Η ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Ιωάννη Καρδάση, Χημικού-Οικονομολόγου
Μελετήσαμε με προσοχή το άρθρο με τίτλο: «Χρειάζεται προσοχή Παναγιώτατε» στο τεύχος του Ο.Τ. της 18.11.05 και θα θέλαμε να προβούμε σε κάποιες διορθωτικές παρατηρήσεις πάνω στις θέσεις «γνωστών ψευδοπροοδευτικών πολιτικών», οι οποίοι ζητούν την εγκαθίδρυσιν ενός αθέου Κράτους και τις οποίες θέσεις εσείς αντικρούετε.
Στην αντίκρουσή σας αυτή, μεταξύ των άλλων συμπεριλάβατε την περίπτωση να είναι υποχρεωτική η ονοματοδοσία του παιδιού άνευ Βαπτίσματος. Θα μου επιτρέψετε στο σημείο αυτό, με όλο το σεβασμό προς το πρόσωπό σας, να παρατηρήσω, ότι ή δεν γνωρίζετε το συγκεκριμένο θέμα ή διέλαθε της προσοχής σας. Θα ευχόμουνα να συμβαίνει το δεύτερο, καθότι είναι γνωστό, ότι στην Εκκλησία μας, η ακολουθία της ονοματοδοσίας του παιδιού, η οποία γίνεται την όγδοη ημέρα της γέννησής του δεν έχει καμία σχέση με το μυστήριο του Βαπτίσματος, το οποίο γίνεται, ώστε το παιδί που φέρει ήδη το όνομά του να εισέλθει στο σώμα της Εκκλησίας.
Τα σχετικά με την ονοματοδοσία του παιδιού, την θεολογία της και την σχετική Ακολουθία της θα μου επιτρέψετε να αναπτύξω με λίγα λόγια, όπως ακριβώς η Πατερική Θεολογία τα προσδιορίζει και όπως κανονικά θα έπρεπε να είναι γνωστά στους πιστούς.
Ονοματοδοσία καλείται η μικρή Ιερή Ακολουθία που τελείται στο Ναό κατά την όγδοη ημέρα από τη γέννηση του παιδιού και με την παρουσία του. Η ακολουθία αυτή περιλαμβάνεται στο Μέγα Ευχολόγιο της Εκκλησίας. Η πράξη αυτή της Εκκλησίας στηρίζεται στα όσα έγιναν την όγδοη ημέρα στο βρέφος Ιησού Χριστό, ο οποίος υπέστη τότε την περιτομή και «εκλήθη το όνομα αυτού Ιησούς» (Λουκ. 2. 21).
Η ονοματοδοσία δεν είναι μια απλή ληξιαρχική πράξη. Είναι εκκλησιαστική πράξη με την οποία δίνοντας όνομα στο παιδί δοξολογούμε το Θεό για την ευεργεσία του. Της ονοματοδοσίας προηγείται η εκλογή του ονόματος, μεγάλη δε βαρύτητα δίδεται στα ονόματα των Αγίων. Το όνομα δίδει στο νεογέννητο ο πατέρας, σε εξαιρετικές δε περιπτώσεις η μητέρα.
Η εκλογή της όγδοης ημέρας, ως της ημέρας της ονοματοδοσίας έχει βαθύτερη θεολογική σημασία. Η χρήση των αριθμών χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα για την συσχέτιση της ανθρώπινης ιστορίας με τις επτά ημέρες της Δημιουργίας. Στη Βιβλική αποκάλυψη ο αριθμός επτά είναι το σύμβολο του κόσμου που δημιούργησε ο Θεός «καλόν λίαν», του κόσμου που είχε φθαρεί απ’ την αμαρτία και παραδόθηκε στο θάνατο. Η έβδομη είναι η ημέρα κατά την οποία ο Δημιουργός αναπαύθηκε και την ευλόγησε, είναι η ημέρα που εκφράζει τη χαρά κι ευφροσύνη του ανθρώπου για τη Δημιουργία ως κοινωνίας με το Θεό. Όμως η ημέρα αυτή είναι μια διακοπή της εργασίας, όχι το πραγματικό τέλος της. Είναι σε τελευταία ανάλυση έκφραση ατέλειας και υποδούλωσης του ανθρώπου στον κόσμο. Είναι τέλος η ημέρα της προσδοκίας, της ελπίδας του κόσμου και του ανθρώπου για λύτρωση, για την ημέρα που είναι πέρα από το επτά, πέρα από τη διαρκή επανάληψη του χρόνου, που δεν έχει ουσιαστικό νόημα και εκείνο που επιτυγχάνει είναι να φέρνει πλησιέστερα στο θάνατο και στην καταστροφή.
