Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΛΛΑΚΕΙΑΣ
Ιωάννη Καρδάση, Χημικού-Οικονομολόγου
Μία από τις συνέπειες της πτώσης του ανθρώπου ήταν και η πολυγαμία. Παρατηρείται η πολυγαμία στους απογόνους του Κάιν (ο Λάμεχ παίρνει δυο γυναίκες, την Αδά και την Σελλά), όπως και στους απογόνους του Ισαάκ (ο Ιακώβ παίρνει δυο γυναίκες, την Λεία και την Ραχήλ). Ο σκοπός της αύξησης του ανθρωπίνου γένους εξυπηρετήθηκε και με τον θεσμό της παλλακείας, ως μια κατ’ οικονομίαν εφαρμογή της δημιουργικής εντολής για διασφάλιση της βιοσυνέχειας υπό συγκεκριμένους όρους.
Παλλακεία στην Π.Δ. έχουμε: του Ναχώρ αδελφού του Αβραάμ, με παλλακίδα την Ρεημά. Η Θαμνά ήταν παλλακίδα του Ελιφάς, γυιού του Ησαύ. Ο Γεδεών είχε παλλακίδα με την οποία απέκτησε γυιό, τον Αβιμέλεχ. Επίσης ο Σαούλ είχε παλλακίδα την Ρεσφά, θυγατέρα του Ιάλ. Ο Αβραάμ είχε παλλακίδα την Άγαρ, με την οποίαν απέκτησε γυιό, τον Ισμαήλ. Ο Ιακώβ είχε δυο παλλακίδες, τις δούλες των συζύγων του, την Βαλλάν με την οποίαν έκανε υιό και την Ζελφάν με την οποίαν έκανε θυγατέρα.
Η παλλακεία ήταν μια κατάσταση που απέβλεπε σε κάποιο ιερό σκοπό, χωρίς να έχει σχέση με διαστροφή ή ηδυπάθεια, αλλά απέβλεπε στην ευλογία της τεκνογονίας, που ήταν ο πρώτιστος σκοπός του γάμου.
Ειδικά για τον Προφητάνακτα Δαβίδ αναφέρονται τα εξής: Ο Δαβίδ ήταν γιος του Ιεσσαί του Εφραϊμίτη από την Βηθλεέμ της φυλής Ιούδα. Ο Ιεσσαί είχε οκτώ γιους. Ο πρωτότοκος ονομαζόταν Ελιάβ, ο δεύτερος Αβιναδάβ και ο τρίτος Σαμμά. Ο Δαβίδ ήταν ο νεώτερος (Α΄ Σαμ. 12-14). Ήτανε δίγαμος με την Αχινοάμ και την Αβιγαία (Α΄ Σαμ. 27. 3). Προηγουμένως είχε νυμφευθεί την κόρη του Σαούλ, την Μιχάλ, την οποίαν αργότερα άφησε (Α΄ Σαμ. 27). Ο Δαβίδ απέκτησε αρκετούς γιους στη Χεβρών. Πρωτότοκος ήταν ο Αμνών, από την Αχινοάμ την Ιζρεελίτισσα. Δεύτερος ο Χιλεάβ, από την Αβιγαία, την πρώην γυναίκα του Ναβάλ, του Καρμηλίτη. Τρίτος ο Αβεσσαλώμ, γιός της Μααχά, κόρης του Ταλμάϊ, βασιλιά της Γεσούρ. Τέταρτος ήταν ο Αδωνί, γιός της Αγγίθ, πέμπτος ο Σεφατίας, γιός της Αβιτάλ, και έκτος ο Ιθρεάμ από την Αιγλά, γυναίκα και αυτή του Δαβίδ (Β΄ Σαμ. 3. 2-5 κ΄ Α΄ Χρ. 3, 1-4)). Ο Δαβίδ μετά τον ερχομό του από τη Χεβρών στην Ιερουσαλήμ, πήρε κι’ άλλες παλλακίδες και συζύγους, από τις οποίες απέκτησε επίσης γιους και κόρες. Τα ονόματα των γιων που απέκτησε στην Ιερουσαλήμ είναι Σαμμουά, Σωβάβ, Νάθαν και Σολομών, (από τη Βαθ-Σονά, κόρη του Αμμιήλ), Ιβχάρ, Ελισουά, Νέφεγ, Ιαφιά, Ελισαμά, Ελγιαδά και Ελιφέλετ, Νωγά, Ελιφέλετ από διάφορες άλλες συζύγους. Όλοι οι παραπάνω ήταν γιοι του Δαβίδ εκτός από τους γιους των παλλακίδων (Β΄ Σαμ. 5. 13-16 κ΄ Α΄ Χρ. 3. 4-9 κ’ 14. 4-6). Κατά τη φυγή του από την Ιερουσαλήμ για να σωθεί από τον γιο του Αβεσσαλώμ «άφησε μόνο δέκα παλλακίδες να φυλάνε το ανάκτορο» (Β’ Σαμουήλ 15. 16). Όταν επέστρεψε «φρόντιζε για την διατροφή τους, αλλά δεν είχε πια σχέσεις μαζί τους» (Β΄ Σαμ. 20. 3). ‘Όταν ο βασιλιάς Δαβίδ είχε πια γεράσει πολύ, όσο και να τον σκέπαζαν με ρούχα, δεν μπορούσε να ζεσταθεί. Γι’ αυτό του πρότειναν οι άνθρωποί του. «Κύριέ μας, βασιλιά, άφησε να σου βρούμε μια νέα κοπέλα να σε παραστέκεται και να σε περιποιείται κι επίσης να κοιμάται στην αγκαλιά σου, για να σε ζεσταίνει». Αναζήτησαν, λοιπόν, σ’ όλη την περιοχή του Ισραήλ μια ωραία και νέα κοπέλα και βρήκαν την Αβισάγ, τη Σουναμμίτισσα. Την έφεραν στο βασιλιά κι αυτή τον φρόντιζε και τον υπηρετούσε. Αλλά ο βασιλιάς δεν είχε σχέσεις μαζί της (Α΄ Βασ. 1. 1-4). Την Αβισάγ ζήτησε ο Αδωνίας, γιος του Δαβίδ από τον αδελφό του Σολομώντα, για γυναίκα του. Ο Σολομών όχι μόνο του το αρνήθηκε, αλλά τον σκότωσε για το τόλμημά του αυτό (Α΄ Βασ. 2 13-25).
Ο Σολομών, γιος του Δαβίδ και της Βηρσαβεέ διαδέχθηκε τον Δαβίδ στο θρόνο του Ισραήλ και Ιούδα (Α΄ Βασ. 2. 12). Ο Σολομών έγινε γαμβρός του Φαραώ, βασιλιά της Αιγύπτου, παίρνοντας γυναίκα την κόρη του (Α΄ Βασ. 3. 1). Είχε εφτακόσιες συζύγους – πριγκίπισσες και τριακόσιες παλλακίδες (Α΄ Βασ. 11. 3), που αποτελεί την αποθέωση της πολυγαμίας!
Η νομική κατοχύρωση της εκκλησιαστικής ιερολογίας του γάμου αρχίζει από την εποχή του Ιουστινιανού (537), με σκοπό το ξεκαθάρισμα της νόμιμης συζυγίας από την παλλακεία, η οποία ετύγχανε ευρείας αναγνώρισης. Έτσι ο γάμος ετελείτο είτε δια της ευλογίας ή δια στέψεως ή δια κοινής συμφωνίας. Το υποχρεωτικό της ευλογίας του Γάμου από την Εκκλησία γίνεται το 893 από τον Λέοντα ΣΤ΄ το Σοφό. Το διάταγμα αυτό αφορούσε τους ελεύθερους και όχι τους δούλους, επεκτάθηκε δε και στους δούλους με νέο διάταγμα του Αλέξιου του Κομνηνού το 1092, σε συμφωνία με το Αγιογραφικό: "ουκ έστι δούλος ή ελεύθερος".
Έτσι λοιπόν με το να περιέλθει ο γάμος αποκλειστικά στην αρμοδιότητα της Εκκλησίας αποδυναμώνεται ο Πολιτικός Γάμος, αφού δεν έχει πλέον νομική ισχύ, αλλά καταργείται και η παλλακεία, η οποία ως μονοανδρογαμία και διαρκής συμβίωση άγαμου άνδρα με άγαμη γυναίκα ήταν νομικά αναγνωρισμένη κατά το Ρωμαϊκό Δίκαιο ως μια μορφή νομικού (πολιτικού) γάμου. Κατά την Βυζαντινή περίοδο η παλλακεία μέχρις ότου καταργηθεί από τον Λέοντα (πθ΄ νεαρά του 893), εθεωρείτο ως νόμιμη συζυγία χωρίς γάμο. Απαγορευόταν μόνο η πολυ-παλλακεία. Παρ’ όλα αυτά εξακολουθούσαν να τελούνται γάμοι άνευ ιερολογίας με συνέπεια να εκδοθεί νέα Αυτοκρατορική διάταξη το 1306 από τον Ανδρόνικο τον Πρεσβύτερο, η οποία επεκύρωνε τις σχετικές νεαρές των προηγουμένων Αυτοκρατόρων.
Η Εκκλησία μολονότι εξωτερικά ανεχόταν αυτού του είδους τη συζυγία από λεπτότητα απέναντι στον πολιτικό νόμο, στην ουσία την θεωρούσε αντίθετη με την μονοανδρογυνική συζυγία που ο Θεός ευλόγησε, την ταύτιζε λίγο-πολύ με την πορνεία και ούτως ή άλλως δεν συνιστούσε στους πιστούς Της τον παλλακικό γάμο. Απεναντίας τους καλούσε να τον εγκαταλείψουν και να δεχθούν τον Γάμο με ιερολογία. Ο συμβιβασμός ακριβώς του πολιτικού δικαίου προς την Εκκλησία έλυσε και δια νόμου αυτά τα προβλήματα. (Π. Σκαλτσή, καθ. Θεολογικής ΑΠΘ: Γάμος και Θεία Λειτουργία, σελ. 43, 86, 156, 159, 160, 299 και 301).
Ειδικά για τον Προφητάνακτα Δαβίδ αναφέρονται τα εξής: Ο Δαβίδ ήταν γιος του Ιεσσαί του Εφραϊμίτη από την Βηθλεέμ της φυλής Ιούδα. Ο Ιεσσαί είχε οκτώ γιους. Ο πρωτότοκος ονομαζόταν Ελιάβ, ο δεύτερος Αβιναδάβ και ο τρίτος Σαμμά. Ο Δαβίδ ήταν ο νεώτερος (Α΄ Σαμ. 12-14). Ήτανε δίγαμος με την Αχινοάμ και την Αβιγαία (Α΄ Σαμ. 27. 3). Προηγουμένως είχε νυμφευθεί την κόρη του Σαούλ, την Μιχάλ, την οποίαν αργότερα άφησε (Α΄ Σαμ. 27). Ο Δαβίδ απέκτησε αρκετούς γιους στη Χεβρών. Πρωτότοκος ήταν ο Αμνών, από την Αχινοάμ την Ιζρεελίτισσα. Δεύτερος ο Χιλεάβ, από την Αβιγαία, την πρώην γυναίκα του Ναβάλ, του Καρμηλίτη. Τρίτος ο Αβεσσαλώμ, γιός της Μααχά, κόρης του Ταλμάϊ, βασιλιά της Γεσούρ. Τέταρτος ήταν ο Αδωνί, γιός της Αγγίθ, πέμπτος ο Σεφατίας, γιός της Αβιτάλ, και έκτος ο Ιθρεάμ από την Αιγλά, γυναίκα και αυτή του Δαβίδ (Β΄ Σαμ. 3. 2-5 κ΄ Α΄ Χρ. 3, 1-4)). Ο Δαβίδ μετά τον ερχομό του από τη Χεβρών στην Ιερουσαλήμ, πήρε κι’ άλλες παλλακίδες και συζύγους, από τις οποίες απέκτησε επίσης γιους και κόρες. Τα ονόματα των γιων που απέκτησε στην Ιερουσαλήμ είναι Σαμμουά, Σωβάβ, Νάθαν και Σολομών, (από τη Βαθ-Σονά, κόρη του Αμμιήλ), Ιβχάρ, Ελισουά, Νέφεγ, Ιαφιά, Ελισαμά, Ελγιαδά και Ελιφέλετ, Νωγά, Ελιφέλετ από διάφορες άλλες συζύγους. Όλοι οι παραπάνω ήταν γιοι του Δαβίδ εκτός από τους γιους των παλλακίδων (Β΄ Σαμ. 5. 13-16 κ΄ Α΄ Χρ. 3. 4-9 κ’ 14. 4-6). Κατά τη φυγή του από την Ιερουσαλήμ για να σωθεί από τον γιο του Αβεσσαλώμ «άφησε μόνο δέκα παλλακίδες να φυλάνε το ανάκτορο» (Β’ Σαμουήλ 15. 16). Όταν επέστρεψε «φρόντιζε για την διατροφή τους, αλλά δεν είχε πια σχέσεις μαζί τους» (Β΄ Σαμ. 20. 3). ‘Όταν ο βασιλιάς Δαβίδ είχε πια γεράσει πολύ, όσο και να τον σκέπαζαν με ρούχα, δεν μπορούσε να ζεσταθεί. Γι’ αυτό του πρότειναν οι άνθρωποί του. «Κύριέ μας, βασιλιά, άφησε να σου βρούμε μια νέα κοπέλα να σε παραστέκεται και να σε περιποιείται κι επίσης να κοιμάται στην αγκαλιά σου, για να σε ζεσταίνει». Αναζήτησαν, λοιπόν, σ’ όλη την περιοχή του Ισραήλ μια ωραία και νέα κοπέλα και βρήκαν την Αβισάγ, τη Σουναμμίτισσα. Την έφεραν στο βασιλιά κι αυτή τον φρόντιζε και τον υπηρετούσε. Αλλά ο βασιλιάς δεν είχε σχέσεις μαζί της (Α΄ Βασ. 1. 1-4). Την Αβισάγ ζήτησε ο Αδωνίας, γιος του Δαβίδ από τον αδελφό του Σολομώντα, για γυναίκα του. Ο Σολομών όχι μόνο του το αρνήθηκε, αλλά τον σκότωσε για το τόλμημά του αυτό (Α΄ Βασ. 2 13-25).
Ο Σολομών, γιος του Δαβίδ και της Βηρσαβεέ διαδέχθηκε τον Δαβίδ στο θρόνο του Ισραήλ και Ιούδα (Α΄ Βασ. 2. 12). Ο Σολομών έγινε γαμβρός του Φαραώ, βασιλιά της Αιγύπτου, παίρνοντας γυναίκα την κόρη του (Α΄ Βασ. 3. 1). Είχε εφτακόσιες συζύγους – πριγκίπισσες και τριακόσιες παλλακίδες (Α΄ Βασ. 11. 3), που αποτελεί την αποθέωση της πολυγαμίας!
Η νομική κατοχύρωση της εκκλησιαστικής ιερολογίας του γάμου αρχίζει από την εποχή του Ιουστινιανού (537), με σκοπό το ξεκαθάρισμα της νόμιμης συζυγίας από την παλλακεία, η οποία ετύγχανε ευρείας αναγνώρισης. Έτσι ο γάμος ετελείτο είτε δια της ευλογίας ή δια στέψεως ή δια κοινής συμφωνίας. Το υποχρεωτικό της ευλογίας του Γάμου από την Εκκλησία γίνεται το 893 από τον Λέοντα ΣΤ΄ το Σοφό. Το διάταγμα αυτό αφορούσε τους ελεύθερους και όχι τους δούλους, επεκτάθηκε δε και στους δούλους με νέο διάταγμα του Αλέξιου του Κομνηνού το 1092, σε συμφωνία με το Αγιογραφικό: "ουκ έστι δούλος ή ελεύθερος".
Έτσι λοιπόν με το να περιέλθει ο γάμος αποκλειστικά στην αρμοδιότητα της Εκκλησίας αποδυναμώνεται ο Πολιτικός Γάμος, αφού δεν έχει πλέον νομική ισχύ, αλλά καταργείται και η παλλακεία, η οποία ως μονοανδρογαμία και διαρκής συμβίωση άγαμου άνδρα με άγαμη γυναίκα ήταν νομικά αναγνωρισμένη κατά το Ρωμαϊκό Δίκαιο ως μια μορφή νομικού (πολιτικού) γάμου. Κατά την Βυζαντινή περίοδο η παλλακεία μέχρις ότου καταργηθεί από τον Λέοντα (πθ΄ νεαρά του 893), εθεωρείτο ως νόμιμη συζυγία χωρίς γάμο. Απαγορευόταν μόνο η πολυ-παλλακεία. Παρ’ όλα αυτά εξακολουθούσαν να τελούνται γάμοι άνευ ιερολογίας με συνέπεια να εκδοθεί νέα Αυτοκρατορική διάταξη το 1306 από τον Ανδρόνικο τον Πρεσβύτερο, η οποία επεκύρωνε τις σχετικές νεαρές των προηγουμένων Αυτοκρατόρων.
Η Εκκλησία μολονότι εξωτερικά ανεχόταν αυτού του είδους τη συζυγία από λεπτότητα απέναντι στον πολιτικό νόμο, στην ουσία την θεωρούσε αντίθετη με την μονοανδρογυνική συζυγία που ο Θεός ευλόγησε, την ταύτιζε λίγο-πολύ με την πορνεία και ούτως ή άλλως δεν συνιστούσε στους πιστούς Της τον παλλακικό γάμο. Απεναντίας τους καλούσε να τον εγκαταλείψουν και να δεχθούν τον Γάμο με ιερολογία. Ο συμβιβασμός ακριβώς του πολιτικού δικαίου προς την Εκκλησία έλυσε και δια νόμου αυτά τα προβλήματα. (Π. Σκαλτσή, καθ. Θεολογικής ΑΠΘ: Γάμος και Θεία Λειτουργία, σελ. 43, 86, 156, 159, 160, 299 και 301).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου