ΟΙ ΔΙΑ ΧΡΙΣΤΟΝ ΣΑΛΟΙ ΑΓΙΟΙ

Καθηγητοῦ Ἀντωνίου Μάρκου

Τό κείμενο αὐτό ἀποτελεῖ συνέχεια τοῦ προηγουμένως δημοσιευομένου κειμένου περί τῆς διά Χριστόν Σαλότητος. Κάποια βιογραφικά σημειώματα δέν ἔχουν ὁλοκληρωθεῖ, ἀλλά βρίσκονται στό στάδιο τῆς ἐπεξεργασίας. Τά σημειώματα πού δέν ἔχουν ὁλοκληρωθεῖ σημειώνονται μέ ἀστερίσκο. Βιβλιογραφία ἰσχύει ἡ ἀναφερομένη στό κείμενο περί τῆς διά Χριστόν Σαλότητος.

Ὅσιος Ἄβελ ὁ Προφήτης (18ος - 19ος αἰ.)
Ἦταν Ρωσικῆς καταγωγῆς. Στήν ἀρχή τῆς ἀσκήσεώς του ἔζησε στή Μονή Βαλαάμ, ὅπου - ὅπως ἔγραψε ἀργότερα - ἔλαβε "τήν ἐντολή νά ἀποκαλύψει τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ καί τά θελήματά Του" (Εἰρ. Γκοραϊνωφ, "Οἱ διά Χριστόν Σαλοί", σελ. 176). Ἐξαιρετικά προικισμένος μέ τό χάρισμα τῆς προφητείας, προεῖπε σημαντικά γεγονότα τῆς Ρωσικῆς Ἱστορίας, μέ ἀποτέλεσμα νά βρίσκεται πάντα... τιμωρημένος, σάν νά ἦταν αὐτός πού προκαλοῦσε τό γεγονός.
Ὅταν προεῖπε τόν θάνατο τῆς Μεγάλης Αἰκατερίνης, φυλακίσθηκε στό Φρούριο τῶν ἁγίων Πέτρου καί Παύλου! Μετά τήν ἀπελευθέρωσή του προεῖπε τόν θάνατο τοῦ γιοῦ τῆς Αὐτοκράτειρας καί φυλακίσθηκε στό φρούριο τοῦ Σλούσελμπουργκ! Γιά ἄλλη προφητεία του ἐξορίζεται στό Σολόβκι, ἀλλά ἡ εἰσβολή τοῦ Ναπολέοντα καί ἡ κατα-στροφή τῆς Μόσχας (1812), ἀκυρώνουν τήν ποινή του. Προεῖπε ἀκόμη τόν θάνατο τοῦ Τσάρου Νικολάου τοῦ Α' καί τήν ὑπόθεση τῶν Δεκεμβριστῶν. Τέλος, ὅταν προεῖπε στήν Κόμησσα Καμένσκυ γιά τήν δυσμένεια στήν ὁποία θά ἔπεφτε, λόγῳ τῆς σκληρῆς συμπεριφορᾶς της πρός τούς χωρικούς τῶν κτημάτων της, ἐξορίσθηκε στή Μονή Σπάσο - Εὐφημιέβσκυ τοῦ Σούζνταλ, ὅπου καί κοιμήθηκε κρατούμενος στό κρατητήριο, μετά ἀπό μακριά καί ὀδυνηρή ἀσθένεια.

Νεομάρτυς Ἀναστασία Ἀντρέγιεβνα*
Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 1η Μαρτίου.

Ὅσιος Ἀνδρέας τῆς ΚΠόλεως (+ 946)
Ὁ πλέον γνωστός τῶν διά Χριστόν Σαλῶν Ἁγίων, ἐπειδή συνδέεται μέ τό θαῦμα τῆς Ἁγίας Σκέπης τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου (1η Ὀκτωβρίου).
Σκυθικῆς καταγωγῆς (γι' αὐτό καί τιμᾶται ἰδιαίτερα ἀπό τούς Σλαύους Ὀρθοδόξους), ἦταν δοῦλος στήν ΚΠολη τοῦ Πρωτοσπαθάριου Θεόγνωστου. Ἀπό τήν νεότητά του ἀγαποῦσε τήν Ἐκκλησία καί τήν μελέτη τῶν Γραφῶν.
Βιογράφος τοῦ Ἁγίου εἶναι ὁ Πνευματικός του Ἱερέας Νικηφόρος. Ὁ μακάριος Ἀνδρέας κλήθηκε νά σηκώσει τόν σταυρό τῆς διά Χριστόν σαλότητος ἀπό τόν Ἴδιο τόν Κύριο. Κάποιο βράδυ μετά τήν προσευχή του, βλέπει τόν Χριστό σέ ὅραμα νά τοῦ προσφέρει στεφάνους καί νά τοῦ λέει: "Ἀπό τῆς ἄρτι ἔσῃ ἡμέτερος καί φίλος καί ἀδελφός γλυκήτατος. Τρέχε οὗν τόν καλόν ἀγῶνα γυμνός καί γενοῦ σαλός δι' ἐμέ"!
Τήν ἑπομένη ὁ ἀγωνιστής ἀρχίζει τίς "τρέλες" του καί ὁ κύριός του ἀναγκάζεται νά τόν στείλει στό Ναό τῆς ἁγ. Ἀναστασίας, μέ ἐντολή νά τόν δέσουν ἐκεῖ. Στούς τέσσερεις μῆνες τῆς παραμονῆς του στό Ναό ὁ Ἀνδρέας "τήν ἡμέρα τά νόθα αὐτοῦ, ὡς δῆθεν παραφρονῶν, ρήματα ὁμίλει τῇ δέ νυκτί ἐθρήνει καί προσηύχετο".
Τήν ἐπίπλαστη μωρί,α τοῦ Ὁσίου γνώριζε μόνον ὁ μαθητής του Ἐπιφάνιος (ἔπειτα Πατριάρχης ΚΠόλεως), ὁ ὁποῖος καί διέσωσε λεπτομέρειες ἐξαισίων Ἁγιοπνευματικῶν καταστάσεων (ἐκτός τῶν ἄλλων - χαρισμάτων προοράσεως καί προφητείας - σάν ἄλλος Παῦλος "ἐν καιρῷ χειμῶνος, ἀνηρπάγη εἰς τόν Παράδεισον").
Θαυμαστή εἶναι καί ἡ φανέρωσις τῆς Ἁγίας Σκέπης τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Κατά τήν διάρκεια ἀγρυπνίας στόν περίφημο Ναό τῶν Βλαχερνῶν (ὅπου ἦταν κατατεθημένα ἡ Τιμία Ἐσθῆτα καί ἡ Ἁγία Ζώνη τῆς Παναγίας), Σαββάτο πρός Κυριακή 1η Ὀκτωβρίου, "περί τήν τετάρτην ὥραν τῆς νυκτός, ἀνυψώσας ὁ Ὅσιος τούς ὀφθαλμούς πρός τόν θόλον τοῦ Ναοῦ, εἶδε τήν οὐράνιον Ἄνασσαν ἱσταμένην εἰς τόν ἀέρα καί προσευ-χομένην, σκέπουσα τόν λαόν μέ τό ἱερόν Αὐτῆς Μαφόριον"!
"Βλέπεις, ἀδελφέ - εἶπε ὁ μακάριος στόν μαθητή του Ἐπιφάνιο - τήν Βασίλισσαν καί Κυρίαν τῶν ἁπάντων, εὐχομένην ὑπέρ τοῦ κόσμου παντός;"
"Βλέπω, πάτερ ἅγιε - ἀπάντησε ὁ Ἐπιφάνιος - καί ἐγώ, δι' εὐχῶν σου, τήν Κυρίαν Θεοτόκον καί θαυμάζω".
Ὁ ὅσ. Ἀνδρέας κοιμήθηκε εἰρηνικά σέ ἡλικία 66 ἐτῶν, μετά ἀπό ἄσκηση τῆς διά Χριστόν σαλότητος 30 ἐτῶν καί "μῦρον θαυμαστόν ἀνέβλυσεν ἀπό τό ἅγιον αὐτοῦ σῶμα"! Κατά μία παράδοση τό Λείψανό του δέν βρέθηκε ποτέ διότι "μετέθηκεν αὐτό ὁ Κύριος". Σύμφωνα μέ ἄλλη πηγή, τά Λείψανά του κατατέθηκαν σέ Μονή πρός τιμήν του κοντά στήν Ἁγία Σοφία ("Θρησκευτική καί Ἠθική Ἐγκυκλοπαίδεια", τόμος 3ος, σελ. 704).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 28η Μαϊου.

Ὅσιος Ἀνδρέας τῆς Τότμας Ρωσίας (+ 1673)
Γεννήθηκε τό 1638 στήν πόλη Τράνς τοῦ Βόλγα καί μετά τόν θάνατο τῶν γονέων του κοινοβίασε στή Μονή τῆς Ἀναστάσεως, ὅπου ὁ Γέροντάς του τόν ἐνθάρρυνε στήν ἄσκηση τῆς διά Χριστόν σαλότητος.
Κάθε χρόνο ὁ Ὅσιος εἶχε τήν συνήθεια νά ἐπισκέπτεται γειτονικές μονές, ρακένδυτος καί ξυπόλητος. Μετά τήν κοίμησή τοῦ Γέροντά του πῆγε στήν Τότμα καί βρῆκε καταφύγιο στήν ἐκκλησία τοῦ Σωτῆρος, στόν ποταμό Σουκχόνα. Ἐλεημένος μέ τά χαρίσματα τῶν ἰαμάτων καί τῆς προφητείας, κάποτε θεράπευσε τόν ἀργηγό μιᾶς τοπικῆς φυλῆς, μέ χιόνι πού εὐλόγησε!
Προεῖδε τήν κοίμησή του καί ἔφυγε γιά τήν οὐράνια πατρίδα ἐξομολογημένος καί μέ τήν κοινωνία τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Κοιμήθηκε τό 1673, σέ ἡλικία μόλις 35 ἐτῶν, ἀφοῦ ἀσκήθηκε σάν σαλός 10 χρόνια.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 10η Ὀκτωβρίου.

Ὅσιος Ἀντώνιος τοῦ Ζαντόσκ Ρωσίας (+ 1851)
Ἦταν γιός πτωχῶν χωρικῶν. Σέ ἡλικία 7 ἐτῶν ἐξαφανίσθηκε ἀπό τό σπίτι του, κατά τήν διάρκεια μιᾶς καταιγίδας. Ὅταν βρέθηκε μετά ἀπό δύο ἑβδομάδες, ἀπαντοῦσε μέ ἀσυναρτησίες ἤ μέ σιωπή σέ ὅ,τι τόν ρωτοῦσαν. Ἀπό τήν μετέπειτα πορεία του προκύπτει, ὅτι τότε συγκλονίσθηκε ἀπό κάτι πολύ σοβαρό, ἴσως μία θεία ἐντολή γιά τήν μετέπειτα ζωή του.
Ὁ μακάριος Ἀντώνιος ἔζησε στήν Μονή τοῦ ἁγ. Τύχωνος τοῦ Ζαντόσκ, ντυμένος στά λευκά, μέ ἕνα κόκκινο μαντήλι γύρω ἀπό τήν μέση του. "Στό παράστημά του ὑπῆρχε κάτι τό λαϊκό - σημειώνει ἡ Εἰρ. Γκοραϊνωφ - ἀλλά καί τό Πασχαλινό συγχρόνως" (αὐτ. 188). Μέ μία γλυκειά καλωσύνη ἔδινε προφητικά τίς συμβουλές του στούς προσκυνητές.
Κοιμήθηκε εἰρηνικά τό 1851, σέ ἡλικία 125 ἐτῶν! καί ἐνταφιάσθηκε στή Μονή τῆς μετανοίας του.

Ὅσιος Ἀρσένιος τοῦ Νόβγκοροντ Ρωσίας (+ 1517)
Ἦταν Ρωσικῆς καταγωγῆς καί ἔζησε στό Νόβγκοροντ, ὅπου ἀγωνίσθηκε στό στάδιο τῆς διά Χριστόν σαλότητος. Κοιμήθηκε εἰρηνικά τό 1517. Ἡ Ἀνακομιδή τῶν Λειψάνων του πραγματοποιήθηκε τό 1785. Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 12η Ἰουλίου καί ἡ Ἀνακομιδή τῶν Λειψάνων του τήν 8η Μαϊου.

Ὅσιος Βασίλειος τοῦ Κουμπένσκ Ρωσίας*
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 2α Αὐγούστου.

