ὁ Ὀθωμανός Ἀγᾶς τῶν Μαντεμοχωρίων τήν ζήτησε γιά σύζυγο τοῦ γιοῦ του, ἀλλά ἡ νέα ἀρνήθηκε, διότι αὐτό θά εἶχε σάν συνέπεια νά χάσει τήν Χριστιανική της πίστη. Ὅμως γιά τήν ἄρνησή της αὐτή φυλακίστηκε καί βασανίστηκε. Ὅταν μέ τήν βοήθεια τοῦ ἐφημερίου τοῦ χωριοῦ καί Χριστιανῶν ἀνδρῶν ἀπελευθερώθηκε, φυγαδεύθηκε μαζί μέ τήν χήρα μητέρα της στή Θάσο, ὅπου βρῆκε καταφύγιο στό μετόχι τῆς Μονῆς Παντοκράτορος, στήν Καλλιράχη. Ἐκεῖ διακονοῦσε στήν ἐκκλησία ζῶντας βίο παρθενικό καί μοναχικό, μετά μάλιστα τόν θάνατο τῆς μητέρας της ἀφιερώθηκε ὁλοκληρωτικά.
Ἀξιώθηκε ἀρπαγῆς στόν Παράδεισο (!), προεῖδε τήν κοίμησή της καί τελειώθηκε εἰρηνικά. Τό Λείψανό της πρό τοῦ ἐνταφιασμοῦ εὐωδίασε!
Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 1η Σεπτεμβρίου, μέ πρωτοβουλία τοῦ Μητροπ. Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Νικοδήμου (ἀρχιμ. Χρυσοστόμου Μαϊδώνη, «Οἱ Ἅγιοί μας – οἱ τοπικοί Ἅγιοι τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ», σελ. 193 - 195).
Νεομάρτυρας ΧΡΗΣΤΟΣ τῆς Πρεβέζης (+ 1668)
Ἄγνωστος στούς Συναξαριστές ὁ Νεομάρτυρας Χρῆστος, μνημονεύεται ἀπό αὐτόπτη τοῦ μαρτυρίου του Λαρεώτη Ἱερομόναχο, σέ χειρόγραφο τῆς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας πού ἦρθε στό φῶς τῆς δημοσιότητας τό 1971, μετά ἀπό συνάτηση τοῦ τότε μητροπ. Νικοπόλεως Στυλιανοῦ μέ τόν μ. Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη. Ἀπό τίς πληροφορίες τοῦ χειρογράφου προκύπτει, ὅτι ὁ Νεομάρτυρας Χρῆστος καταγόταν ἀπό τήν Πρέβεζα καί ἦρθε στήν Κῶ ἀπό τήν Κρήτη μέ μία Τουρκική φρεγάτα. Μάλιστα ἐπειδή ἄρχιζε ἡ νηστεία τοῦ Δεκαπενταύγουστου, ζήτησε νά εξομολογηθεῖ καί τότε συναντήθηκε μέ τόν Λαρεώτη Ἱερομόναχο.
Ὅταν ὁ νέος συναντήθηκε μέ κάποιους Γενιτσάρους (Χριστιανούς, δηλαδή, πού εἶχαν ἐξισλαμισθεῖ καί ἦσαν οἱ πλέον φανατικοί τῶν Μουσουλμάνων), προκλήθηκε νά ἀλλαξοπιστήσει καί ἀρνούμενος τελειώθηκε μαρτυρικά. Τόν ἔσφαξαν σάν πρόβατο καί τό σῶμα του τό ἔρριξαν στή φωτιά, ἀλλά αὐτό ὄχι μόνον δέν κάηκε, ἀλλά ἔμεινε γιά τριάντα ἡμέρες ἀδιάφθορο καί ἀνέπαφο! Ἀναδείχθηκε μετά θάνατον θαυματουργός. (Ἀρχιμ. Νικοδήμου Ἀεράκη, «Ἀσματική Ἀκολουθία καί Ἱερά Παράκλησις τοῦ ἁγ. Νεομάρτυρος Χρήστου τοῦ ἐκ Πρεβέζης», 2005).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 5η Αὐγούστου.
Νεομάρτυρας ΧΡΗΣΤΟΣ ὁ Κηπουρός (+ 1748)
Ἀλβανικῆς καταγωγῆς, στήν ἡλικία τῶν 40 ἐτῶν ἦρθε στήν ΚΠόλη καί ἀπασχολήθηκε σάν κηπουρός. Κάποτε στήν ἀγορά διαφώνησε μέ ἕναν Τοῦρκο γιά τίς τιμές τῶν προϊόντων του καί συκοφαντήθηκε, ὅτι ὑποσχέθηκε νά γίνει Μουσουλμάνος. Ἀρνούμενος νά ἐξωμώσει ρίχτηκε στή φυλακή, ὅπου τόν ἐπισκέφθηκε γιά νά τόν παρηγορήσει ὁ λόγιος Ἁγιορείτης Μοναχός Καισάριος Δαπόντε (1713 – 1784), ὁ ὁποῖος τοῦ πρόσφερε τροφή. «Γιατί νά φάω; τόν ρώτησε ὁ Νεομάρτυρας – νηστικός καί διψασμένος θέλω νά πεθάνω γιά τόν Χριστό»! Τελειώθηκε μέ ἀποκεφαλισμό.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 12η Φεβρουαρίου.
Νεομάρτυρες ΧΡΗΣΤΟΣ καί ΠΑΝΑΓΟΣ τῆς Γαστούνης Πελοποννήσου (+ 1716)
Ἄγνωστοι στούς παλαιούς Συναξαριστές, μνημονεύονται στό «Νέο Συναξαριστή» (τ. Μαρτίου, σελ. 100 – 102), μέ βάσει τό Συναξάριο καί τήν Ἀκολουθία τους πού συνέγραψε ὁ Ἱερομόναχος Ζαχαρίας Καντινός τῆς Αἰτωλίας καί ἡ ὁποῖα σώζεται σέ ἕνα ἀντίγραφο στήν Ἀκαδημία τοῦ Βουκουρεστίου καί ἐκδόθηκε στήν Ἑλλάδα σχετικά πρόσφατα (2005) ἀπό τόν Ἰω. Χατζῆ (ἐκδ. Κάλαμος).
Τό 1684 οἱ Βενετοί κατέλαβαν τήν Πελοπόννησο. Μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἀλλαγῆς αὐτοῖς πολλοί Χριστιανοί πού εἶχαν ὑποχρεωθεῖ νά ἀλλαξοπιστήσουν, ἐπέστρεψαν στήν πατρική τους Χριστιανική πίστη. Ὅταν τό 1715 οἱ Τοῦρκοι ἀνακατέλαβαν τήν Πελοπόννησο, ἔπεσαν μέ ἰδιαίτερη ἀγριότητα πάνω στό ντόπιο Χριστιανικό πληθυσμό καί μάλιστα σ’ αὐτούς πού εἶχαν ἐπανέλθει στό Χριστιανισμό.
Ὁ ἅγ. Πανάγος καταγόταν ἀπό τήν Γαστούνη. Ὅταν ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ Βεζύρη Ἀλή Κιουμουρτζῆ Ὀσμάν Πασάς τόν κάλεσε νά ἐπιστρέψει στόν Μωαμεθανισμό, ἐκεῖνος ἀρνήθηκε καί ὁμολόγησε τόν Χριστιανισμό σάν πίστη τῶν πατέρων του. Ἀποτέλεσμα ἦταν νά ἀποκεφαλιστεῖ τήν 1η Μαρτίου 1716. Τό μαρτυρικό του Λείψανο ἐγκαταλήφθηκε στά σκυλιά καί τά ὄρνεα, ἀλλά αὐτά τό σεβάστηκαν. Τότε οἱ δήμιοί του ἔψησαν τό κεφάλι του στή φωτιά! Τελικά οἱ Χριστιανοί πέτυχαν νά ἐνταφιάσουν τό σῶμα του στό Ναό τοῦ ἁγ. Νικολάου.
Ὁ ἅγ. Χρήστος καταγόταν ἀπό τήν Ἀνδραβίδα καί ἦταν Ἱερεύς μέ σύζυγο καί δύο παιδιά. Ἀνακρινόμενος ὁμολόγησε καί αὐτός τόν Χριστιανισμό σάν πατρική του πίστη, ἀλλά φοβούμενος γιά τήν τύχη τῆς οἰκογενείας του λύγισε καί ἦταν ἕτοιμος νά ἀλλαξοπιστήσει. Ἀπό τήν πτώση τόν ἔσωσε ἡ παρρησία τῶν συναδέλφων του Ἱερέων πού προτίμησαν νά φυλακιστοῦν, παρά νά καταδώσουν ὅσους ἐξισλαμισμένους Χριστιανούς ἐπέστρεψαν στήν πατρική τους πίστη. Τελειώθηκε μέ σφαγή τήν 9η Μαρτίου 1716 καί ἐνταφιάστηκε ἐπίσης στό Ναό τοῦ ἁγ. Νικολάου.
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν 9η Μαρτίου.
Νεομάρτυρας ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ τῆς Κασσάνδρας (+ 1777)
Καταγόταν ἀπό τήν Βάλτα τῆς Κασσάνδρας καί ἀσκοῦσε στή Θεσσαλονίκη τό ἐπάγγελμα τοῦ ἀμπατζῆ. Κάποτε, ἐνῶ ἐπρόκειτο νά περιτμηθεῖ ἕνας Βούλγαρος ἐξωμώτης, ἔσπευσε νά τόν μεταπείσει καί τοῦ πρόσφερε τόν Τίμιο Σταυρό νά τόν ἀσπαστεῖ. Τό ἀποτέλεσμα ἦταν νά συλληφθεῖ ἀπό τούς Ὀθωμανούς καί μή δεχόμενος νά ἐξωμώσει, νά τελειωθεῖ μέ ἀπαγχονισμό.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 28η Ἰουλίου.
Ὁσιομάρτυρας ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ὁ Διονυσιάτης (+ 1818)
Ὁ κατά κόσμον Χριστόδουλος καταγόταν ἀπό τήν Ἀδριανούπολη. Γιά ἄγνωστο λόγο ἐξισλαμίσθηκε σέ νεαρή ἡλικία, ἀλλά ἀργότερα – σέ ἡλικία 19 ἐτῶν - μετανόησε καί πῆγε στό Ἅγιο Ὄρος, ὅπου ἐγκαταβίωσε στή Μονή ἁγ. Διονυσίου. Μετά ἀπό ἄσκηση 4 ἐτῶν καί μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἡγουμένου του Στεφάνου ἐπέστρεψε στήν πατρίδα του μέ σκοπό νά ἀποπλύνει τήν ἄρνησή του μέ τό μαρτύριο. Ἀποκεφαλίστηκε τήν 16. 4. 1818, Τρίτη τῆς Διακαινησίμου, σέ ἡλικία 23 ἐτῶν.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 16η Ἀπριλίου.
Ὁσιομάρτυρας ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ὁ Ξενοφωντινός (+ 1821)
Γιά τόν ὁσιομ. Χρύσανθο δέν διασώθηκαν ἰδιαίτερα στοιχεῖα. Στόν κώδικα 220 τῆς Μονῆς Ξενοφῶντος σημειώνεται: «10 Ἀπριλίου, ἡμέρα τῆς Λαμπροφόρου Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, ξίφει ἐτελειώθη ἐν τῆ Βασιλευούσῃ, ὁ ἡμέτερος γερο-Χρύσανθος, παρά τινος Ἀγαρηνοῦ, ὑπέρ τῆς εὐσεβείας».
Ἄγνωστος στούς Συναξαριστές, ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 10η Ἀπριλίου (μ. Μωϋσέως Ἁγιορείτου αὐτ. σελ. 593).
Νεομάρτυρας ΧΡΥΣΗ τῶν Μογλενῶν (+ 1795)
Γεννήθηκε καί μεγάλωσε στή Σλάτενα τῶν Μογλενῶν Δυτ. Μακεδονίας. Ἦταν προικισμένη μέ μεγάλη σωματική ομορφιά καί αὐτό προκάλεσε τόν σατανικό ἔρωτα ἑνός Ὀθωμανοῦ, ὁ ὁποῖος τήν ἀπήγαγε, τήν ὁδήγησε μέ τήν βία στό σπίτι του καί τῆς ζήτησε νά γίνει Μωαμεθανή γιά νά τήν νυμφευθεῖ. Τότε ἄρχισε τό φοβερό ψυχολογικό μαρτύριο τῆς νέας. Γιά ἕξη μῆνες ἔμεινε ἀκλόνητη στίς πιέσεις καί τίς κολακεῖες τῶν Ὀθωμανῶν, ἀλλά καί στούς θρήνους τῆς οἰκογενείας της. Ἄλλους τρεῖς μῆνες κράτησε τό αἱματηρό μαρτύριό της (τήν ἔδερναν καθημερινά, τήν ἔγδαραν καί τῆς πέρασαν στ’ αὐτιά μία πυρακτωμένη σούβλα). Τελειώθηκε κρεμασμένη ἀνάποδα σέ μία ἄγρια ἀχλαδιά, ὅταν ὅλοι οἱ Ὀθωμανοί τοῦ χωριοῦ της τήν ἔκοψαν μέ τά μαχαίρια τους σέ μικρά κομμάτια! (Ἀρχιμ. Ἰωήλ Φραγκάκου {Μητροπ. Ἐδέσσης}, «Ἡ Νεομάρτυς Χρυσῆ», 2000).
Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 13η Ὀκτωβρίου.
Νεομάρτυρες ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ καί ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ τῶν Πατρῶν (+ 1821)
Τήν Κυριακή τῶν Βαΐων τοῦ 1821, Τουρκικός ὄχλος ἄρχισε νά τρομακρατεῖ τόν Χριστιανικό πληθυσμό τῶν Πατρῶν. Τότε μεταξύ ἄλλων συνελήφθη καί εὔπορη οἰκογένεια (μία μητέρα μέ τίς δύο κόρες της καί τόν γιό της Χριστόδουλο καί τήν ὑπηρέτριά της Ἀναστασία). Πιεζόμενοι οἱ κρατούμενοι νά ἀλλαξοπιστήσουν γιά νά σώσουν τήν ζωή τους, ἡ μέν μητέρα μέ τίς κόρες της δειλίασαν καί ἀρνήθηκαν τήν Χριστιανική πίστι, ὁ δέ γιός Χριστόδουλος, μόλις 14 ἐτῶν, καί ἡ Ἀναστασία (περίπου τῆς ἴδιας ἡλικίας), ἐπέδειξαν ἡρωϊκό φρόνημα καί ὁμολόγησαν τήν πίστη τους στόν Χριστό. Τελειώθηκαν μαρτυρικά, ὁ μέν Χριστόδουλος ἐνῶ ἐδέχετο 500 ραβδισμούς σέ 14 … δόσεις, ὅσα καί τά χρόνια του, ἡ δέ Ἀναστασία κατά τήν διάρκεια τῆς ἀνακρίσεως. Μάρτυρας τῆς ὁμολογίας τους ὑπῆρξε ὁ τότε Γάλλος Πρόξενος στήν Πάτρα, ἱστορικός Πουκεβίλ (Πουκεβίλ, «Ἱστορία τῆς Ἀναγεννήσεως τῆς Ἑλλάδος», 1890, τ. 2ος, σελ. 206 – 208).
Ἡ ἁγιότητά τους διακηρύχθηκε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο τό 1992, μετά ἀπό πρόταση τοῦ τότε Μητροπ. Πατρῶν Νικοδήμου Βαλληνδρᾶ, ὁ ὁποῖος φιλοπόνησε καί τήν πρώτη πρός τιμήν τους Ἀκολουθία. («Ἀσματική Ἀκολουθία τῶν ἐν Πάτραις μαρτυρησάντων Ἁγίων Παίδων Χριστοδούλου καί Ἀναστασίας», 1993).
Ἡ μνήμη τους τιμᾶται τήν Τρίτη τῆς Διακαινησίμου.