Το αδιέξοδο αυτό ήρθε να καταβάλει η καινούργια ημέρα, που εγκαινίασε ο Χριστός με την Ανάστασή του. Από «τη μια των Σαββάτων» (δηλ. την Κυριακή) άρχισε ένας καινούργιος χρόνος, ο οποίος αν και εξωτερικά παραμένει μέσα στον παλαιό χρόνο, ο πιστός νοιώθει πως είναι καινούργιος. Το οκτώ γίνεται πλέον σύμβολο του νέου αυτού χρόνου. Μια τέτοια όγδοη ημέρα φυσικά δεν υπάρχει στο χρόνο «αυτού του κόσμου», που συνεχίζει να μετριέται με τον αριθμό επτά. Ένας τέτοιος χρόνος υπάρχει όμως στη ζωή της Εκκλησίας ως εμπειρία και αληθινή «εστία» κάθε εκδήλωσης.
Τοποθετώντας λοιπόν η Εκκλησία την ονοματοδοσία κατά την ογδόη ημέρα επιθυμεί να καταστήσει το βρέφος κοινωνό της πληρότητας του χρόνου της Βασιλείας των Ουρανών πριν τη βάπτισή του ή καλύτερα να υποδείξει τη δυναμική προοπτική για την υπέρβαση του φθοροποιού χρόνου, καθώς αυτός εκφράζεται με το φαύλο κύκλο των επτά ημερών. Έτσι το βρέφος γεύεται την όγδοη ημέρα της γέννησής του ως ημέρα πέρα από το χρόνο, πέρα απ’ το επτά, ως συμμετοχή στην ανέσπερη ημέρα της Βασιλείας.
Η «ευχή εις το κατασφραγίσαι παιδίον, λαμβάνον όνομα τη ογδόη ημέρα της γεννήσεως αυτού» ευρίσκεται στο Ευχολόγιο της Εκκλησίας και ξεκινά με το «Κύριε ο Θεός ημών, σου δεόμεθα και σε ικετεύομεν. Σημειωθήτω το φως του προσώπου σου επί τον δούλον σου (τον δε) και σημειωθήτω ο σταυρός του Μονογενούς σου Υιού εν τη καρδία και τοις διαλογισμοίς αυτού, εις το φυγείν την ματαιότητα του κόσμου…..».
Με την Ακολουθία της Ονοματοδοσίας, η Εκκλησία θεωρεί το οκτώ ημερών βρέφος, ως ολοκληρωμένο άνθρωπο και το όνομά του δίνει ταυτότητα ως πρόσωπο και διαβεβαιώνει τη μοναδικότητά του, είναι δε γνωστό ότι η Εκκλησία αναγνωρίζει τον άνθρωπο ως πρόσωπο, σε σχέση και κοινωνία με άλλα πρόσωπα, αλλά και τον ίδιο το Θεό και όχι ως άτομο, που είναι χαρακτηριστικό του πεσόντος ανθρώπου.
Η Ακολουθία της Ονοματοδοσίας τελείται στον νάρθηκα του Ναού, όπου το παιδί το υποδέχεται ο Ιερέας. Το παιδί εισάγεται στο νάρθηκα από τον πατέρα ή άλλο συγγενικό ή όχι πρόσωπο, πάντως όχι από τη μητέρα, η οποία για πρώτη φορά θα βγει από το σπίτι της την τεσσαρακοστή ημέρα. Σε περίπτωση απουσίας τέτοιου προσώπου, τότε η Ακολουθία τελείται στο σπίτι του παιδιού. Η τέλεση της Ακολουθίας την όγδοη ημέρα έξω από τον κυρίως Ναό γίνεται, διότι το παιδί θα πρωτοεισέλθει σ’ αυτόν την τεσσαρακοστή ημέρα, οπότε θα γίνει και ο εκκλησιασμός του.
Η λαϊκή αντίληψη, ότι η ονοματοδοσία συνδέεται με το Μυστήριο του Βαπτίσματος ή ότι ο ανάδοχος χαρίζει το όνομα στο παιδί, με συνέπεια να θεωρείται, ότι το παιδί δεν έχει όνομα μέχρι να βαπτισθεί και ότι το λαμβάνει κατά τη βάπτισή του ή η συνήθεια να δίδονται κατά το βάπτισμα περισσότερα ονόματα έλκουν την προέλευσή τους από τον Παπισμό, είναι ξένα προς τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας και έχουν μεταφυτευθεί στον Ορθόδοξο χώρο, κυρίως λόγω της έλλειψης ποιμαντικής του πληρώματος της Εκκλησίας μας από την Διοίκησή της (Βλέπετε λεπτομερή ανάπτυξη του θέματος στο έργο: Γ. Χρυσοστόμου «Ονοματοδοσία»).