Ὅσιος Βασίλειος τῆς Μόσχας (+ 1552)
Ὁ "Γυμνός περιπατητής'" Πολιούχος τῆς Μόσχας.
Γεννήθηκε ἀπό γονεῖς πτωχούς στά περίχωρα τῆς Μόσχας, τό 1469, κατά τήν βασιλεία τοῦ Μεγ. Ἡγεμόνα Ἰβάν Γ'. Ἀπό βρέφος ἔδειχνε σημεῖο τῆς μελλοντικῆς του πορείας, ἀρνού- μενος νά θηλάσει ἀπό τόν ἀριστερό μαστό! Ὅταν ὁ πατέρας του τόν ἔβαλε μαθητευόμενο σέ ἕναν ὑποδηματοποιό, ἐκδη λώθηκε στό προφητικό του χάρισμα (προεῖπε τόν θάνατο "τήν ἐπαύριο", ἑνός ἄνδρα πού παρήγγειλε μπότες!). Ὑποκρινόμενος τόν σαλό ἔζησε γυμνός στούς παγωμένους δρόμους τῆς Μόσχας, μέχρι τά 88 του χρόνια.
Παράδοξος γιά τόν κόσμο, ἔφτυνε ἤ πετοῦσε πέτρες στούς ἐξωτερικούς τοίχους τῶν Ἐκκλησιῶν, ὅπου εἶχαν καταφύγει οἱ διωγμένοι ἀπό τήν προσευχή τῶν Χριστιανῶν δαίμονες καί ἔκλαιγε στά σκαλιά τῶν κακοφήμων σπιτιῶν, μαζί μέ τούς Ἀγγέλους τῶν ἁμαρτανόντων!
Μία κατ' ἐξοχήν προφητική μορφή, σημάδεψε τίς παραμονές μεγάλων γεγονότων. Τό 1521 μία μεγάλη ἐπιδρομή τῶν Τατάρων βρίσκεται σέ ἐξέλιξη καί ἡ Μόσχα κινδυνεύει. Ὁ μακάριος Βασίλειος προσεύχεται κλαίγοντας μπροστά στήν βορεινή πόρτα τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ Κοιμ. Θεοτόκου. Μέσα στόν κλειστό Ναό ἀκούγεται ἕνας ἐκκωφαντι-κός θόρυβος. Ἐμφανίζονται φλόγες καί ἡ Εἰκόνα τῆς Παναγίας τοῦ Βλαδιμήρου μετα-κινεῖται, ἐνῶ μία φωνή ἀναγγέλει, ὅτι ἡ Παναγία ἑτοιμάζεται νά φύγει μαζί μέ τούς ἄλλους Ἁγίους ἀπό τήν ἁμαρτωλή πόλη. Τό γεγονός κυκλοφορεῖ, ἀλλά ὁ μακάριος συνεχίζει τήν προσευχή του. Καί ἐνῶ τά περίχωρα τῆς Μόσχας καίγονται, οἱ εἰσβολεῖς βλέπουν μία τεράστια στρατιά νά ἀναπτύσσεται γιά νά ὑπερασπισθεῖ τήν πόλη. Οἱ Τάταροι ὑποχωροῦν καί οἱ Ρώσοι στό ἐξῆς λιτανεύουν ἀπό τό Κρεμλίνο μέχρι τήν Μονή τῆς Συναντήσεως (Stretenye).
Τήν 23 Ἰουνίου 1547 (χρονιά τῆς στέψεως τοῦ Ἰβάν σέ Τσάρο, ἀπό τόν Μητροπολίτη Ρωσίας ἅγ. Μακάριο), ὁ μακάριος Βασίλειος προσεύχεται κλαίγοντας στή Μονή τῆς Εὑρέσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Τήν ἑπομένη ξεσπάει ἡ τρομερή πυρκαγιά πού ἀποτέ-φρωσε τήν Μόσχα!
Ἄλλοτε ὁ Ὅσιος εἶναι καλεσμένος στό Παλάτι, γιά τήν ὀνομαστική ἑορτή τοῦ Τσάρου. Ὁ Ἰβάν τόν σερβίρει προσωπικά κρασί, ἀλλά τρεῖς φορές ὁ Σαλός τό χύνει. "Συγχώρεσέ με - λέγει - ἀλλά μία φωτιά ἄναψε στό Νόβγκοροντ καί ἔπρεπε νά τήν σβήσω"! Ὁ Τσάρος ἀργότερα μαθαίνει, ὅτι πράγματι στή συγκεκριμένη ἡμερομηνία εἶχε ἐκδηλωθεῖ μεγάλη πυρκαγιά στό Νόβγκοροντ πού ἔσβησε ὅταν ἕνας γυμνός ἄνδρας ἐμφανίσθηκε σέ τρεῖς διαφορετικές γειτονιές καί ἔριχνε στήν φωτιά νερό μέ ἕνα... ποτηστήρι!
Ὅταν ἕνα Περσικό πλοῖο κινδύνευε στήν Κασπία, ἕνας Ρώσος Χριστιανός θυμήθηκε τόν μακάριο Βασίλειο καί τόν ἐπικαλέστηκε. Ἀμέσως, ἕνας γυμνός ἄντρας ἐμφανίσθηκε στό πηδάλιο καί ὁδήγησε τό πλοῖο μέ ἀσφάλεια στό πλησιέστερο λιμάνι! Ἐπιστρέφοντας στή χώρα τους οἱ Πέρσες ἔμποροι ἐνημέρωσαν σχετικά τόν Σάχη καί ἐκεῖνος τόν Τσάρο· καί ὅταν ἀργότερα ἔφθασαν στή Μόσχα, ἀναγνώρισαν τόν σωτήρα τους στό πρόσωπο τοῦ γυμνοῦ περιπατητή!
Ἐλεημένος μέ τό προορατικό χάρισμα ὁ μακάριος, ἀποκάλυψε κάποτε τίς κρυφές σκέψεις τοῦ Τσάρου. "Ποῦ ἦσουν - τόν ρωτάει ὁ Ἰβάν, μετά ἀπό μία Θεία Λειτουργία - δέν σέ εἶδα".
"Ἐγώ σέ εἶδα - τοῦ ἀπαντάει ὁ Σαλός - ἐκεῖ πού ἦσουν καί ἐκεῖ πού δέν ἦσουν".
"Μά ἦμουν στήν Ἐκκλησία", διαμαρτύρειται ὁ Ἰβάν.

"Ὄχι, Τσάρε, δέν λές ἀλήθεια - ἀποκαλύπτει ὁ μακάριος - ἦσουν στόν Λόφο τῶν Σπουργιτιῶν, ὅπου σκοπεύεις νά φτιάξεις ἕνα παλάτι".

"Ἔχεις δίκιο - ἀπαντάει ὁ Μονάρχης - ἐκεῖ ἤμουνα".
Ἄλλοτε, ἔδωσε τά χρήματα πού τοῦ πρόσφερε ὁ Τσάρος γιά τούς πτωχούς σέ ἕναν καλοντυμένο ἔμπορο, ὁ ὁποῖος εἶχε πτωχεύσει καί πεινοῦσε, ἀλλά ἡ ἀξιοπρέπειά του δέν τοῦ ἐπέτρεπε νά ζητιανέψει!
Κοιμήθηκε εἰρηνικά τό 1552. Προηγουμένως εἶχε προφητεύσει στόν Πρίγκιπα Θεόδωρο, ὅτι αὐτός καί ὄχι ὁ μεγαλύτερος ἀδελφός του θά διαδεχθεῖ τόν πατέρα τους. (Πράγματι, ὁ Πρίγκιπας Ἀλέξιος σκοτώθηκε ἀπό τόν πατέρα του Τσάρο Ἰβάν, σέ μία ἔκρηξη θυμοῦ). Ἐνταφιάσθηκε ἀπό τόν Μητροπολίτη Ρωσίας ἅγ. Μακάριο στό Ναό τῆς Ἁγίας Τριάδος στήν Κόκκινη Πλατεία (ὅπου λίγο ἀργότερα κτίσθηκε ὁ Καθεδρικός Ναός τῆς Ἁγίας Σκέπης, σέ ἀνάμνηση τῆς ἀπελευθερώσεως τοῦ Καζάν ἀπό τήν Ταταρική κατοχή, ὁ ὁποῖος σήμερα εἶναι γνωστός μέ τό ὄνομα τοῦ ἁγ. Βασιλείου). Τό φέρετρο μέ τό ἁγιασμένο του σῶμα μετέφεραν στίς πλάτες του ὁ Τσάρος Ἰβάν καί οἱ Πρίγκιπες. (G. P. Fedotov, "The Russian Religious Mind", . 2ος, σελ. 338).
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 2α Ὀκτωβρίου.

Ὅσιος Γεώργιος τοῦ Σενκούρσκ Ρωσίας*
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 23η Ἀπριλίου.

Ὅσιος Εὐφρόσυνος ὁ Μάγειρος
Δέν σώθηκε ὁ χρόνος ἀκμῆς του καί ὁ τόπος πού ἔζησε καί ὁ Βίος του ἔχει πολλές ὁμοιότητες μέ τόν Βίο τῆς ὁσ. Ἰσιδώρας τῆς Ταβέννης.
Ἦταν νέος στήν ἡλικία μοναχός καί ἐκτελοῦσε τό διακόνημα τοῦ μαγείρου σέ κάποιο κοινόβιο, ὑποκρινόμενος τόν σαλό. Χωρίς γογγυσμούς ὑπέμενε τίς προσβολές, ἀκόμη καί τά κτυπήματα, κακοτρόπων μοναχῶν! Ὅταν ὁ ἐνάρετος Ἡγούμενος τῆς Μονῆς ζήτησε στήν προσευχή του νά πληροφορηθεῖ, ποιός ἀπό τούς μοναχούς ἦταν ἀνώτερος στήν ἀρετή, ἦρθε σέ ἔκσταση καί νοερά μεταφέρθηκε στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, ὅπου ὁ μακάριος Εὐφρόσυνος ἀπολάμβανε τῶν ἐπουρανίων ἀγαθῶν καί τοῦ πρόσφερε τρία θαυμαστά μῆλα! Ὅταν ὁ Ἡγούμενος συνῆλθε ἀπό τήν ἔκσταση καί βρῆκε τά μῆλα στά χέρια του, κάλεσε τούς ἀδελφούς νά πάρουν τήν εὐλογία τοῦ Σαλοῦ, ἀλλά ἐκεῖνος φεύγοντας τήν δόξα τῶν ἀνθρώπων, "λάθρα τῆς μονῆς ἐξελθών, ἀφανής γέγονε".
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 11η Σεπτεμβρίου

Ὅσιος Θεοδόσιος τοῦ Νόβγκοροντ (+ 1392)*
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 19η Ἰανουαρίου.

Ὅσιος Θεόδωρος
"Ἐκών ἀμείψας ὡς ὁ Δαβίδ τάς φρένας, βίον διέδρας, οὐ τόν ἀγχούς, Παμμάκαρ"
Καμμία πληροφορία γιά τήν καταγωγή, τήν ἐποχή καί τόν τόπο πού ἔζησε δέν ἔχει διασωθεῖ.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 25η Φεβρουαρίου.

Ὅσιος Θεόδωρος ὁ Ἐγκρατής (+ 1329)
Δέν εἶναι γνωστό πού γεννήθηκε, σήκωσε πάντως τόν σταυρό τῆς διά Χριστόν Σαλότητος στό Νόβγκοροντ, μαζί μέ τόν ὅσ. Νικόλαο (+ 1392). Οἱ δύο Σαλοί, ἐνῶ εἶχαν μεταξύ τους μεγάλη ἀγάπη καί ἀλληλοσεβασμό, ὑποκρίνονταν τούς ἐχθρούς γιά νά φέρουν σέ μετάνοια τούς κατοίκους τῆς πόλης καί νά σταματήσουν τίς καθημερινές ἐχθροπραξίες!
Ὁ ὅσ. Θεόδωρος ὀνομάσθηκε Ἐγκρατής, διότι τίς Τετάρτες καί τίς Παρασκευές δέν ἔτρωγε ἀπολύτως τίποτα, ἐνῶ τίς ὑπόλοιπες ἡμέρες ἔτρωγε ἐλάχιστα μετά τήν δύση τοῦ ἡλίου καί σύχναζε συνεχῶς στήν ἐκκλησία. Ἔφτασε σέ τέτοια μέτρα ἀρετῆς, ὥστε βάδιζε πάνω στά νερά τοῦ ποταμοῦ Βολκώφ! Ἐλεημένος μέ τό χάρισμα τῆς προφητείας προεῖδε τήν κοίμησή του, ἀποχαιρέτησε ὅλους τούς γνωστούς του, κοινώνησε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων καί κοιμήθηκε εἰρηνικά, τήν 19η Ἰανουαρίου 1329.
Ἐνταφιάσθηκε κοντά στήν ἀγορά, ὅπως εἶχε ζητήσει. Στή συνέχεια ἕνα Παρεκκλήσιο ὑψώθηκε πάνω ἀπό τόν τάφο του καί ἄρχισαν νά καταγράφονται θεραπείες. Ὅταν ἀνακομίσθηκαν τά Λείψανά του μεταφέρθηκαν στό Ναό τοῦ ἁγ. Γεωργίου.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 19η Ἰανουαρίου.

Νεομάρτυς Θεοκτίστη τοῦ Βορονέζ Ρωσίας (+ 1936)*

Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 22α Φεβρουαρίου.

Ὅσιος Θεόφιλος τοῦ Κιτάγιεβο Κιέβου
Λόγιος καί καλλιεργημένος ἀδελφός τῆς Λαύρας τῶν Σπηλαίων (γνώστης τοῦ Ψαλτηρίου ἀπό στήθους), ἔκρυβε πίσω ἀπό παραδοξότητες τό προφητικό χάρισμα μέ τόν ὁποῖο τόν εἶχε ἐλεήσει ὁ Θεός. Κυκλοφοροῦσε ντυμένος μέ μπαλωμένα ράσα καί φοροῦσε συνήθως διαφορετικά παπούτσια σέ κάθε πόδι.
Χαρακτηριστικές παραμένουν δύο συναντήσεις του μέ τόν Αὐτοκράτορα Νικόλαο Α'. Κατά τήν δεύτερη, τό 1852, ὁ Νικόλαος ἀνησυχοῦσε γιά τόν ἐπικείμενο Ρωσο - Τουρκικό Πόλεμο. Τότε ὁ Μητροπ. Κιέβου Φιλάρετος τοῦ πρότεινε νά συμβουλευθεῖ τόν Θεόφιλο. Ὁ Σαλός ὑποδέχθηκε τόν Αὐτοκράτορα μέ περίεργο τρόπο. Ξαπλωμένος στή γῆ ἔκανε τόν πεθαμένο πάνω σέ μία μυρμηγκοφωλιά καί "ὁλόκληρες μᾶζες μυρμηγκιῶν ἔτρεχαν στό πρόσωπό του"! Ὁ Τσάρος ἔφυγε ἀπορημένος. Ἀκολούθησε ὁ ἀτυχής γιά τήν Ρωσία Πόλεμος τῆς Κριμαίας (1854) καί ὁ Νικόλαος ἀπογοητευμένος πέθανε. Τότε ὁ Μητροπολίτης κατάλαβε τήν προφητεία τοῦ Θεοφίλου. "Θυμᾶσαι, Γαβριήλ - εἶπε στόν ὑπηρέτη του - θυμᾶσαι τόν περίπατό μας στό Κιτάγιεβο καί τόν μακάριο Θεόφιλο πού ἦταν ξαπλωμένος πάνω σέ μία μυρμηγκοφωλιά; Λοιπόν, σκέπτομαι τώρα ὅτι τά μυρμήγκια προεικόνιζαν τούς στρατιῶτες τοῦ κατακτητή καί ἡ νεκρική στάση τοῦ Θεόφιλου προμηνοῦσε τόν θάνατο τοῦ Τσάρου μας" (Εἰρ. Γκοραϊνωφ, αὐτ. σελ. 180).

Ὅσιος Θωμᾶς τῆς Ἀντιοχείας (+ 594)
Ἦταν μοναχός στή Συρία καί ὑποκρινόταν τόν σαλό γιά νά κρύβει τήν ἀρετή του, ὁ Ἡγούμενος ὅμως τῆς Μονῆς του γνώριζε τήν πραγματικότητα καί κατά καιρούς τοῦ ἀνέθετε σοβαρές διακονίες.
Κάποτε στάλθηκε στήν Ἀντιόχεια γιά νά προμηθευτεῖ ἐφόδια γιά τήν Μονή, τά ὁποῖα συνήθως δίνονταν εὐλογία ἀπό τόν Πατριάρχη τῆς πόλεως. Τήν περίοδο ἐκείνη στήν πόλη εἶχε πέσει ἐπιδημία πανώλης. Καθώς ὁ Σαλός περίμενε στήν πόλη, πλησίασε ἕναν Ἱερέα ὀνόματι Ἀναστάσιο καί μέ διάφορες τρέλλες ζητοῦσε ἐλεημοσύνη γιά τό μονα-στήρι του. Μία ἀπό αὐτές τίς φορές ὁ Ἱερέας θύμωσε καί τόν κτύπησε πολύ. Σέ ὅσους διαμαρτυρήθηκαν γι' αὐτή τήν συμπεριφορά, ὁ Ὅσιος εἶπε προφητικά: "Στό μέλλον, οὔτε ἐγώ θά πάρω, οὔτε ὁ Ἀναστάσιος θά δώσει"!
Ἡ προφητεία του ἐκπληρώθηκε ἀμέσως, διότι ὁ μέν Ἀναστάσιος ἀπεβίωσε τήν ἑπομένη, ὁ δέ Ὅσιος ἐπιστρέφοντας στή Μονή του ἀρρώστησε καί κοιμήθηκε στό Ναό τοῦ ἁγ. Εὐθυμίου πού εἶχε καταφύγει γιά νά προσευχηθεῖ!
Τό Λείψανό του ἐνταφιάσθηκε στό κοιμητήριο τῶν ξένων, μαζί μέ ἄλλους νεκρούς. Ἐκεῖ, ὁ Θεός παραχώρησε ἕνα θαυμαστό γεγονός. Ἡ γῆ "ξέβραζε" τά σώματα τῶν ἄλλων νεκρῶν! Οἱ νεκροί ἐνταφιάσθηκαν πάλι καί πάλι, ἀλλά τό φαινόμενο συνέχιζε νά συμβαίνει. Τότε ἀναφέρθηκε τό περιστατικό στόν Πατριάρχη Ἐφραίμ, ὁ ὁποῖος ἔδωσε ἐντολή νά ἀνακομισθεῖ τό Λείψανο τοῦ Σαλοῦ, τό ὁποῖο βρέθηκε ἀδιάφθορο! Ἀμέσως τό Λείψανο μεταφέρθηκε μέ τιμές στήν Ἀντιόχεια καί ἀμέσως σταμάτησε ἡ ἐπιδημία τῆς πανώλης!
Ὁ ὅσ. Θωμᾶς ἀνῆκει στήν χορεία τῶν διά Χριστῶν Σαλῶν Ἁγίων οἱ ὁποῖοι, ἐνῶ ἀρχικά τιμήθηκαν σέ τοπικό ἐπίπεδο, στή συνέχεια καί γιά λόγους πού δέν εἶναι γνωστοί, δέν συμπεριλήφθηκαν στό Βυζαντινό Ἑορτολόγιο. Τοῦ ὁσ. Θωμᾶ "τήν ἐτήσιον μνήμην παῖδες Ἀντιοχέων ἦγον, μεγαλοπρεπῶς ἑορτάζοντες" (βλ. σχετικά Νικηφόρου Καλλίστου, "Ἐκκλη-σιαστική Ἱστορία" βιβλίο 17ο, P. G. 147), ὁ Ὅσιος ὅμως δέν συμπεριλήφθηκε στό Βυζαντινό Ἑορτολόγιο καί γιά τό Λείψανό του δέν σώθηκε καμμία πληροφορία.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 24η Ἀπριλίου (ἡμέρα μετακομιδῆς τοῦ Λειψάνου του στήν Ἀντιόχεια) καί κατά τό Ρωμαϊκό Μαρτυρολόγιο τήν 18η Νοεμβρίου.

Ὅσιος Ἰάκωβος τοῦ Μποροβίτσι Ρωσίας, ὁ Θαυματουργός (16ος αἰ.)
Τήν Μεγάλη Τρίτη τοῦ 1540, ἕνα θαῦμα συγκλόνισε τήν μικρή κοινωνία τοῦ χωριοῦ Μποροβίτσι, τῆς περιφερείας τοῦ Νόβγκοροντ. Μία ὑπερφυσική δύναμη ἔφερνε ἀντίθετα πρός τήν ρεῦμα τοῦ πλημυρισμένου ποταμοῦ Μίστα ἕνα μεγάλο κομμάτι πάγου, πάνω στό ὁποῖο ἀναπαυόταν μέσα σέ λαξευμένο φέρετρο, τό σῶμα ἑνός νεαροῦ ἄνδρα. Στήν ἰδέα μιᾶς δικαστικῆς ἔρευνας οἱ κάτοικοι ἔσπρωξαν τό παγόβουνο πού πλησίαζε στήν ὄχθη τους ἀρκετά βέρτσια μακρυά, ἀλλά τό ἑπόμενο πρωϊ τό βρῆκαν πάλι μπροστά τους!
Τό γεγονός αὐτό ἐπαναλήφθηκε τρεῖς φορές καί ἀρκετοί εὐσεβεῖς καί ἐνάρετοι γέροντες εἶδαν τό ἴδιο ὄνειρο. Ὁ ἄγνωστος νεκρός ἐμφανίσθηκε καί τούς παρατήρησε μέ λύπη: "Γιατί ἐσεῖς πού εἶστε Χριστιανοί, μέ διώχνετε ἐμένα πού εἶμαι κι ἐγώ Χριστιανός; Ὀνομάζομαι Ἰάκωβος, ὅπως ὁ ἀδελφός τοῦ Κυρίου". Γεμάτοι τύψεις οἱ χωρικοί ἐνταφίασαν τό σῶμα τοῦ ἀγνώστου Ἰακώβου καί ὕψωσαν ἕνα Παρεκκλήσιο πάνω ἀπό τόν τάφο του, εἰδοποιῶντας παράλληλα καί τόν Ἀρχιεπίσκοπο τοῦ Νόβγκοροντ.
Γιά τήν ζωή τοῦ μακαρίου Ἰακώβου δέν εἶναι τίποτα γνωστό. Κατά τήν παράδοση ἦταν διά Χριστόν Σαλός ἐργάτης ναυπηγείου, πού σκοτώθηκε ἀπό κεραυνό. Ἡ μόνη βεβαιότητα πού τόν ἀφορᾶ εἶναι τό χάρισμα τῶν θαυμάτων μέ τό ὁποῖο, ὅπως ἀποδείχθηκε, τόν ἐλέησε ὁ Θεός. Ὅταν θαύματα ἄρχισαν νά γίνονται στόν τάφο του, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τοῦ Νόβγκοροντ διέταξε τήν Ἀνακομιδή τῶν Λειψάνων του καί τήν μεταφορά τους στόν Ναό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Περίπου 20 χρόνια ἀργότερα, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τοῦ Νόβγκοροντ Λεωνίδας ἀναγκάσθηκε ἀπό τόν αὐξανόμενο ἀριθμό θαυμάτων νά ὁρίσει μία Ἐξεταστική Ἐπιτροπή. Τά θαύματα ἄρχισαν νά καταγράφονται, ἀλλά ὅταν ἡ Ἐπιτροπή εἶχε καταγράψει ὀγδόντα ὀκτώ 70άδες (6.160 περιπτώσεις), ἀναγκάσθηκε νά σταματήσει!
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 22α Μαϊου καί τήν 23η Ὀκτωβρίου.

Ὅσιος Ἰσαάκιος τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου (+ 1090)
Στόν κόσμο ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ ἐμπόρου καί εἶχε πολλά χρήματα. Ὅταν γνώρισε τόν ὅσ. Ἀντώνιο τόν Ἐσφιγμενίτη γοητεύθηκε ἀπό τήν προσωπικότητά του καί τόν ἀκολούθησε στά Σπήλαια τοῦ Κιέβου. Γιά ἑπτά χρόνια ἀσκήθηκε σέ ἕνα σκοτεινό καί στενό σπήλαιο, ντυμένος τό δέρμα μιᾶς κατσίκας (τό ὁποῖο φόρεσε νωπό καί τό ἄφησε νά στεγνώσει πάνω του!), τρεφόμενος μέ ψωμί καί νερό κάθε δεύτερη ἡμέρα.
Κάποτε μέσα στό σκοτάδι τοῦ σπηλαίου του ἐμφανίσθηκαν δύο ἀγγελόμορφοι νέοι. "Ἰσαάκιε - τοῦ εἶπαν - εἴμαστε Ἄγγελοι καί ἤρθαμε νά σοῦ ἀναγγείλουμε πώς, νά, ἔρχεται σέ σένα ὁ Χριστός μαζί μέ ἄλλους Ἀγγέλους τοῦ οὐρανοῦ".
Χωρίς νά σκεφθεῖ ὁ Ἰσαάκιος ἤ νά κάνει τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, ἔπεσε καί προσκύνησε τόν ὑποτιθέμενο Χριστό! Ἀμέσως οἱ δαίμονες ξέσπασαν σέ κραυγές θριάμβου. "Δικός μας εἶσαι, Ἰσαάκιε· προσκύνησες τόν ἀρχηγό μας". Καί τόν ἀνάγκασαν νά χορεύει ὅλη τήν νύκτα μαζί τους.
Τό ἑπόμενο πρωϊ ὁ ὅσ. Ἀντώνιος βρῆκε τόν μαθητή του ἀναίσθητο, μέ χαμένη τήν ὁμιλία καί τήν ἀκοή! Τόν μετέφερε στό σπήλαιό του καί ἐκεῖ τόν περιποιήθηκε σάν βρέφος τρία χρόνια. Ἀπό τόν τρίτο χρόνο καί μετά ὁ Ἰσαάκιος ἄρχισε νά συμμετέχει δειλά στήν ζωή τῆς ἀδελφότητος., ἐργαζόμενος στό μαγειρεῖο, θεωρούμενος ἀπό τούς μοναχούς σάν "σαλεμένος".
Μετά τήν κοίμηση τοῦ ὁσ. Ἀντωνίου ἐγκαταβίωσε στό σπήλαιό του καί συνέχισε τόν ἀγῶνα του. Ἐλεήθηκε ἀπό τόν Θεό μέ Ἁγιοπνευματικά χαρίσματα καί τήν ἐξουσία ἐπί τῶν ἀκαθάρτων πνευμάτων. Κοιμήθηκε εἰρηνικά καί ἐνταφιάσθηκε στό Σπήλαιο τῶν Πατέρων.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 14η Φεβρουαρίου.

Ὁσία Ἰσιδώρα τῆς Ταβέννης Αἰγύπτου (4ος αἰ.)
"Τοσούτω γάρ ὄχλῳ πυκτεύουσα, τήν καρδίαν αὐτῆς οὐδέποτε ἀπέστησε τοῦ Θεοῦ"
Πρόκειται γιά τήν πλέον πρώϊμη καταγραφή περιπτώσεως διά Χριστόν Σαλοῦ στήν ἐκκλη σιαστική ἱστοριογραφία. Τόν Βίο τῆς ὁσ. Ἰσιδώρας διέσωσε ὁ ὅσ. Ἐφραίμ ὁ Σῦρος (+ 373), ὁ ὁποῖος τό 371 ἐπισκέφθηκε τήν περίφημη γυναικεία Μονή τῆς Ταβέννης στήν Αἴγυπτο, τήν ὁποία εἶχε ἱδρύσει ἡ ἀδελφή τοῦ ὁσ. Παχωμίου τοῦ Μεγάλου.
Ὅπως διηγεῖται ὁ Ἐπίσκοπος Ἑλενουπόλεως Παλλάδιος, κατά τήν ἐποχή τῆς ἐπισκέψεως τοῦ ὁσ. Ἐφραίμ ἡ Μονή εἶχε 400 μοναχές! Ἀνάμεσά τους βρισκόταν καί μία Αἰγυπτιακῆς κατα-γωγῆς, ἡ Ἰσιδώρα (στά Κοπτικά Βρανκίς). Οἱ συμμονάστριές της τήν θεωροῦσαν "πτωχή τῷ πνεύματι" καί τῆς ἀνέθεταν τίς πλέον ταπεινές ἐργασίες μέσα στό κοινόβιο. Ἡ Ὁσία κυκλοφοροῦσε ξυπόλητη, μέ ἕνα κουρέλι στό κεφάλι, οὐσιαστικά ρακένδυτη. Στήν τράπεζα τῆς Μονῆς δέν εἶχε θέση, ἀλλά τρεφόταν μέ τά ὑπολλείματα τῶν καζανιῶν καί τά ἀποφάγια τῶν γευμάτων! Χειμῶνα - καλοκαίρι παρακολουθοῦσε τήν Ἀκολουθία ἀπό τά σκαλιά τῆς Ἐκκλησίας! Τό καθημερινό της μαρτύριο ἦταν ἡ βασανιστική συμπεριφορά τῶν ἄλλων μοναζουσῶν, τήν ὁποία ὅμως ὑπέφερε χωρίς γογγυσμό.
Τήν πνευματική της κατάσταση ἀπεκάλυψε ὁ Ἵδιος ὁ Θεός στόν πειραζόμενο ἀπό ὑπερηφάνους λογισμούς Ἀββᾶ Πιτιρούμ, μαθητή τοῦ ὁσ. Παχωμίου. "Διά τί μέγα φρονεῖς ἐπί σεαυτῷ ὡς εὐλαβής καί ἐν τοιούτῳ καθεζόμενος τόπῳ;" τόν ρώτησε οὐράνιος Ἄγγελος. "Ἄπελθε εἰς τό μοναστήριον τῶν γυναικῶν τῶν Ταβεννησιωτῶν καί ἐκεῖ εὑρύσεις μίαν διάδημα ἔχουσαν ἐπί τῆς κεφαλῆς· αὕτη σου ἄμεινων ἐστί. Τοσούτω γάρ ὄχλῳ πυκτεύουσα, τήν καρδίαν αὐτῆς οὐδέποτε ἀπέστησε τοῦ Θεοῦ· σύ δέ καθεζόμενος ὧδε, ἀνά τάς πόλεις πλανᾶσαι τῇ διανοίᾳ".
Ὁ Ἀββᾶς Πιτιρούμ ἔσπευσε στήν Μονή τῶν Ταβεννησιωτῶν. Οἱ μοναχές - τιμημένες ἀπό τήν ἐπίσκεψή του, διότι ἦταν φημισμένος ἀσκητής - τόν ὑποδέχθηκαν θερμά καί ἐκεῖνος ζήτησε ἀπό τήν Προεστῶσσα νά τοῦ παρουσιάσει ὅλες τίς ἀδελφές, ὅμως σέ καμμία ἀπό αὐτές δέν εἶδε τό διάδημα γιά τό ὁποῖο μίλησε ὁ Ἄγγελος.
"Εἶστε ὅλες ἐδῶ; " ρώτησε.
"Ὅλες εἴμαστε" τοῦ ἀπάντησαν.
" Ἀδύνατον - ἀπάντησε ὁ Ἀββᾶς - πρέπει νά ὑπάρχει ἀκόμη μία, γιά τήν ὁποία ἔκανα ὅλη αὐτή τήν ὁδοιπορία".
"Ἔχουμε μία μοναχή - ἀναγκάσθηκε νά ὁμολογήσει ἡ Προεστῶσσα - ἀλλά εἶναι σαλή καί δέν τήν ὑπολογίζουμε στήν ἀδελφότητα".
"Ἄς ἔλθει κι αὐτή" ζήτησε ὁ Ἀββᾶς.
Ὅταν ἡ Ἰσιδώρα ἐμφανίσθηκε, συρόμενη ἀπό δύο ἀδελφές καί μαυρισμένη ἀπό τίς καπνιές, ὁ Ἀββᾶς Πιτιρούμ εἶδε τό κουρέλι πού σκέπαζε τό κεφάλι της νά λάμπει σάν διάδημα! καί ἀμέσως γονάτισε μπροστά της λέγοντας, "εὐλόγησε με, Ὁσία".
"Ἐσύ εὐλόγησέ με" ἀπάντησε ἡ ταπεινή Ἰσιδώρα καί γονατίζοντας ἀσπάσθηκε τά πόδια τοῦ ἐρημίτη!
Τότε θέλησε νά παρέμβει ἡ Προεστῶσσα. "Μήν ἐξευτελίζεις ἔτσι τόν ἑαυτό σου - τοῦ εἶπε - εἶναι μία σαλή".
"Ὑμεῖς ἐσταί σαλαί, ἐσεῖς ὅλες εἶσθε σαλές - ἀπάντησε ὁ Ὅσιος - αὐτή ἐδῶ εἶναι πολύ ἀνώτερη κι ἀπό ἐσᾶς κι ἀπό ἐμένα. Τῆς ἀξίζει νά ὀνομάζεται Ἀμμᾶς (Μητέρα). Εἴθε νά μᾶς ἀξιώσει ὁ Θεός νά βρεθοῦμε στό πλευρό της στήν Δευτέρα Παρουσία"!
Κατόπιν διηγήθηκε τί τοῦ εἶχε ἀποκαλύψει ὁ Θεός γιά τήν μακαρία Ἰσιδώρα. Ἀκούγοντας τά λόγια του οἱ μοναχές, ἄρχισαν νά ζητοῦν συγχώρηση ἀπό τήν Σαλή. Τό ἴδιο βράδυ ἡ Ἰσιδώρα ἔφυγε ἀπό τό μοναστήρι γιά νά ἀποφύγει τόν ἀνθρώπινο ἔπαινο καί χάθηκε στήν ἔρημο, ὅπου κανείς δέν ἔμαθε ποτέ, πῶς καί πότε τελείωσε τήν ζωή της.
Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 1η Μαϊου.

Ὅσιος Ἰσίδωρος τοῦ Ροστώφ Ρωσίας, ὁ Θαυματουργός (+ 1474)
Γερμανικῆς καταγωγῆς, ἀσπάσθηκε τήν Ὀρθοδοξία ὅταν ἦρθε στό Ροστώφ καί ἐκεῖ σήκωσε τόν βαρύ σταυρό τῆς διά Χριστόν σαλότητος. Μᾶλλον γεννήθηκε στό Βραδεμβοῦργο τῆς Πρωσίας, σέ οἰκογένεια ἐμπόρων. Ντυμένος μέ ράκη, τήν ἡμέρα δίδασκε τούς ἀνθρώπους καί τήν νύκτα προσευχόταν σέ μία καλύβα ἀπό κλαδιά πού εἶχε φτιάξει ὁ ἴδιος, κοντά σέ ἕναν βάλτο. Γιά τά θαύματά του - καί κατά τήν διάρκεια τῆς ζωῆς του, ἀλλά καί μετά θάνατον - πῆρε τήν προσωνυμία τοῦ Θαυματουργοῦ. Σέ κάποια περίπτωση ἐμφανίσθηκε σέ ἕναν ἔμπορο ἀπό τό Ροστώφ πού πνίγοταν στήν θάλασσα καί τόν ἔσωσε ἀπό βέβαιο πνιγμό!
Ὅταν κοιμήθηκε, τήν 14η Μαϊου 1474, ὅλη ἡ πόλις τοῦ Ροστώφ καλήφθηκε ἀπό ἕνα ἐξαίσιο ἄρωμα! Πάνω ἀπό τόν τάφο του ὑψώθηκε ἕνα ξύλινο Παρεκκλήσιο πρός τιμήν τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου. 13 χρόνια μετά τήν κοίμησή του, τό ὄνομά του καταχωρήθηκε στά δίπτυχα τῶν Ἁγίων τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 14η Μαϊου.

Ὅσιος Ἰωάννης τοῦ Οὔστιουγκ Ρωσίας (+ 1494)
Γεννήθηκε στό χωριό Πουκώφ τοῦ παλαιοῦ Οὔστιουγκ ἀπό ἡλικιωμένους γονεῖς καί ὀνομάστηκε Ἰωάννης πρός τιμήν τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Ἀπό τήν παιδική του ἡλικία νήστευε πλήρως τίς Τετάρτης καί τίς Παρασκευές, ἐνῶ τίς ὑπόλοιπες ἡμέρες ἔτρωγε μόνον ψωμί καί νερό!
Ὅταν κοιμήθηκε ὁ πατέρας του, ἡ μητέρα του ἔγινε μοναχή στή Μονή τῆς Ἁγίας Τριάδος τοῦ Ὄρλετς καί ὁ Ἰωάννης ἐγκαταστάθηκε μαζί της στό μοναστήρι. Ἀργότερα σήκωσε τόν σταυρό τῆς διά Χριστόν Σαλότητος στό Οὔστιουγκ, ὅπου ἐγκαταστάθηκε στήν καλύβα ἑνός χωρικοῦ.
Ἐλεημένος μέ τό χάρισμα τῆς προσευχῆς καί τῆς προφητείας, κοιμήθηκε εἰρηνικά τό 1494, σέ ἡλικία μόλις 18 ἐτῶν. Ἐνταφιάσθηκε κοντά στόν Καθεδρικό Ναό τῆς πόλεως, στή στοά τοῦ ὁποίου πέρασε προσευχόμενος τήν ζωή του. Ἀργότερα τά Λείψανά του τοποθετήθηκαν στόν Ναό τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ἡ ὁποία ὑψώθηκε πάνω ἀπό τόν τάφο του.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 29η Μαϊου.

Ὅσιος Ἰωάννης τῆς Μόσχας (+ 1589)
Ἰωάννης ὁ "Σιδεροσκούφης". Πρίν ἐμφανισθεῖ στήν Μόσχα, ἐργαζόταν στίς ἁλυκές τοῦ Βόλογκντα καί σήκωσε τόν σταυρό τῆς διά Χριστόν σαλότητος στό Ροστώβ, ὅπου ἐνθάρρυνε τόν ἔγκλειστο Εἰρναῖο.
Στήν πρωτεύουσσα ἔκρυβε τήν γυμνότητά του μέ βαρειές ἁλυσίδες καί κομμάτια χαλκοῦ! Στό κεφάλι φοροῦσε ἕναν σιδερένιο σκοῦφο πού τό βάρος του τοῦ προκάλεσε τύφλωση!
Τό προορατικό του χάρισμα τόν εἶχε κάνει ἰδιαίτερα δημοφιλή στόν λαό, ὅμως ἔμεινε στήν Ἱστορία γιά τόν ἔλεγχο πού ἄσκησε στόν Τσάρο Μπόρις Γκουντούνωφ, τόν ὁποῖο ὁ λαός ὑποπτευόταν γιά τήν δολοφονία τοῦ 9χρονου Τσάρεβιτς Δημητρίου, γιοῦ τοῦ Ἰβάν Δ' τοῦ Τρομεροῦ. Ὁ Πούσκιν στήν Τραγωδία "Μπόρις Γκουντούνωφ" μεταφέρει τήν σκηνή τῆς συναντήσεως τοῦ Σαλοῦ μέ τόν Τσάρο, στήν πλατεία μπροστά στόν Καθεδρικό Ναό.
Προεῖδε τόν θάνατό του καί τρεῖς ἡμέρες πρίν ἔβγαλε τίς ἁλυσίδες, πλύθηκε στά δημόσια λουτρά, σταύρωσε τά χέρια του στό στῆθος καί κοιμήθηκε εἰρηνικά. Κατά τήν ἐξομολόγησή του ζήτησε νά ἐνταφιασθεῖ στόν Ναό τῆς Ἁγίας Σκέπης, δίπλα στό διά Χριστόν Σαλό Βασίλειο. Κατά τήν διάρκεια τῆς κηδείας του μία θύελλα σκόρπισε τούς πιστούς, καί κεραυνοί σκότωσαν ἕναν Ἱερέα καί κάποιους ἀπό τόν λαό!
"Μόνον ὁ Θεός ξέρει τήν αἰτία αὐτῆς τῆς θεϊκῆς τιμωρίας", ἔγραψε ὁ Χρονογράφος, "ξεχνῶντας - σχολιάζει ἡ Εἰρ. Γκοραϊνωφ - ὅτι θά μποροῦσε νά ὁλοκληρώσει κάλλιστα μέ τρομακτικό τρόπο τήν ζωή ἑνός μή ἀναμενόμενου Προφήτη, ὁ ὁποῖος εἶχε μάταια κρούσε τόν κώδωνα τοῦ κινδύνου στούς μέθυσους, στούς χυδαίους καί σκληρούς συγχρόνους του καί ὁ ὁποῖος εἶχε προβλέψει πολλές φορές, ὅτι πλησιάζει ὁ καιρός τῶν ἀναταραχῶν, χρονιές δυστυχίας, ἐχθρικῶν εἰσβολῶν καί ἐμφυλίων πολέμων, πού χωρίς καθυστέρησε ἦρθαν στήν Ρωσία" (Εἰρ. Γκοραϊνωφ, "Οἱ διά Χριστόν Σαλοί", σελ. 154).
Κατά τήν ἀνακομιδή του τό Λείψανό του ἀνακομίσθηκε ἀδιάφθορο καί κατατέθηκε στό Καθεδρικό Ναό τοῦ ἁγ. Βασιλείου τῆς Μόσχας. Σήμερα δέν ὑπάρχουν πληροφορίες γιά τήν τύχη τοῦ Λειψάνου του.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 3η Ἰουλίου.

Ὅσιος Ἰωάννης τοῦ Ροστώφ Ρωσίας (+ 1580)

Χωρίς νά γνωρίζει κανείς τήν πραγματική του ταυτότητα, ἔφθασε στό Ροστώφ κατά τήν βασιλεία τοῦ Ἰβάν Δ' τοῦ Τρομεροῦ, προερχόμενος ἀπό τήν Δύση. Συνεχῶς διάβαζε τό Ψαλτήρι, τό ὁποῖο εἶχε ἀποστηθήσει. Πνευματικός του ἦταν ὁ ἐφημέριος τῆς ἐκκλησίας τῶν Ἁγίων Πάντων Πέτρος. Ὅταν κοιμήθηκε, ζήτησε νά ἐνταφιαστεῖ κοντά στόν Πνευματικό του. Σύντομα μετά τήν κοίμησή του ἄρχισαν νά γίνονται θαύματα στόν τάφο του. Μεταξύ τῶν θεραπευθέντων ἦταν καί ὁ Ἐπίσκοπος Ροστώφ Κύριλλος, ὁ ὁποῖος θεραπεύθηκε ἀπό παράλυση τῶν κάτω ἄκρων.
Κοιμήθηκε εἰρηνικά τό 1580. Τά Λείψανά του φυλάσσονται στόν Ναό τοῦ ἁγ. Βλασίου στό Ροστώφ. Πάνω στήν λάρνακά του σώζεται ἕνας ἀσημένιος σταυρός καί ἕνα ψαλτήριο πού δώρησε ὁ ἅγ. Δημήτριος Ἀρχιεπίσκοπος Ροστώφ.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 3η Σεπτεμβρίου καί τήν 12η Νοεμβρίου.

Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Ἀνυπόδητος τοῦ Κιέβου (+ 1855)
Ἔζησε στό Κίεβο κατά τήν ἀρχιερατεία τοῦ Μητροπ. Φιλαρέτου. Ἦταν γιός μικροέμπορου, ἥσυχος καί ἁπλός, μέ φίλους μοναχούς τῆς Λαύρας, ἀπό τούς ὁποίους μυήθηκε στήν νοερά προσευχή. Μετά ἀπό ἕξη χρόνια προσκυνηματικῆς ἀποδημίας, ἐγκαταστάθηκε μόνιμα στή Λαύρα σάν πραγματικός σαλός. Φορώντας μπότες τό καλοκαίρι καί ξυπόλητος τόν χειμῶνα, ζοῦσε στό ὕπαιθρο καί βοηθοῦσε στό μαγειρεῖο τρεφόμενος μέ τά ὑπολείμματα.
Ἐλεημένος μέ τό προορατικό χάρισμα, ἔβλεπε στά πρόσωπα τῶν ἀνθρώπων τήν πνευματική τους κατάσταση! Κάποτε, ἐπισκεπτόμενος τά σπήλαια μέ τά ἄφθαρτα Λείψανα τῶν Πατέρων, εἶδε τόν φύλακα μοναχό νά προσεύχεται καί δίπλα του τόν Ἄγγελό του νά συμπροσεύχεται μαζί του εὐτυχισμένος! "Γι' αὐτό εἶμαι εὐτυχισμένος - θά πεῖ ἀργότερα - ὑπάρχουν ἀκόμη δίκαιοι στήν Ρωσία".
Τόν χειμῶνα τοῦ 1852, πού ἦταν ἰδιαίτερα βαρύς, ὁ Μητροπ. Φιλάρετος τοῦ ζήτησε νά μείνει σέ ἕνα κελλί. Μετά ἀπό μερικές ἡμέρες ὁ Ἰωάννης ἐμφανίσθηκε γυμνός στήν Μητρόπολη! Ἔτσι, ὁ Μητροπολίτης ἀναγκάσθηκε νά τόν ἀφήσει νά ζῆ στά χιόνια. Τελικά ὁ μακάριος ἐγκαταστάθηκε στό κελλί τοῦ φίλου του μοναχοῦ Ἰλαρίωνος τοῦ Βιβλιοθηκάριου. "Στόν π. Ἰλαρίωνα - γράφει ἡ Εἰρ. Γκοραϊνωφ - ὁ Ἰβάν δέν συμπεριφερόταν ὡς ἀνόητος καί ὁ μοναχός ἐκπλησσόταν ἀπό τήν βαθύτητα τοῦ νοῦ του καί μάλιστα τῆς μορφώσεώς του" (αὐτ. σελ. 184).
Πρός τό τέλος τῆς ζωῆς του ἦταν γεμάτος πληγές καί τραύματα στά γυμνά του πόδια. Κοιμήθηκε εἰρηνικά τήν 7η Ἰανουαρίου 1855, ἐφοδιασμένος μέ τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, καί ἐνταφθιάσθηκε στό Λόφο τοῦ Κιτάγιεβο.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 7η Ἰανουαρίου.

Ὅσιος Κυπριανός τοῦ Σούζνταλ Ρωσίας *
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 2α Ὀκτωβρίου.

Ὅσιος Λαυρέντιος τῆς Καλούγας Ρωσίας (+ 1515)
Ἀναφέρεται στήν "Βίβλο τῶν Ἐνθυμήσεων" τῆς ἀρχοντικῆς οἰκογενείας τῶν Κίτρωφ. Ἀσκούμενος στή διά Χριστόν σαλό τητα, κυκλοφοροῦσε ξυπόλητος, φορῶντας ἕνα μακρύ πουκάμισο κι ἕνα ἀδιάβροχο παλτό. Ζοῦσε σέ μία καλύβα στό δάσος ἔξω ἀπό τήν πόλη, δίπλα σέ ἕνα μικρό ναό πρός τιμήν τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ. Μάλιστα, γιά νά ἀποφεύγει τούς πολλούς ἐπισκέπτες, εἶχε σκάψει μία ὑπόγεια σήραγγα γιά νά πηγαίνει στόν ναό!
Στά ἀρχεῖα τῆς Μονῆς τοῦ ἁγ. Λαυρεντίου (πού δημιουργήθηκε ἐκεῖ μετά τόν θάνατό του), σημειώνεται ὅτι τό 1512 Τάταροι ἐπιτέθηκαν στήν Καλοῦγα καί ὁ τοπικός ἡγεμόνας Πρίγκιπας Συμεών βγῆκε μέ μικρό στράτευμα νά τούς ἀντιμετωπίσει. Τήν ὥρα τῆς μάχης ὁ Σαλός μπῆκε στό ἀνάκτορο τοῦ Πρίγκιπα φωνάζοντας, "δῶστε μου τό τσεκούρι μου· τά σκυλιά ἔχουν πέσει πάνω στόν Πρίγκιπα καί πρέπει νά τόν σώσω"! Τήν ἴδια στιγμή ὁ Σαλός ἐμφανίσθηκε μέ τό τσεκούρι του στό πεδίο τῆς μάχης καί οἱ εἰσβολεῖς ἀποκρούσθηκαν! (Γιά τόν λόγο αὐτό ὁ Ὅσιος εἰκονίζεται στήν εἰκονογραφία νά κρατάει τσεκούρι).
Κοιμήθηκε εἰρηνικά τό 1515 καί ἐνταφιάσθηκε στό Ναό τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ. Ἀργότερα τά λείψανά του μεταφέρθηκαν σ' ἕνα Παρεκκλήσιο πού κτίσθηκε πρός τιμήν του.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 10η Αὐγούστου.

Ὅσιος Μάξιμος τῆς Τότμας Ρωσίας *
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 16η Ἰανουαρίου.

Ὅσιος Μάξιμος τῆς Μόσχας (+ 1434)
Ἔζησε στήν Μόσχα, ἀλλά ὁ Βίος του ἔχει χαθεῖ. Εἶναι γνωστό, ὅτι σήκωσε τόν σταυρό τῆς διά Χριστόν σαλότητος καί γυρνῶντας σχεδόν γυμνός στούς δρόμους, ἀκόμη καί κατά τόν φοβερό Ρωσικό χειμῶνα, δίδασκε στούς ἀνθρώπους τήν ἐν Χριστῷ ζωή.
Ἡ μνήμη του διατηρήθηκε χάρις στά λόγια του πού ἔγιναν δημοφιλῆ. "Ἄς κάνουμε ὑπομονή - ἔλεγε - καί θά γίνουμε ἄνθρωποι· σιγά - σιγά τό πρασινισμένο ξῦλο παίρνει φωτιά". Στούς πλουσίους, Βιγιάρους καί ἐμπόρους, πού ἐπιδεικτικά ἔδειχναν τήν εὐσέβειά τους, ἔλεγε συνήθως: "Τό ἰδιωτικό ἐκκλησάκι σου εἶναι πράγματι δικό σου, ἀλλά ἡ συνείδησή σου εἶναι γιά πούλημα" ἤ "ἔχεις μία γενειάδα ὅπως ὁ Ἀβραάμ, ἀλλά ἐνεργεῖς ὅπως ὁ Χάμ" ἤ ἀκόμα "ὁ καθένας κάνει τόν Σταυρό του, ἀλλά προσεύχε-ται κι ὅλας; Ἔννοια σου καί ὁ Θεός δέν κοροϊδεύεται".
Κοιμήθηκε εἰρηνικά τό 1434. Τό 1547 τό Λείψανό του ἀνακομίσθηκε ἀδιάφθορο, ἀλλά στήν πορεία χάθηκε.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 13η Αὐγούστου καί τήν 11η Νοεμβρίου.

Ὅσιος Μάξιμος ὁ Καυσοκαλυβίτης (+ 1320)
Καταγόμενος ἀπό τήν Λάμψακο, μόνασε νεώτατος στό Ὄρος Γάνος τῆς Προποντίδας, ὅπου διακρίθηκε γιά τούς ἀσκητικούς του ἀγῶνες. Ἐπισκεπτόμενος τήν ΚΠολη, ὅπου ὑποκρίθηκε τόν σαλό, ἡ ἀρετή του τόν ἔφερε συνομιλητή τοῦ λογίου Αὐτοκράτορα Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου. Τελικά κατέληξε στό Ἅγιο Ὄρος, ὅπου ἔζησε βίο ἡσυχαστικό, ἐργαζόμενος τήν νοερά προσευχή. Ἐπειδή ἔκαιγε τίς καλύβες του, σάν ἔνδειξη σαλότητος, ὀνομάσθηκε Καυσοκαλύβης. Ἀξιώθηκε θείων ὁραμάτων, ἀκόμη καί τοῦ φοβεροῦ φαινομένου "νά ἵπταται ὡς ἀετός"!
Τελειώθηκε εἰρηνικά καί ὁ τάφος του ἀναδείχθηκε πηγή ἰαμάτων καί ἀπερίγραπτης εὐωδας!
Κατά τούς μελετητές τῆς Ἁγιορειτικῆς Ἱστορίας, εἶναι ἡ μεγαλύτερη προσωπικότητα τῶν 1.000 καί πλέον ἐτῶν τοῦ Ἀθωνικοῦ Μοναχισμοῦ.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 13η Ἰανουαρίου.

Ὅσιος Μαρτίνος Ἐπίσκοπος Τούρωφ Ρωσίας (+ 1146)*
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 27η Ἰουνίου.

Ὅσιος Μιχαήλ τοῦ Κλόπς Ρωσίας (+ 1453)
Τόν Βίο τοῦ μακαρίου Μιχαήλ κατέγραψε ὁ Βογιάρος Βασίλειος Τουτσκώφ, μετά ἀπό ἐντολή τοῦ Μητροπολίτου Μόσχας ἁγ. Μακαρίου.
"Στούς χρόνους τοῦ Μεγάλου Πρίγκιπα Βασιλείου Δημήτριεβιτς - ἀρχίζει ὁ Βίος - (γιοῦ τοῦ Δημητρίου Ντονσκόϊ, Νικητοῦ τῶν Τατάρων στό Κουλίκοβο Πόλ), τοῦ Μητροπολίτου Φωτίου καί τοῦ Ἡγουμένου Θεοδώρου, στίς 23 Ἰουνίου 1408, τήν παραμονή τῆς Ἑορτῆς τοῦ ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ, ἔψαλλαν τόν Ὄρθρο στό Μοναστήρι τοῦ Κλόπς, πού ἦταν τότε φτωχό καί ἄγνωστο".
Τό Μοναστήρι τοῦ Κλόπς βρίσκεται στό Νόβγκοροντ. Ὅταν ἕνας ἀπό τούς μοναχούς φεύγει ἀπό τό Καθολικό γιά νά θυμιάσει τό κελλί του, βρίσκει μέσα σ' αὐτό - ἄν καί κλειδωμένο - ἕναν ἄγνωστο μοναχό νά ἀντιγράφει ἤρεμα τό Βιβλίο τῶν Πράξεων. Ὅταν μετά τήν Λειτουργία φθάνει ὁ Ἡγούμενος καί τόν ἀνακρίνει, ὁ ἄγνωστος ἀπαντᾶ ἐπανα λαμβάνοντας τίς ἐρωτήσεις. Παρά τήν παραδοξότητά του ὁ ἄγνωστος γίνεται ἀποδεκτός ἀπό τήν ἀδελφότητα, λόγῳ τῆς κατανυκτικῆς του φωνῆς καί τῆς ἱκανότητας νά διαβάζει ὄμορφα.
Ἀργότερα τόν ἴδιο χρόνο, κατά τήν Ἑορτή τῆς Μεταμορφώσεως, ὁ Πρίγκιπας Κωνσταντῖνος Δημήτριεβιτς, ἄλλος γιός τοῦ Ντόνσκοϊ, διωγμένος ἄδικα ἀπό τήν ἡγεμονεία του ἀπό ἄλλον ἀδελφό, συντρώγει μέ τούς μοναχούς στήν τράπεζα, παρατηρῶντας μέ προσοχή τόν μοναχό πού διαβάζει ἀπό τό Βιβλίο τοῦ Ἰώβ. "Εἶναι ὁ Μιχαήλ, ὁ γιός τοῦ Μαξίμου", λέει στόν Ἡγούμενο πρίν φύγει. "Φροντίστε τον, εἶναι ἕνας ἀπό τούς δικούς μας".
Ἀπό αὐτή τήν ἀναγνώριση προκύπτει, ὅτι ὁ μακάριος Μιχαήλ ἦταν ἀρχοντικῆς καταγωγῆς, ὅμως λεπτομέρειες γιά τήν ζωή του πρίν τήν ἐμφάνισή του στό Κλόπς δέν διασώθηκαν. Μόνο στόν Βίο τοῦ ἁγ. Ἰωνᾶ Ἀχριεπισκόπου Νόβγκοροντ ὑπάρχει γι' αὐτόν μία ἀξιόλογη ἀναφορά. Ὁ βιογράφος σημειώνει, ὅτι ὁ Μιχαήλ ἐμφανίσθηκε στό Νόβγκοροντ φθάνοντας ἀπό "μία χώρα μακρινή, γιός μιᾶς ἄλλης πατρίδας" (Μόσχα;). Κάποτε στήν κεντρική πλατεία καί ἐνῶ κάνει τόν βοηθό ἑνός ταχυδακτυλουργοῦ, κάποια παιδιά τοῦ ρίχνουν πέτρες. Ὁ Μιχαήλ ἀντί νά τά διώξει στρέφεται σέ κάποιο πού στέκεται παράμερα, τό σηκώνει ἀπό τά μαλλιά καί προλέγει ὅτι θά γίνει Ἀρχιεπίσκοπος τῆς πόλεως! Πρόκειται γιά τόν ἅγ. Ἰωνᾶ.
Τό προηγούμενο ἀποδεικνύει, ὅτι ὁ μακάριος Μιχαήλ εἶχε σηκώσει νωρίς τόν σταυρό τῆς θεληματικῆς μωρίας καί ἦταν ἤδη χαριτωμένος μέ τό χάρισμα τῆς προφητείας.
Στό μοναστήρι τοῦ Κλόπς ὁ Μιχαήλ ἔζησε κοιμώμενος κατά γῆς στό κελλί του καί τρεφόμενος μέ ψωμί καί νερό. Τό χάρισμα τῶν θαυμάτων καί κυρίως αὐτό τῆς προφητείας, τόν ἔκαναν εὑρύτατα γνωστό. Σέ μία περίοδο ξηρασίας, ἔκανε μέ τήν προσευχή του νά ἀναβλύσει μία πηγή! Κατά τήν διάρκεια ἑνός λιμοῦ, ἔπεισε τούς ἄλλους μοναχούς νά θρέψουν τούς ἐξαθλιωμένους χωρικούς μέχρις ἐξαντλήσεως τῶν ἀποθεμάτων καί μετά γέμισε θαυματουργικά τίς ἀποθήκες. Στόν συγγενῆ του Πρίγκιπα Κωνσταντῖνο προφήτευσε, ὅτι θά ἐπέστρεφε στήν ἡγεμονεία του ἄν ἔκτιζε μία Ἐκκλησία ἀφιερωμένη στήν Ἁγία Τριάδα. Κατά τήν ἡμέρα τῶν ἐγκαινίων μία ἀντιπροσωπεία ἀπό τήν ἡγεμονεία ζήτησε ἀπό τόν Ἄρχοντα νά ἀναλάβει τήν διοίκηση! Στόν προβληματικό Πρίγκιπα Σεμιάκα, προλέγει τόν θάνατό του, ἄν δέν σταματίσει νά σπέρνει διχόνοια στήν χώρα. Ἀδιόρθωτος ὁ Σεμιάκα πεθαίνει!
Κατά τήν κηδεία τοῦ Ἡγουμένου, ἕνα ζαρκάδι ἀκολουθεῖ τόν Μιχαήλ χωρίς νά φοβᾶται τόν κόσμο! δεῖγμα καί φανέρωση τῆς προπτωτικῆς καταστάσεως στήν ὁποία εἶχε φθάσει ὁ Σαλός.
Στίς 22 Ἰανουαρίου 1440, ἀνεβαίνει στό καμπαναριό καί ξεσηκώνει τόν κόσμο μέ χαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες. Ὅταν τόν ρώτησαν γιατί, μέ καταπληκτική εὐκρίνεια ἀπάντησε: "Αὐτή τήν στιγμή ἡ Μόσχα βρίσκεται σέ μεγάλη χαρά. Ἕνας γιός τοῦ Μεγάλου Πρίγπικα γεννήθηκε. Θά κληρονομήσει ὅλη τήν Ρωσική γῆ καί θά εἶναι τρόμος τῶν ἐχθρῶν του. Ἀλλά θά ὑποτάξει τό Νόβγκοροντ καί θά βάλει τέλος στίς ἐλευθερίες του". Ὁ Μεγάλος Ἡγεμόνας τῆς Μόσχας Ἰβάν Γ', ἕνας ἀπό τούς θεμελιωτές τῆς Μοσχοβίτικης Τσαροκρατίας, αὐτός πού προσάρτησε τό Νόβγκοροντ τό 1471, εἶχε γεννηθεῖ!
Κάποτε ὁ Σαλός δέν δίστασε νά ἐπιτρέψει τήν εἴσοδο στό μοναστήρι μιᾶς ὁμάδας 30 ὁπλισμένων περιθωριακῶν ἀτόμων, νά τούς βάλει στήν τράπεζα καί νά τούς προσφέρει προσωπικά φαγητό!
Τό 1453, ἔτος τῆς Ἁλώσεως τῆς ΚΠόλεως ἀπό τούς Ὀθωμανούς, ὁ μακάριος Μιχαήλ κοιμήθηκε εἰρηνικά, ἀφοῦ προεῖδε τόν θάνατό του, ἀποχαιρέτησε τούς μοναχούς καί κοινώνησε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Ἦταν ἡ 11η Ἰανουαρίου, ἡμέρα τῆς μνήμης του.

Νεομάρτυς Μιχαήλ (+ 1931) *
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 1η Ἀπριλίου.

Ὅσιος Μιχαήλ τοῦ Σολβισεκόντσκ Ρωσίας*
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 3η Ἰουλίου.

Ὅσιος Νικόδημος ὁ Νέος*

Ὅσιος Νικόλαος τοῦ Πσκώφ Ρωσίας (+ 1576)
Ὁ μακάριος Νικόλαος ἔμεινε στήν Ἱστορία (ὅπως ἔγραψαν οἱ Γερμανοί L. Taube καί E. Krutze, μέλη τῆς ἀποστολῆς τοῦ Ἰβάν Δ'), σάν "ὁ φτωχός ζητιάνος πού φόβισε καί κυνήγησε ἕναν Τσάρο μέ τά στρατευματά του".
Τό 1570, μετά τήν καταστροφή τοῦ Νόβγκοροντ ἀπό τόν Ἰβάν Δ' τόν Τρομερό, ὁ Τσάρος πῆγε στό Πσκώφ, ἐπίσης ὕποπτο γιά προδοσία κατά τό διαταραγμένο μυαλό του, καί στρατοπέδευσε στό χωριό Λιουμπιατίνο, πέντε βέρτσια ἀπό τήν πόλη. (Τότε ἀποκεφάλισε μέ τά ἴδια του τά χέρια τόν Ὁσιομάρτυρα Κορνήλιο, Ἡγούμενο τῆς Μονῆς τῶν Σπηλαίων τοῦ Πσκώφ, πού βγῆκε νά τόν ὑποδεχθεῖ μέ τόν Τίμιο Σταυρό).
Ὁ Ἰβάν μπῆκε στήν πόλη τήν Κυριακή Β' Νηστειῶν καί βρῆκε τούς κατοίκους νά τόν ὑποδέχονται γονατιστοί μπροστά στά σπίτια τους, προσφέροντας - κατά τό ἔθιμο - ψωμί καί ἁλάτι. Μετά τήν Δοξολογία στόν Καθεδρικό Ναό τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀφοῦ προσκύνησε τά Λείψανα τοῦ ἁγ. Πρίγκιπος Βσέβολοντ - Γαβριήλ, ζήτησε νά πάρει τήν εὐλογία τοῦ Σαλοῦ Νικολάου. Ὁ μακάριος τόν περίμενε σέ μία γωνία κάτω ἀπό τό καμπαναριό. Μπροστά τους ἦταν στρωμένο ἕνα τραπέζι· πάνω στό λευκό τραπεζομάντηλο ὑπῆρχε ἕνα κομμάτι ὠμό κρέας!
"Φάε", εἷπε ὁ μακάριος.
"Εἶμαι Χριστιανός - ἀπάντησε ὁ Τσάρος - καί δέν τρώω κρέας τήν Σαρακοστή".
"Πίνεις ὅμως αἷμα ἀνθρώπων", τόν κεραυνοβόλησε ὁ Νικόλαος!
"Ἰβάνουσκα, Ἰβάνουσκα - συνέχισε ὁ Σαλός - φύγε πρίν σοῦ λείψει ὁ τρόπος νά φύγεις"!
Τήν ἴδια στιγμή μπῆκε ἕνας ἰπποκόμος καί πληροφόρησε τόν Ἰβάν, ὅτι τό ἀγαπημένο του ἄλογο εἶχε ξαφνικά ψοφήσει! Τρομαγμένος ὁ Ἰβάν ἀναθεώρησε τά σχέδιά του καί ἔφυγε ἄπρακτος. Τό Πσκώφ εἶχε σωθεῖ.
Ὁ μακάριος Νικόλαος κοιμήθηκε εἰρηνικά ἕξη χρόνια μετά τό περιστατικό αὐτό, τό 1576, καί ἐνταφιάσθηκε στήν κρύπτη τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ. Ἡ ἁγιότητά του διακηρύχθηκε ἀμέσως ἀπό τόν λαό καί τήν Ἐκκλησιαστική Ἀρχή. Τό 1581, κατά τήν διάρκεια μιᾶς ἐπιδρομῆς τῶν Πολωνῶν, πολλοί εἶδαν τόν Σαλό Νικόλαο μαζί μέ τόν ἅγ. Κορνήλιο, νά προσεύχονται στήν Θεοτόκο γιά τήν σωτηρία τῆς πόλεως.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 28η Φεβρουαρίου.

Ὅσιος Νικόλαος τοῦ Νόβγκοροντ (+ 1392)
Γεννήθηκε στό Νόβγκοροντ καί ἦταν γιός πλουσίων γονέων. Ἡ μητέρα του εἶχε φήμη ἁγίας καί ἡ οἰκογένειά του ἔμενε στήν ἀριστοκρατική συνοικία, "ὑπό τήν προστασία τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Σοφίας". Γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ ἄφησε τόν πατρικό πλοῦτο καί ὑποκρινόμενος τόν σαλό γυρνοῦσε στούς δρόμους διδάσκοντας τούς ἀνθρώπους. Μόνιμος συνοδός του σ' αὐτή τήν ἄσκηση ἦταν ὁ μακάριος Θεόδωρος, ἐπίσης διά Χριστόν Σαλός. Κάποτε, παρουσίᾳ πολλῶν ἀνθρώπων, καί οἱ δύο πέρασαν τόν ποταμό Βολκώφ πού διασχίζει τό Νόβγκοροντ, πατῶντας πάνω στό νερό! Συνήθως οἱ δύο Σαλοί ὅταν συνέβαινε νά συναντηθοῦν στήν γέφυρα τοῦ ποταμοῦ, ἄρχιζαν δῆθεν νά μαλώνουν, νά κτυπιοῦνται καί τελικά ἔπεφταν στό νερό, χλευάζοντας ἔτσι τούς κατοίκους τῆς πόλεως πού ἦσαν χωρισμένοι σέ ἀντίπαλα στρατόπεδα ἀπό πολιτικές ἤ τοπικές διαμάχες.
Κοιμήθηκε εἰρηνικά τό 1392. Τό 1554, 150 χρόνια μετά τόν θάνατό του, ὁ τότε Ἀρχιεπίσκοπος Ποιμήν ὕψωσε πάνω ἀπό τόν τάφο του ἕνα Παρεκκλήσιο ἀφιερωμένο στόν ἅγ. Παντελεήμονα, ἀλλά ὁ λαός ὅμως τήν ἀπέδωσε στόν μακάριο Νικόλαο. Μία καταγραφή στό Χρονικό τῆς Ἁγίας Σοφίας ἀναφέρει, ὅτι κατά τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή πού κατά τό ἔθιμο ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τοῦ Νόβγκοροντ ἔκανε περιοδεία στίς μονές τῆς περιφερείας του, γιά νά δώσει καί νά λάβει συγχώρηση, σταματοῦσε μόνον σέ μία ἐνορία, ἐκείνη τοῦ Σαλοῦ Νικολάου.
Τό 1831 ὁ Τσάρος Νικόλαος Α' γιά νά τιμήσει τούς κατοίκους τοῦ Νόβγκοροντ, ἔδωσε στόν τρίτο του γιό τό ὄνομα τοῦ μακαρίου Νικολάου. Ἀργότερα ὁ ἐγγονός του Μεγάλος Δοῦκας Νικόλαος Νικολάγιεβιτς πῆρε τό ἴδιο ὄνομα.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 27η Ἰουλίου.

Ὁσία Ξένη τῆς Πετρουπόλεως (+ 1796 - 1806)
Τό εὐλογημένο ἄνθος τῆς Ἁγίας Πετρουπόλεως.
Ἔζησε στήν Ἁγία Πετρούπολη κατά τήν βασιλεία τῆς Ἐλισάβετ Πετρόβνα (1709 -1762) καί τῆς Αἰκατερίνης Β' τῆς Μεγάλης (1729 - 1796). Ἦταν σύζυγος τοῦ Ψάλτη τῆς Αὐλῆς Συνταγματάρχη Ἀνδρέα Θεοδώροβιτς, ὁ ὁποῖος ἀπεβίωσε ξαφνικά, κατά τήν διάρκεια ἑνός συμποσίου, χωρίς νά εἶναι προετοιμασμένος μέ τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Μετά τόν θάνατο τοῦ συζύγου της μοίρασε τήν περιουσία τους στούς πτωχούς, προετοιμάσθηκε μέ διαμονή σέ κοινόβιο γιά 8 χρόνια καί ἐπιστρέφοντας στήν Ἁγία Πετρούπολη, σέ ἔνδειξη ἀγάπης πρός τόν σύζυγό της, "πῆρε πάνω" της τίς ἀμετανόητες ἁμαρτίες του, ντύθηκε τήν στολή του, ἄκουγε στό ὄνομά του καί ὑποκρίθηκε τήν σαλή γιά 45 περίπου χρόνια.
Ἔζησε ἄστεγη στούς δρόμους, προσευχομένη τίς νύκτες στά χωράφια ἤ μεταφέροντας τοῦβλα γιά τήν ἀνέγερση Ναῶν, εὐεργετῶντας τούς ἀνθρώπους μέ τά θαυματά της καί χαρίσματα τῆς προοράσεως καί τῆς προφητείας.
Κοιμήθηκε εἰρηνικά μεταξύ τῶν ἐτῶν 1796 καί 1806 καί ἐνταφιάσθηκε στό Κοιμητήριο τοῦ Σμολένσκ. Πάνω στόν τάφο της ὑπῆρξε ἡ ἐξῆς μαρμάρινη ἐπιγραφή, ἕνα περιληπτικό Συναξάριο τοῦ Βίους Της:
"Εἰς τό Ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἐνθᾶδε κεῖται τό σῶμα τῆς δούλης τοῦ Θεοῦ Ξένης Γρηγοριέβνας, συζύγου τοῦ Ψάλτου τῆς Αὐλῆς Συνταγματάρχου Ἀνδρέου Θεοδώροβιτς Πετρώφ. Ἐχήρευσε 26 ἐτῶν. Μία προσκυνήτρια ἐπί 45 ἔτη, ἔζησε συνολικῶς 71 ἔτη. Ἦτο γνωστή ὑπό τό ὄνομα Ἀνδρέας Θεοδώροβιτς. Ὁποιοσδήποτε μέ ἐγνώρισε ἄς προσευχηθεῖ γιά τήν ψυχή μου, ὥστε νά σωθεῖ ἡ δική του. ΑΜΗΝ".
Ὁ τάφος της ἀναδείχθηκε πηγή ἰαμάτων. Τά θαύματά της ἀποδεικνύουν τήν παρρησία της πρός τόν Θεό, κυρίως σέ θέματα μέθης, στέγης καί ἐργασίας.
Κατά τήν περίοδο τοῦ ἀθεϊστικοῦ καθεστῶτος, τό Παρεκκλήσιο τοῦ τάφου της μετατράπηκε σέ ἐργαστήριο γλυπτικῆς, ὁ λαός ὅμως συνέχισε νά προσφεύγει στίς πρεσβείες της. Μετά τήν πτώση τοῦ κομμουνιστικοῦ καθεστώτος ἐπιστράφηκε στήν Ἐκκλησία καί σήμερα ἀποτελεῖ τόπο προσκυνήματος.
Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 24η Ἰανουαρίου.

Ὅσιος Παῦλος τῆς Κορίνθου
"Ὑποκριθείς ὁ Παῦλος ἐν γῇ μωρίαν, χορῷ θανών σύνεστι τῶν θεοφρόνων"
Καμμία πληροφορία γιά τήν ἐποχή καί τόν τόπο πού ἔζησε δέν διασώθηκε. Ὁ πρ. Λεοντοπόλεως Σοφρώνιος Εὐστρατιάδης σημειώνει στό "Ἁγιολόγιο", ἁπλῶς ὅτι καταγόταν ἀπό τήν Κόρινθο καί ἀναδείχθηκε σημειοφόρος.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 6η Νοεμβρίου.

Ὁσία Πελαγία τοῦ Ντιβίγιεβο Ρωσίας (+ 1884) *

Ὅσιος Προκόπιος τοῦ Οὔστιουγκ Ρωσίας (+ 1303)
Ὁ πρῶτος διά Χριστόν Σαλός τῆς Ρωσικῆς Ὀρθοδοξίας, ἐφ' ὅσον κατά τήν ἐπικρατοῦσα ἄποψη στό Νόβγκοροντ ἐμφανίσθηκαν γιά πρώτη φορά οἱ Γιουροντίβγιε - διά Χριστόν Σαλοί.
Ὁ μακάριος Προκόπιος δέν ἦταν Ρωσικῆς, ἀλλά Δυτικῆς - Λατινικῆς καταγωγῆς. Κατά τόν Ρωσικό Βίο του (πού συντάχθηκε 200 χρόνια μετά τόν θάνατό του), γεννήθηκε σέ κάποια ἀπό τίς Γερμανικές πόλεις (ἕνα θαῦμα του κατά τόν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, μᾶλλον ταυτίζει τήν ἰδιαίτερη του πατρίδα μέ τό Λιούμπεκ), σέ πλούσια οἰκογένεια. Γιά τήν ἐκτός Ρωσίας ζωή του δέν διασώθηκαν κάποιες πληροφορίες. Σέ ὥριμη ἡλικία, ἐπιβιβάσθηκε μέ ὅλο του τόν πλοῦτο σέ ἕνα ποταμόπλοιο καί ἔπλευσε ἀνατολικά. Γνώρισε τήν Ὀρθοδοξία στό Νόβγκοροντ καί γοητευμένος ἀπό τήν μεγαλοπρέπεια τῆς λατρείας Της Τήν ἀσπάσθηκε καί βαπτίσθηκε στή Μονή τοῦ Χουτίν. Στήν συνέχεια, ἀφοῦ μοίρασε τήν περιουσία του στούς πτωχούς, μοναχός ἤ ὄχι δέν εἶναι ἐξακριβωμένο, κατευθύνθηκε ἀνατολικώτερα καί κατέληξε Σαλός στό Οὔστιουγκ, στόν ποταμό Σουκώνα.
Σάν Σαλός ἔζησε χωρίς μόνιμη κατοικία. Συνήθιζε νά κοιμᾶται πάνω σέ σωρούς κοπριάς ἤ στά σκαλιά τῶν Ἐκκλησιῶν. Περισσότερο γυμνός παρά ντυμένος, δέν ἔδειχνε νά ἐπιρεάζεται ἀπό τόν καύσωνα καί κυρίως τόν πολικό Ρωσικό χειμῶνα (αἰῶνες ἀργότερα ὁ ὅσ. Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ θά μιλήσει "γιά τήν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού σάν γοῦνα σκεπάζει τούς ἀσκητές"!). Τροφή του ἦταν ὅ,τι τοῦ πετοῦσαν οἱ ἄνθρωποι, ποτέ ὅ,τι τοῦ πρόσφεραν οἱ ἄδικοι πλούσιοι, συνήθως ὅτι τοῦ ἔδιναν οἱ ἔντιμοι πτωχοί.
Στήν ἀρχή τῆς ἀσκήσεώς του οἱ κάτοικοι τόν ἀντιμετωπίζουν σάν τρελλό, ἔτσι τά παιδιά τόν πειράζουν καί οἱ ἀγροίκοι τόν κτυποῦν. Ἕνα συγκλονιστικό θαῦμα θά ἀποκαλύψει στούς συντοπίτες του τήν κρυμμένη πίσω ἀπό τήν σαλότητα ἁγιότητά του. Μία ἡμέρα ἄρχισε νά κλαίει, προλέγοντας μία μεγάλη καταστροφή, ὅμως κανείς δέν τοῦ ἔδωσε σημασία. Ὅταν ἕνα μαῦρο σύννεφο ἐμφανίζεται στόν οὐρανό καί ὑπόκωφες βροντές σείουν τόν τόπο, ὁ μακάριος τρέχει στήν Ἐκκλησία καί γονατίζει προσευχόμενος μπροστά στήν εἰκόνα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ. Γύρω του σιγά-σιγά συγκεντρώνονται οἱ πανικόβλητοι κάτοικοι καί ἡ Θεοτόκος δέχεται τήν προσευχή τοῦ Σαλοῦ, κάνοντας φανερή τήν εὔνοιά Της μέ ἕνα αὐλάκι μύρου πού ἄρχισε νά τρέχει ἀπό τήν Εἰκόνα Της!
Ὅταν τό σκοτάδι διαλύθηκε διαπιστώθηκε, ὅτι τό σύννεφο εἶχε "ξεσπάσει" 20 βέρτσια ἔξω ἀπό τήν πόλη. Ἐπρόκειτο γιά μία βροχή μετεωριτῶν! Δύο αἰῶνες μετά οἱ καταστροφές ἦταν ἀκόμη φανερές καί κάποιες ἀπό τίς πέτρες πού ἔπεσαν εἶχαν φυλαχθεῖ στόν Καθεδρικό Ναό τοῦ Βλαδιμήρ.
Τό θαῦμα αὐτό "συνεχίσθηκε" πέντε αἰῶνες ἀργότερα. Κατά τόν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο Ρῶσοι αἰχμάλωτοι πού κρατοῦνταν στό Λιοῦμπεκ, φοβισμένοι ἀπό τούς καταστρεπτικούς βομβαρδισμούς τῶν Συμμάχων πού ἰσοπέδωναν τίς Γερμανικές πόλεις, ἄρχισαν νά ἐπικαλοῦνται στίς προσευχές τους τόν μακάριο Προκόπιο καί ἡ δύναμη τῆς προστασίας του ὑπῆρξε φανερή. Ἐνῶ οἱ διπλανές πόλεις καταστράφηκαν καί εἶχαν πολλά θύματα, τό Λιοῦμπεκ βγῆκε ἀπό τόν πόλεμο ἄθικτο!
Κατά τήν διάρκεια ἑνός ἰδιαίτερα τραχύ χειμῶνα, ὁ ἄστεγος Σαλός παρ' ὀλίγο νά χάσει τήν ζωή. Στό Ρωσικό Βίο του ἡ περιγραφή εἶναι ἐντυπωσιακή. Ἐνῶ τά πάντα ἔχουν καλυφθεῖ ἀπό τό χιόνι καί ἄνθρωποι καί ζῶα πεθαίνουν ἀπό τό κρύο, ὁ Προκόπιος - μισόγυμνος κατά τήν συνήθειά του - τολμᾶ νά ζητήσει ἄσυλο κοντά σέ κάποιους ζητιάνους, ἀλλά διώχνεται μέ κτυπήματα. Πηγαίνει τότε σέ ἕνα παράπηγμα καί ζητᾶ θαλπωρή ἀνάμεσα στούς μαζεμένους ἐκεῖ σκύλους, ὅμως τά ζῶα - τρομαγμένα ἀπό τήν θέα του ἤ ὄργανα τοῦ ἀντικειμένου; - τόν δαγκώνουν. Ἀποφασισμένος νά πεθάνει ἐπιστρέφει στά σκαλιά τῆς Ἐκκλησίας καί ἐνῶ ἑτοιμάζεται νά παραδώσει τήν ψυχή του στό Θεό, ἕνας Ἄγγελος τόν καλύπτει μέ ἕνα ἀνθισμένο κλαδί! καί μία ὑπεκόσμια θαλπωρή τόν κρατάει στήν ζωή γιά ὅσο διάστημα χρειάζεται! (Κάτι παρόμοια ἀναφέρεται στό Βίο τοῦ ἁγ. Ἀνδρέα τῆς ΚΠόλεως).
Ὁ ἴδιος ἀργότερα διηγήθηκε αὐτή τήν "ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι" ἐμπειρία του στόν Ἱερέα τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ τοῦ Οὔστιουγκ Συμεών, στόν ὁποῖο προφήτευσε ὅτι ἡ σύζυγός του Μαρία θά γεννήσει ἕναν Ἅγιο (πρόκειται γιά τόν ἅγ. Συμεών Ἐπίσκοπο Πέρμ, Ἱεραπόστολο στούς παγανιστές Ζυριάνους).
"Γινόμενος τοῖς πᾶσι τά πάντα, ἵνα πάντως τινάς κερδίσει" κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο, ὁ μακάριος Προκόπιος υἱοθέτησε τοπικές συνήθειες καί σύμβολα, γιά νά πλησιάζει πιό εὔκολα τούς κατοίκους. Συνήθως κρατοῦσε στό ἀριστερό του χέρι τρεῖς τσιμπίδες (σύμβολο γονιμότητας στούς λαούς τοῦ Βορρᾶ). Ἀπό ἐμπειρία εἶχαν ὅλοι μάθει ὅτι ἄν τίς κρατοῦσε μέ τό κεφάλι σκυφτό, αὐτό ἦταν σημάδι κακῆς χρονιᾶς.
Ὁ θάνατος τοῦ Ὁσίου ὑπῆρξε περίεργος, ὅπως περίεργη ἦταν καί ἡ ζωή του γιά τούς ἀνθρώπους. Βρέθηκε νεκρός, μέ τά χέρια σταυρωμένα, κάτω ἀπό ἕναν σωρό χιονιοῦ, λίγο ἔξω ἀπό κάποιο μοναστήρι στό ὁποῖο φαίνεται ὅτι πήγαινε. Τό περίεργο εἶναι ὅτι αὐτό συνέβη Ἰούλιο μῆνα! Τό Λείψανό του ἐνταφιάσθηκε κατά τήν ἐπιθυμία του κοντά σέ ἕνα μεγάλο βράχο, ἀπ' ὅπου συνήθιζε νά εὐλογεῖ τά διερχόμενα πλοῖα.
Τό 1458 ἕνας προσκυνητής ἀπό τήν Μόσχα, παρήγγειλε "αὐθαίρετα" μία εἰκόνα του, ἔφτιαξε ἕνα Παρεκκλήσιο πάνω στόν τάφο του καί τήν τοποθέτησε ἐκεῖ. Ὁ τοπικός Κλῆρος ἀντιδρῶντας στήν "αὐθαιρεσία" κατέστρεψε τό Παρεκκλήσιο! Τρία χρόνια ἀργότερα, τό 1461, πολεμιστές ἀπό τό Οὔστιουγκ πού μολύνθηκαν ἀπό ἐπιδημία κατά τήν διάρκεια ἐκστρατείας κατά τοῦ Νιζνί - Νόβγκοροντ, ζήτησαν τίς προσευχές τοῦ Προκοπίου καί θεραπεύθηκαν. Ἐπιστρέφοντας στήν πόλη ξανάκτισαν τό Παρεκκλήσιο τοῦ τάφου του καί ἀπό τότε ξεκίνησε ὁ ἑορτασμός τῆς μνήμης του τήν 8η Ἰουλίου. Ἡ ἁγιότητά του διακηρύχθηκε ἀπό τήν Σύνοδο τῆς Μόσχας τοῦ 1547.
Στή Ρωσική Εἰκονογραφία ὁ Σαλός Προκόπιος εἰκονίζεται σέ γεροντική ἡλικία, μέ γκρίζα μαλλιά καί μακριά γενειάδα, ρακένδυτος, μέ τρύπιες κάλτσες καί γυμνά γόνατα, νά κρατάει στό ἀριστερό του χέρι τρεῖς τσιμπίδες.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 8η Ἰουλίου.

Ὅσιος Προκόπιος τῆς Βολόγδας Ρωσίας (17ος αἰ.)*
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 8η Ἰουλίου.

Ὅσιος Προκόπιος τῆς Βιάτκας Ρωσίας (+ 1627)
Γεννήθηκε τό 1578 ἔξω ἀπό τήν Βιάτκα ἀπό γονεῖς πτωχούς. Στήν ἡλικία τῶν 12 ἐτῶν τόν κτύπησε κεραυνός καί θεραπεύθηκε στή Μονή Κοιμ. Θεοτόκου, ἀπό τόν Ἡγούμενο ὁσ. Τρύφωνα. Λίγο μετά ἀφοῦ ἔγινε καλά, πῆγε στήν ἐκκλησία τῆς ἁγ. Αἰκατερίνης σέ ἕνα κοντινό χωριό καί ἔζησε κοντά στόν ἐφημέριο, διαρκῶς προσευχόμενος.
Στήν ἡλικία τῶν 20 ἐτῶν οἱ γονεῖς του θέλησαν νά τόν νυμφεύσουν, ὁπότε ὁ Προκόπιος διέφυγε στή Βιάτκα, ὑποκρινόμενος τόν σαλό. Προσποιούμενος τόν διανοητικά καθυστερημένο καί τόν κωφάλαλο, ἀσκοῦσε τήν ἀπόλυτη σιωπή καί ὑπέμενε τούς χλευασμούς καί τίς κακουχίες μέ καρτερία. Ἡ ἀρετή του ἀνταμείφθηκε μέ τό χάρισμα τῆς προφητείας, τό ὁποῖο φανέρωνε μέ τρόπο πάντα παράδοξο. Λ.χ. κάποτε στόν Ναό τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ἕνας νέος - ὁ Κορνήλιος - ἔψαλλε μέ τήν χορωδία· ξαφνικά ὁ Προκόπιος μπῆκε στόν ναό, πῆρε τόν νεαρό καί τόν ἔσπρωξε ἀπό τήν Ὡραία Πύλη στό Ἱερό· ἕξη χρόνια ἀργότερα ὁ Κορνήλιος χειροτονήθηκε Ἱερεύς!
Κοιμήθηκε εἰρηνικά τό 1627 καί ἐνταφιάσθηκε στή Μονή Κοιμ. Θεοτόκου Βιάτκας, ὅπου σήμερα φυλάσσονται τά Λείψανά του.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 21η Δεκεμβρίου.

Ὅσιος Σάββας - "Εὐδόκιμος" ὁ Βατοπεδινός (14ος αἰ.)*
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 5η Ὀκτωβρίου.

Ὅσιος Σεραπίων ὁ Σινδονίτης
Ὁ θαυμαστός Βίος του περιγράφεται στή Λαυσαϊκή Ἱστορία τοῦ Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως Παλλαδίου. Ἔμεινε στήν Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας σάν πρότυπο ἐλεημοσύνης, "ὡς οὐδείς ἄλλος Ἀββᾶς εἰς τήν ἔρημον".
Μοναχός στήν νεότητά του, ὑπῆρξε μεγάλος ἐραστής τῆς μελέτης καί ἤξερε τήν Ἁγία Γραφή ἀπό στήθους. Ἡ Εἰρήνη Γκοραϊνωφ σημειώνει χαρακτηριστικά, ὅτι "προτιμώντας ἀπό τήν ἀσφάλεια ἑνός μοναστηριακοῦ κελλιοῦ τήν πείνα, τήν δίψα καί τήν ἀνασφάλεια τῶν πέντε δρόμων, διάλεξε τόν πλανόδιο βίο καί πέρασε τόν χρόνο του ταξιδεύοντας... Μία σινδόνη, ἕνα λινό πουκάμισο, τοῦ χρησίμευε γιά μοναδικό ροῦχο (ἔτσι) εἶναι ὁ πρῶτος πού περιβάλλεται τήν στολή τῆς διά Χριστόν μωρίας, τήν γυμνότητα".
Κάποτε, "ἐν καιρῷ χειμῶνος", συνάντησε ἕναν πτωχό πού ἔτρεμε ἀπό τό κρύο καί τοῦ ἔδωσε τά ἐνδύματά του. Στή συνέχεια συνάντησε ἄλλο πτωχό καί τοῦ ἔδωσε τά ἐσωτερικά του ἐνδύματα μένοντας γυμνός! Τότε ἀναγκάσθηκε νά περιβληθεῖ ἕνα σεντόνι! "Ποιός σέ ἔγδυσε ἔτσι;" τόν ρώτησε κάποιος. "Αὐτό" τοῦ ἀπάντησε ὁ Ὅσιος καί ἔδειξε τό Εὐαγγέλιό του!
Λίγο ἀργότερα κάποιος συρόταν στή φυλακή γιά χρέη καί ὁ Ὅσιος ἀναγκάσθηκε νά πουλήσει τό Εὐαγγέλιό του γιά νά τόν ἐλευθερώσει (στήν ἐποχή του τά βιβλία ἦταν χειρόγραφα καί γι' αὐτό μεγάλης ἀξίας). Ὅταν ὁ ὑποτακτικός του τόν ρώτησε πού ἦταν τό Εὐαγγέλιο, ὁ μακάριος Σεραπίων ἀπάντησε: "Συνεχῶς μοῦ ἐπαναλάμβανε, "πούλησε ὅτι ἔχεις καί δῶστα στούς πτωχούς". Ἔτσι τό ἄκουσα"!
Εἶναι σημαντικό τό περιστατικό πού ἀφορᾶ τήν συνάντηση τοῦ Σαλοῦ μέ μία ἔγλειστη παρθένο στήν Ρώμη. Ὅταν ἔφθασε προσκυνητής στήν Πόλη τῶν Πρωτοκορυφαίων, ἔμαθε γιά μία ἔγκλειση παρθένο πού γιά εἴκοσι χρόνια δέν εἶχε δεῖ ἄνθρωπο.
"Τί κάθεσαι;" τήν ρώτησε ὅταν τήν συνάντησε.
"Δέν κάθομαι, ἀλλά ὁδεύω" τοῦ ἀπάντησε.
"Πρός τά πού ὁδεύεις;" τήν ξαναρώτησε.
"Πρός τόν Θεό" τοῦ ἀπάντησε ἡ παρθένος.
"Ζῆς ἤ πέθανες;"
"Πιστεύω στόν Θεό ὅτι ἔχω πεθάνει. Διότι, ὅποιος ζῆ μέ τήν σάρκα δέν μπορεῖ νά ὁδεύσει".
Θέλοντας ὁ Σαλός νά δοκιμάσει τήν ἀρετή της (ἤ - πιθανῶς - νά ἀποκαλύψει τήν πνευματική ἔπαρση, ἀλλά καί πτωχεία), τῆς προτείνει: "Λοιπόν γιά νά μέ πληροφορήσεις ὅτι πέθανες, κάνε ὅτι κάνω· βγές καί ἔλα".
Ἡ παρθένος, ὄχι χωρίς ἀντιρρήσεις, βγῆκε καί τόν ἀκολούθησε. Ὅταν ἔφθασαν σέ κάποια Ἐκκλησία, ὁ Ὅσιος τῆς προτείνει τό γιά τούς ἀνθρώπους σκάνδαλο: "Τώρα, ἄν θέλεις νά μέ πείσεις πώς εἶσαι νεκρή γιά τόν κόσμο, βγᾶλε τά ροῦχα σου, βάλτα στήν πλάτη ὅπως κι ἐγώ καί ἔλα νά περάσουμε μέσα ἀπό τήν πόλη"!
Ἡ παρθένος σκανδαλίζεται. "Μά, θά μέ περάσουν τρελή", λέει.
"Καί τί σέ νοιάζει τί θά ποῦν, ἀφοῦ εἶσαι νεκρή γιά τόν κόσμο, ὅπως λές;" τήν διορθώνει ὁ Σαλός. Ἡ παρθένος μετά τό μάθημά της ἐπιστρέφει στό κελλί της διορθωμένη.
Ἄλλοτε ἔδωσε ἐντολή στόν ὑποτακτικό του νά τόν πουλήσει δοῦλο σέ μία ὁμάδα εἰδωλολατρῶν κωμικῶν καί τά χρήματα νά τά δώσει στούς πτωχούς! ἔμεινε δέ ἐργαζόμενος κοντά τους, μέχρι πού τούς ἔφερε στήν θεογνωσία καί τούς βάπτισε!
Δέν εἶναι γνωστό πότε καί πού κοιμήθηκε. Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 21η Μαρτίου.

Ὅσιος Σίμων τοῦ Γιούρεβιτς Ρωσίας (+ 1584)
Ἦταν γιός πτωχῶν γεωργῶν καί ἀπό νωρίς ἐγκατέλειψε τό πατρικό του γιά νά περιπλανηθεῖ στά δάση. Ὅταν κάποιοι ξυλοκόποι τόν βρῆκαν στό δάσος, τόν θεώρησαν διανοητικά καθυστερημένο καί τόν ἔδωσαν ὑπηρέτη σέ κάποιο Ἱερέα. Γιά διάστημα 15 ἐτῶν ὁ μακάριος Σίμων βοηθοῦσε τόν Ἱερέα στίς δουλειές του γιά ἕνα κομμάτι ψωμί, ἀλλά καί τούς πτωχούς καί βαρυφορτωμένους μέ δουλειές χωρικούς.
Στή συνέχεια μετακόμισε στό Γιούρεβιτς τοῦ Βόλγα. Ἐκεῖ ἐκδηλώθηκε περισσότερο ἡ διά Χριστόν σαλότητά του, ἀλλά καί τό προφητικό καί θαυματουργικό του χάρισμα. Δίνοντας ἕνα χαστοῦκι στόν Κυβερνήτη τῆς πόλεως, σταματάει μία πυρκαγιά! Ἰδιαίτερα ἀγαπητός στίς μητέρες, ἡ συμπεριφορά του πρός τά παιδιά εἶναι προφητική: Ὅποια παιδιά παίρνει στήν ἀγκαλιά του ἐπιζοῦν, ὅσα δέν τά παίρνει πεθαίνουν!
Ἕνα βράδυ ὁ Πέτρος Σωτύρεφ βρίσκεται ἔξω ἀπό τό σπίτι του. Ξαφνικά βλέπει ἕναν ἄνθρωπο νά περπατάει πάνω στά νερά τοῦ ποταμοῦ. Εἶναι ὁ μακάριος Σίμων. "Εἰρήνη σέ σένα, φίλε - τοῦ λέει φθάνοντας - Στό ὄνομα τοῦ Θεοῦ σέ παρακαλῶ νά μήν ἀποκαλύψεις σέ κανέναν αὐτό πού εἶδες, πρίν τόν θάνατό μου. Φάνηκε καλό στόν Κύριο νά μέ δείξει σέ σένα, ὅπως εἶμαι στήν πραγματικότητα. Ἀλλά γιά τήν ὥρα, μήν πεῖς τίποτα σέ κανέναν".
Ἄλλοτε, ἐνῶ βάδιζε πάνω στά νερά, προεῖπε τήν ἵδρυση μετά ἀπό 40 χρόνια μιᾶς Μονῆς στή δυτική ὄχθη τοῦ Βόλγα.
Ὁ Ὅσιος εἷχε τέλος μαρτυρικό. Θιγμένος ἀπό τήν συμπεριφορά του ὁ Κυβερνήτης Πετελίνας τόν κτύπησε βάναυσα καί τόν φυλάκισε. Στή φυλακή οἱ πληγές του μολύνθηκαν καί τελικά πέθανε, ἀφοῦ ζήτησε νά ἐξομολογηθεῖ καί νά κοινωνήσει. Ἐνταφιάσθηκε στήν Μονή Βογκογιαβλέφνσκ.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 10η Μαϊου καί τήν 4η Νοεμβρίου.

Ὅσιος Συμεών τῆς Συρίας*
Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 21η Ἰουλίου.

Ὅσιος Τερέντιος ὁ Θαυματουργός (+ 1886)
Γιά τόν μακάριο Τερέντιο δέν εἶναι γνωστές πληροφορίες σχετικά μέ τήν καταγωγή καί τήν οἰκογενειακή κατάσταση. Εἶναι γνωστό μόνο, ὅτι εἶχε ἕναν ἀδελφό, τόν Θεόδωρο, πού γνώριζε ἐλάχιστα.
Ἀγωνίσθηκε στό χωριό Μικρός Ἀρχάγγελος τῆς ἐπαρχίας τοῦ Ὀρλώφ, ντυμένος μέ χειμωνιάτικα τό καλοκαῖρι καί τόν χειμῶνα μόνο μέ ἕνα μακρύ πουκάμισο καί ἕνα παπούτσι! Ἀπό τά χτυπήματα καί τήν βάναυση συμπεριφορά τοῦ ὄχλου, τό σῶμα του ἦταν γεμάτο πληγές. Μέ τούς ἀνόητους τρόπους καί τήν συμπεριφορά του, προσπαθοῦσε νά ἀγγίξει τήν συνείδηση τῶν ἀμετανοήτων ἁμαρτωλῶν.
Μέ τήν Ἀστυνομία νά τόν ἀντιμετωπίζει σάν ἀλήτη, πολλές φορές στάλθηκε σέ ἄσυλα φρενοβλαβῶν, χωρίς ὅμως νά κρατηθεῖ ἐκεῖ, διότι στήν συμπεριφορά του δέν ὑπῆρχε τίποτα παθολογικό.
Μή ἔχοντας σπίτι, συνήθως ἔβρισκε καταφύγιο σέ κάποιον πού εἶχε παιδαγωγικά κατηγορήσει! Ἐλεημένος ἀπό τόν Θεό μέ τό χάρισμα τῆς προφητείας, συνήθως δεχόταν ξυλοδαρμούς ἀντί εὐγνωμοσύνης. Πρός τό τέλος τῆς ζωῆς του βρῆκε καταφύγιο στήν καλύβα ἑνός ζυθοποιοῦ, ντυμένος μέ μία κουρελοῦ!
Τήν τελευταῖα ἡμέρα τῆς ζωῆς του - πέθανε ἀπό ἐγκαύματα - ἄφησε τήν σαλότητα, ζήτησε συγχώρηση, ἐξομολογήθηκε, κοινώνησε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων καί κοιμήθηκε εἰρηνικά, τήν 28η Ὀκτωβρίου 1886. Μνημονεύεται ἀπό τόν Ἐπίσκοπο Βαρλαάμ Novakshonoff, στό βιβλίο του "God's Fools", χωρίς νά διευκρινίζεται ἄν τιμᾶται εὑρύτερα ὡς Ἅγιος ἤ μόνον τοπικά.