Στην αντίκρουσή σας αυτή, μεταξύ των άλλων συμπεριλάβατε την περίπτωση να είναι υποχρεωτική η ονοματοδοσία του παιδιού άνευ Βαπτίσματος. Θα μου επιτρέψετε στο σημείο αυτό, με όλο το σεβασμό προς το πρόσωπό σας, να παρατηρήσω, ότι ή δεν γνωρίζετε το συγκεκριμένο θέμα ή διέλαθε της προσοχής σας. Θα ευχόμουνα να συμβαίνει το δεύτερο, καθότι είναι γνωστό, ότι στην Εκκλησία μας, η ακολουθία της ονοματοδοσίας του παιδιού, η οποία γίνεται την όγδοη ημέρα της γέννησής του δεν έχει καμία σχέση με το μυστήριο του Βαπτίσματος, το οποίο γίνεται, ώστε το παιδί που φέρει ήδη το όνομά του να εισέλθει στο σώμα της Εκκλησίας.
Τα σχετικά με την ονοματοδοσία του παιδιού, την θεολογία της και την σχετική Ακολουθία της θα μου επιτρέψετε να αναπτύξω με λίγα λόγια, όπως ακριβώς η Πατερική Θεολογία τα προσδιορίζει και όπως κανονικά θα έπρεπε να είναι γνωστά στους πιστούς.
Ονοματοδοσία καλείται η μικρή Ιερή Ακολουθία που τελείται στο Ναό κατά την όγδοη ημέρα από τη γέννηση του παιδιού και με την παρουσία του. Η ακολουθία αυτή περιλαμβάνεται στο Μέγα Ευχολόγιο της Εκκλησίας. Η πράξη αυτή της Εκκλησίας στηρίζεται στα όσα έγιναν την όγδοη ημέρα στο βρέφος Ιησού Χριστό, ο οποίος υπέστη τότε την περιτομή και «εκλήθη το όνομα αυτού Ιησούς» (Λουκ. 2. 21).
Η ονοματοδοσία δεν είναι μια απλή ληξιαρχική πράξη. Είναι εκκλησιαστική πράξη με την οποία δίνοντας όνομα στο παιδί δοξολογούμε το Θεό για την ευεργεσία του. Της ονοματοδοσίας προηγείται η εκλογή του ονόματος, μεγάλη δε βαρύτητα δίδεται στα ονόματα των Αγίων. Το όνομα δίδει στο νεογέννητο ο πατέρας, σε εξαιρετικές δε περιπτώσεις η μητέρα.
Η εκλογή της όγδοης ημέρας, ως της ημέρας της ονοματοδοσίας έχει βαθύτερη θεολογική σημασία. Η χρήση των αριθμών χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα για την συσχέτιση της ανθρώπινης ιστορίας με τις επτά ημέρες της Δημιουργίας. Στη Βιβλική αποκάλυψη ο αριθμός επτά είναι το σύμβολο του κόσμου που δημιούργησε ο Θεός «καλόν λίαν», του κόσμου που είχε φθαρεί απ’ την αμαρτία και παραδόθηκε στο θάνατο. Η έβδομη είναι η ημέρα κατά την οποία ο Δημιουργός αναπαύθηκε και την ευλόγησε, είναι η ημέρα που εκφράζει τη χαρά κι ευφροσύνη του ανθρώπου για τη Δημιουργία ως κοινωνίας με το Θεό. Όμως η ημέρα αυτή είναι μια διακοπή της εργασίας, όχι το πραγματικό τέλος της. Είναι σε τελευταία ανάλυση έκφραση ατέλειας και υποδούλωσης του ανθρώπου στον κόσμο. Είναι τέλος η ημέρα της προσδοκίας, της ελπίδας του κόσμου και του ανθρώπου για λύτρωση, για την ημέρα που είναι πέρα από το επτά, πέρα από τη διαρκή επανάληψη του χρόνου, που δεν έχει ουσιαστικό νόημα και εκείνο που επιτυγχάνει είναι να φέρνει πλησιέστερα στο θάνατο και στην καταστροφή.
Το αδιέξοδο αυτό ήρθε να καταβάλει η καινούργια ημέρα, που εγκαινίασε ο Χριστός με την Ανάστασή του. Από «τη μια των Σαββάτων» (δηλ. την Κυριακή) άρχισε ένας καινούργιος χρόνος, ο οποίος αν και εξωτερικά παραμένει μέσα στον παλαιό χρόνο, ο πιστός νοιώθει πως είναι καινούργιος. Το οκτώ γίνεται πλέον σύμβολο του νέου αυτού χρόνου. Μια τέτοια όγδοη ημέρα φυσικά δεν υπάρχει στο χρόνο «αυτού του κόσμου», που συνεχίζει να μετριέται με τον αριθμό επτά. Ένας τέτοιος χρόνος υπάρχει όμως στη ζωή της Εκκλησίας ως εμπειρία και αληθινή «εστία» κάθε εκδήλωσης.
Τοποθετώντας λοιπόν η Εκκλησία την ονοματοδοσία κατά την ογδόη ημέρα επιθυμεί να καταστήσει το βρέφος κοινωνό της πληρότητας του χρόνου της Βασιλείας των Ουρανών πριν τη βάπτισή του ή καλύτερα να υποδείξει τη δυναμική προοπτική για την υπέρβαση του φθοροποιού χρόνου, καθώς αυτός εκφράζεται με το φαύλο κύκλο των επτά ημερών. Έτσι το βρέφος γεύεται την όγδοη ημέρα της γέννησής του ως ημέρα πέρα από το χρόνο, πέρα απ’ το επτά, ως συμμετοχή στην ανέσπερη ημέρα της Βασιλείας.
Η «ευχή εις το κατασφραγίσαι παιδίον, λαμβάνον όνομα τη ογδόη ημέρα της γεννήσεως αυτού» ευρίσκεται στο Ευχολόγιο της Εκκλησίας και ξεκινά με το «Κύριε ο Θεός ημών, σου δεόμεθα και σε ικετεύομεν. Σημειωθήτω το φως του προσώπου σου επί τον δούλον σου (τον δε) και σημειωθήτω ο σταυρός του Μονογενούς σου Υιού εν τη καρδία και τοις διαλογισμοίς αυτού, εις το φυγείν την ματαιότητα του κόσμου…..».
Με την Ακολουθία της Ονοματοδοσίας, η Εκκλησία θεωρεί το οκτώ ημερών βρέφος, ως ολοκληρωμένο άνθρωπο και το όνομά του δίνει ταυτότητα ως πρόσωπο και διαβεβαιώνει τη μοναδικότητά του, είναι δε γνωστό ότι η Εκκλησία αναγνωρίζει τον άνθρωπο ως πρόσωπο, σε σχέση και κοινωνία με άλλα πρόσωπα, αλλά και τον ίδιο το Θεό και όχι ως άτομο, που είναι χαρακτηριστικό του πεσόντος ανθρώπου.
Η Ακολουθία της Ονοματοδοσίας τελείται στον νάρθηκα του Ναού, όπου το παιδί το υποδέχεται ο Ιερέας. Το παιδί εισάγεται στο νάρθηκα από τον πατέρα ή άλλο συγγενικό ή όχι πρόσωπο, πάντως όχι από τη μητέρα, η οποία για πρώτη φορά θα βγει από το σπίτι της την τεσσαρακοστή ημέρα. Σε περίπτωση απουσίας τέτοιου προσώπου, τότε η Ακολουθία τελείται στο σπίτι του παιδιού. Η τέλεση της Ακολουθίας την όγδοη ημέρα έξω από τον κυρίως Ναό γίνεται, διότι το παιδί θα πρωτοεισέλθει σ’ αυτόν την τεσσαρακοστή ημέρα, οπότε θα γίνει και ο εκκλησιασμός του.
Η λαϊκή αντίληψη, ότι η ονοματοδοσία συνδέεται με το Μυστήριο του Βαπτίσματος ή ότι ο ανάδοχος χαρίζει το όνομα στο παιδί, με συνέπεια να θεωρείται, ότι το παιδί δεν έχει όνομα μέχρι να βαπτισθεί και ότι το λαμβάνει κατά τη βάπτισή του ή η συνήθεια να δίδονται κατά το βάπτισμα περισσότερα ονόματα έλκουν την προέλευσή τους από τον Παπισμό, είναι ξένα προς τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας και έχουν μεταφυτευθεί στον Ορθόδοξο χώρο, κυρίως λόγω της έλλειψης ποιμαντικής του πληρώματος της Εκκλησίας μας από την Διοίκησή της (Βλέπετε λεπτομερή ανάπτυξη του θέματος στο έργο: Γ. Χρυσοστόμου «Ονοματοδοσία»).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου