ΤΟ ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΟ ΒΙΩΜΑ - ΜΥΡΟΦΟΡΟΙ ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ
Καθηγητοῦ Ἀντωνίου Μάρκου
Εκφωνήθηκε κατά τη διάρκεια Εσπερινής Εκδηλώσεως στον Ι. Ν. Γενν. Τιμίου Προδρόμου Λαρίσης, την Κυριακή των Μυροφόρων 2004 (12η/25η Απριλίου), κατόπιν προσκλήσεως του Δ.Σ. του Συλλόγου "Οι Άγιοι Απόστολοι" και ευλογίας του Σεβ. Μητροπολίτου Λαρίσης κ. Παναρέτου.
Ἡ καταχώρηση του κειμένου σε μονοτονικό σύστημα γίνεται γιά λόγους τεχνικούς.
Επιθυμώ κατ' αρχήν να εκφράσω την ευχαριστία μου προς τον "εν Τριάδι" προσκυνούμενο Άγιο Θεό, διότι επέτρεψε να πραγματοποιούμε σήμερα αυτή την πνευματική εκδήλωση, "υπό την σκέπην" του Τιμίου Προδρόμου, ο οποίος μας φιλοξενεί στο Ναό του.
Επιθυμώ στη συνέχεια να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο και τα μέλη του Δ.Σ. του Συλλόγου "Οι Άγιοι Απόστολοι", γιά την τιμή της προσκλήσεως.
Κατά καθήκον ευχαριστώ τό Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Λαρίσης κ. Πανάρετο, διότι έδωσε την ευλογία του γιά την πραγματοποίηση αυτής της Συνάξεως και γιά την παρουσία μου ενώπιόν σας.
Τέλος, ευχαριστώ τούς σεβαστούς Πατέρες πού παρίστανται, αλλά και όλους εσάς, αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, τους "εγγύς και μακράν", διότι προσθέσατε κόπο στον κόπο σας και συμμετέχετε σ' αυτή την αναστάσιμη πνευματική τράπεζα.
Με τη χάρη του Θεού διανύουμε την περίοδο του χαροποιού Πεντηκοσταρίου, την περίοδο πού οδηγεί ἀπό τήν μεγάλη εορτή τοῦ Πάσχα στήν επίσης μεγάλη εορτή της Πεντηκοστής. Γιά 40 ημέρες ο χαιρετισμός των Χριστιανών είναι αναστάσιμος, είναι το "Χριστός Ανέστη". Αυτό εκφράζει, ή τουλάχιστον πρέπει να εκφράζει, το αναστάσιμο βίωμα. Ζούμε την Ανάσταση, ζούμε τη χαρά της Αναστάσεως, και αυτό το εξωτερικεύουμε με τον αναστάσιμο χαιρετισμό.
Όμως είναι έτσι τα πράγματα;
Βιώνουμε την Ανάσταση ή απλά ακολουθούμε ένα έθιμο;
Τελικά, τό βίωμα της Αναστάσεως είναι η συμμετοχή στην Ακολουθία της Αναστάσεως και την Αναστάσιμη Λειτουργία;
Είναι τό Άγιο Φως με το οποίο κάποιοι θα... μουτζουρώσουν τόν πανωστάτη της πόρτας τους;
Είναι το τραπέζι της Λαμπρής;
Είναι όλα αυτά τα εξωτερικά στοιχεία με τα οποία επιβάρυναν την "Εορτή των εορτών και την Πανήγυρη των πανηγύρεων" οι αιώνες πού πέρασαν;
Ας το δούμε αναλυτικά με τη βοήθεια των Αγίων μας.
Ας μεταφερθούμε με τη βοήθεια της φαντασίας στην Αγία Ρωσία του 19ου αι. Μέσα στο μεγάλο δάσος της Καλούγας, πού είναι γνωστό με το όνομα "Ἐρημος Σάρωφ", ένα γέροντας ντυμένος στα λευκά θερίζει με το δρεπάνι του χόρτα. Ένας προσκυνητής πλησιάζει και τον χαιρετάει, βάζοντας μετάνοια:
"Ευλογείτε μπάτουσκα Σεραφείμ".
Και η απάντηση: "Χριστός Ανέστη χαρά μου".
Κι όμως δεν είναι Πάσχα, είναι μία οποιαδήποτε ημέρα του χρόνου. Ο μεγάλος όμως Άγιος της Ορθοδοξίας, ο Όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ, βιώνει το Πάσχα, ζεί την Ανάσταση, βρίσκεται μέσα στο φως και στη χαρά της Αναστάσεως, παντού και πάντοτε, κάθε στιγμή και κάθε ημέρα της ζωής του.
Είναι ίσως ο μοναδικός μοναχός στην ιστορία του Ορθοδόξου Μοναχισμού που φορά λευκά, αντί γιά μαύρα ράσα. Τό μαύρο είναι σύμβολο του πένθους. Φορώντας μαύρα ο μοναχός εξωτερικεύει το πένθος του, γιά τις αμαρτίες του, αλλά και γιά τις αμαρτίες όλου του κόσμου.
Εδώ παρενθετικά, θα πρέπει να πούμε και τούτο: Έχει λανθασμένα επικρατήσει η άποψη, ότι ο μοναχός είναι ιεραρχικά πάνω από τον λαϊκό στο Σώμα της Εκκλησίας. Αυτό είναι λάθος. Και το λάθος αποδεικνύεται και από την εξής λεπτομέρεια: Στο Κανονικό Δίκαιο της Εκκλησίας, δεν υπάρχει Κανόνας που να προβλέπει αποσχηματισμό μοναχού. Ο μοναχός που έχει υποπέσει σε σοβαρό παράπτωμα, δεν μπορεί να επανέλθει στην τάξη των λαϊκών (όπως προβλέπεται γιά τους Ιερείς). Και αυτό γιατί ο μοναχός είναι "κάτω πάντων", είναι κάτω από όλους τους πιστούς στο Σώμα της Εκκλησίας.
Ο άγ. Σεραφείμ ενώ θεωρητικά σαν μοναχός ήταν "κάτω πάντων" και έπρεπε να πενθεί φορώντας μαύρα, στην πραγματικότητα είναι "άνω πάντων", διότι βιώνει την Ανάσταση, κάτι πού οι σύγχρονοί του κληρικοί και λαϊκοί, δεν τολμώ να πώ δεν το είχαν πετύχει, λέγω δεν το είχαν πετύχει στο βαθμό που το είχε πετύχει αυτός.
Τι ήταν όμως το Αναστάσιμο βίωμα γιά τον άγ. Σεραφείμ;
Μήπως ήταν ο εκκλησιασμός και η συμμετοχή στις Ακολουθίες; Διότι πολλοί από μας συνηθίζουμε να λέμε, "Δόξα τω Θεώ, παρακολούθησα όλες τις Ακολουθίες".
Ο ευλογημένος όσ. Σεραφείμ ζούσε σε μία καλύβα στο δάσος, στή "μακρυνή του έρημο", τρία χιλιόμετρα μακρυά από το μοναστήρι, άρα δεν συμμετείχε στις Ακολουθίες της αδελφότητος, προσευχόταν μόνος του.
Ακόμη, τώρα στις μέρες μας, υπάρχουν Ορθόδοξοι, όχι απλά μεμονωμένα άτομα, αλλά ενορίες ολόκληρες, πού δεν έχουν Ιερέα, δεν έχουν τη δυνατότητα Ακολουθιών.
Μπορούμε λοιπόν να ισχυρισθούμε, ότι ο άγ. Σεραφείμ και οι αδελφοί μας που δεν έχουν δυνατότητα Ακολουθιών, δεν έχουν αναστάσιμο βίωμα;
Άρα Αναστάσιμο βίωμα δεν ειναι απαραίτητα η συμμετοχή στις Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδος και στην Ακολουθία της Αναστάσεως.
Ήταν μήπως το Λαμπριάτικο τραπέζι;
Ὁ άγ. Σεραφείμ στα 16 χρόνια που σήκωσε τον σταυρό της σιωπής, έδειχνε στο μοναχό που τον επισκέπτοταν μία φορά την εβδομάδα τι ήθελε να του φέρει. Ζητούσε λάχανο τουρσί και μαύρο ψωμί. Το λάχανο γιά τον εαυτό του, το ψωμί γιά τα ζώα του δάσους. Αργότερα το σταμάτησε κι αυτό και όλοι απορούσαν πως ζούσε. Όταν γέρασε εξομολογήθηκε ταπεινά σε κάποιο μαθητή του, ότι μάζευε κάποιο χόρτο του δάσους και το αποξήραινε. Έπειτα το έβαζε με νερό πάνω στη σόμπα κι έφτιαχνε μία ωραία "σουπίτσα"!
Ακόμη, ο Ιερός Χρυσόστομος σε κάποιο έργο του, αναφερόμενος στη νηστεία, ομιλεί περί νηστείας μετά τη Θεία Κοινωνία! σε μία προσπάθεια να πατάξει τη γαστριμαργία των Χριστιανών όλων των εποχών, οι οποίοι συνηθίζουν να "πέφτουν με τη μούρη" στο φαγητό, στο τέλος των νηστειών. "Αυτό που ζητάμε - γράφει - είναι ο Χριστός και όχι τα βρώματα. Κι εφ' όσον Αυτός καταδέχθηκε να έρθη μέσα μας, εφ' όσον επέτρεψε να κοινωνήσουμε της σαρκός και του αίματός Του, ας μείνουμε σ' αυτό και μ' αυτό, έστω γιά λίγο. Αφού νηστεύσαμε γιά τις αμαρτίες μας γιά να πάρουμε το Χριστό, ας νηστεύσουμε και με το Χριστό".
Άρα Αναστάσιμο βίωμα δεν είναι το Λαμπριάτικο τραπέζι. Οι περίφημοι Καραμανλήδες του Αγίου Όρους, ο Χατζή-Γιώργης και οι μαθητές του, δεν κατέλυαν λάδι ούτε την ημέρα του Πάσχα. Μάλιστα γιά να τιμήσουν το έθιμο πού θέλει κόκκινα αυγά, έβαφαν... κόκκινες πατάτες! Κι όμως μέσα σε τόση άσκηση, τα πρόσωπά τους ἔλαμπαν από τη χαρά της Αναστάσεως!
Μήπως το αναστάσιμο βίωμα του αγ. Σεραφείμ ήταν η ελεημοσύνη; Διότι, έτσι διδασκόμεθα από το Τριώδιο ("δεύτε εκαθάρωμεν εαυτούς εν ελεημοσύναις και οικτιρμοίς πενήτων".
Ο Άγιος του Θεού ηταν ένας πάμπτωχος ασκητής. Και να ήθελε, δεν είχε τίποτα γιά να δώσει ελεημοσύνη. Και να είχε, στην έρημο που ζούσε, δεν υπήρχαν πτωχοί γιά να τους ελεήσει.
Άρα Αναστάσιμο βίωμα δεν είναι ούτε η ελεημοσύνη.
Θα μπορούσαμε με αυτή τη μέθοδο "της εις άτοπον απαγωγής" να παρατείνουμε το λόγο γιά πολλές ώρες, αποκλείοντας τό ένα μετά τό άλλο πολλά πράγματα, με τα οποία έχουμε συνδέσει το Πάσχα και την Ανάσταση, όπως:
· Ἐθιμα (γιά κάποιους αναστάσιμο βίωμα είναι το σουβλιστό αρνί, που - γιά αυτούς - συμβολίζει τον Αμνό του Θεού και πρέπει να ψηθεί ολόκληρο, κατά το "και οστούν αυτού ου συντριβήσεται").
· Συνήθειες (γιά πολλές νοικοκυρές αναστάσιμο βίωμα είναι η γενική καθαριότητα και το ασβέστωμα της αυλής).
· Καταστάσεις (γιά τούς περισσοτέρους το Πάσχα είναι ευκαιρία συναντήσεως των συγγενών και επιστροφής των ξενιτεμένων).
· Ακόμα κι αρετές (πολλοί Χριστιανοί στο τέλος του Τριωδίου μετρούν ενάτες και τριήμερα και... πιστώνουν το λογαριασμό τους ενώπιον του Θεού).
Όμως, ας δώσουμε το λόγο σε έναν άλλο Άγιο πού μας παρέδωκε Αναστάσιμο βίωμα. "Ακούσωμεν" του αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης. Μας μιλάει γιά το Χριστό:
Εκείνος πριν από κάθε λόγο·
η σκέψη μου πριν από κάθε σκέψη·
το φως μου πριν από κάθε φως·
η τροφή μου πριν από κάθε βρώση·
το πόμα μου πριν από κάθε πόση·
το ένδυμά του πριν από κάθε ένδυμα·
η ευωδία μου πριν από κάθε ευωδία·
η γλυκύτητά μου πριν από κάθε γλυκύτητα·
ο Πατέρας μου πριν από κάθε πατέρα·
η Μητέρα μου πριν από κάθε μητέρα·
πρίν από τη γη, είναι η γή η σταθερή, όπου οδοιπορώ και πού μένει στούς αιώνες ασάλευτη από οτιδήποτε". (Από το βιβλίο "Η Μετάνοια και η Θεία Μετάληψη", ἐκδόσεων ΤΗΝΟΣ).
Να γιατί όλα αυτά που είπαμε, αλλά και όσα παραλείψαμε (σκέψη, τροφή, ποτό, ένδυμα, οικογένεια, κ.λ.π.), τα οποία η Εκκλησία δεν τα απορρίπτει, αλλά αντιθέτως τα ευλογεί, ΔΕΝ είναι Αναστάσιμο βίωμα.
Αναστάσιμο βίωμα, όπως θα δούμε στη συνέχεια, είναι δύο πολύ σημαντικά πράγματα: Η συνειδητή μετοχή στο Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία Του, και η συχνή - μετά την κατάλληλη προετοιμασία - κοινωνία του Σώματος και του Αίματός Του.
Οι Άγιες Μυροφόρες μετέφεραν στούς Αποστόλους και "δι' αυτών" στην ανθρωπότητα τό μήνυμα της Αναστάσεως. Πάνω σ' αυτό το μήνυμα θα οικοδομηθεί όλο το οικοδόμημα της Χριστιανικής Πίστεως, ώστε να γράψει ο Απόστολος Παύλος "ει μη Χριστός ουκ εγήγερται, άρα η πίστις ημών ματαία, άρα κενόν το κήρυγμα ημών".
Όμως γιά να φτάσει το αναστάσιμο μήνυμα να γίνει αναστάσιμο βίωμα, χρειάζεται ένας πραγματικός Γολγοθάς. Χρειάζεται ο πιστός να σηκώσει τον προσωπικό του σταυρό καί να ακολουθήσει το Χριστό. Χρειάζεται να αγωνιστεί τόσο, ώστε να μπορεί να πεί μαζί με τον Απόστολο Παύλο, "εμοί κόσμος εσταύρωται, καγώ τω κόσμω".
Όταν μιλάμε λοιπόν γιά αναστάσιμο βίωμα, εννοούμε Σταυρο - αναστάσιμο βίωμα. Όπως στη ζωή του Χριστού ο Σταυρός προηγήθηκε και η Ανάσταση ακολούθησε, έτσι και στη ζωή του Χριστιανού ο σταυρός (σαν ασθένεια, πρόβλημα, εγκατάλειψη και οποιαδήποτε άλλη φιλάνθρωπη επίσκεψη του Θεού, και κυρίως σαν αγώνας κατά των παθών) προηγείται και έπεται η ανάσταση (στην παρούσα ζωή σαν πρόγευση της ουρανίου μακαριότητος και στη μέλλουσσα σαν αιώνια ζωή μαζι με τον Αναστημένο και "εις τους αιώνας ζώντα" Χριστό).
Οι Άγιες Μυροφόρες "αναβλέψασαι θεωρούσιν ότι αποκεκύλισται ο λίθος, ην γαρ μέγας σφόδρα" και άκουσαν από τον Άγγελο το "ηγέρθη, ουκ έστιν ώδε· ίδε ο τόπος όπου έθηκαν αυτόν" (Μαρκ. 16, 4-6). Μετά την Αγία Πεντηκοστή η χάρις του Θεού έχει δώσει στο πιστό μία δυνατότητα, κατά πολύ ανώτερη εκείνης των Μυροφόρων. Ο πιστός πλέον δεν βλέπει απλά τόν κενό τάφο, αλλά κοινωνεί με τον Χριστό, μετέχοντας αρχικά στό Σώμα Του, τήν Εκκλησία Του, και στη συνέχεια μεταλαμβάνοντας του Σώματος και του Αίματός Του, μέσα στην Εκκλησία.
Η Εκκλησία σαν άλλη Μυροφόρος, δεν λέγει απλά στον κόσμο "ιδού ο τόπος όπου έθηκαν Αυτόν", αλλά "ιδού ο Κύριος". Και εφ' όσον Πάσχα γιά μας τους Χριστιανούς είναι εκτός των άλλων και "η παράδοσις των καθ' ημάς φρικτών Μυστηρίων", η Εκκλησία μας προσφέρει το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου Της και Κυρίου μας ή (σε άλλη διατύπωση) ο Χριστός διά της Εκκλησίας Του προσφέρει στην Εκκλησία Του τό Σώμα και το Αίμα Του, "εις ἄφεσιν αμαρτιών και ζωήν την αιώνιον".
Αναστάσιμο βίωμα, λοιπόν, είναι δύο πράγματα:
Πρώτον συνειδητή συμμετοχή στο Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία Του, μακρυά από αιρέσεις και κακοδοξίες, σχίσματα και διαιρέσεις, αντικανονικότητες και παρανομίες· μακρυά από κάθε τι πού αποβάλλει τον πιστό από το Σώμα του Χριστού και κόβει τους δεσμούς μαζί Του.
Και δεύτερον η κοινωνία του Σώματος και του Αίματός του Κυρίου, με την δέουσα προετοιμασία, κατά το "δοκιμαζέτω έκαστος εαυτόν" του Αποστόλου Παύλου.
Και το πρώτο, η μετοχή στο Σώμα του Χριστού, και το δεύτερο, η κοινωνία των Αχράντων Μυστηρίων, επιβάλουν έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής και συμπεριφοράς, αυτό πού λέμε Ορθόδοξο βίωμα. Και Ορθόδοξο βίωμα είναι όλες οι αρετές μαζί και καμμία μόνη της. Πιό συγκεκριμένα:
Ορθόδοξο βίωμα δεν είναι μόνη της η νηστεία, αλλά η νηστεία μαζί με την ελεημοσύνη. Και η ελεημοσύνη όχι από το περίσευμα, αλλά από το υστέρημα. Η ελεημοσύνη όχι μόνο πρός τούς δικούς μας, αλλά πρός όλους, ακόμη και πρός τους εχθρούς, κατά τό "ψώμιζε τον έχθρό σου".
Ορθόδοξο βίωμα δεν είναι μόνος του ο εκκλησιασμός, αλλά ο εκκλησιασμός με σιωπή, προσοχή, κατάνυξη και συνείδηση της παρουσίας του Θεού. Ο εκκλησιασμός του οποίου προηγήθηκε η συγχώρηση. Διότι το Ευαγγέλιο λέει, αν πηγαίνεις στο Ναό να προσφέρεις το δώρο σου και θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι μαζί σου (δεν λέει αν έχεις κάτι εσύ με τον αδελφό του, αν είσαι δηλαδή ένοχος), άφησε το δώρο σου, πήγαινε να συγχωρεθείς με τον αδελφό σου και μετά έλα να το προσφέρεις.
Ορθόδοξο βίωμα δεν είναι μόνη της η αγάπη, αλλά η ἀγάπη "ἐν αληθείᾳ". Ούτε μόνη της η Ομολογία της Πίστεως, αλλά η "ἐν ἀγάπῃ" Ομολογία.
Γιά το θέμα της γνησιότητος της Πίστεως, γνωρίζετε πολλά, είστε ένα ιδιαιτέρως αγωνιστικό ποίμνιο, και σαν άτομα, αλλά και σαν ενορία έχετε προσφέρει πολλά στον Αγώνα της Εκκλησίας. Σ' αυτό το θέμα είχατε και έχετε άριστους διδασκάλους και κατηχητές, τον πολυσέβαστο π. Αμφιλόχιο και τον αδ. Ελευθέριο, και έτσι εγώ δεν έχω να προσθέσω τίποτα, αλλά μάλλον να διδαχθώ.
Απλά θέλω να επισημάνω, ότι έχουμε καθήκον και ιερή υποχρέωση να είμαστε με τη ζωή μας και σ' όλη τη ζωή μας σύγχρονοι Μυροφόροι. Να οδηγούμε τούς ανθρώπους στον Αναστημένο Χριστό, ο Οποίος όμως υπάρχει μόνο στην Εκκλησία Του. Να είμαστε δηλαδή καθημερινοί ιεραπόστολοι, λιγώτερο με τα λόγια μας και περισσότερο με τα έργα μας. Ο ζήλος μας υπάρχει, αλλά κάπου ο τρόπος μας ίσως δεν είναι ο κατάλληλος.
Οι Άγιοι Πατέρες μας συμβουλεύουν να προσέχουμε το ζήλο μας σε θέματα πίστεως, για να μη «ναυαγήσουμε» στην πίστη και έχουμε ζήλο χωρίς επίγνωση, οπότε κινδυνεύουμε να βρεθούμε έξω από την ορθή πίστη και τη σωτηρία. Ο άγιος Νεκτάριος, για παράδειγμα, διδάσκει και συμβουλεύει τα εξής, σχετικά με το ζήλο με επίγνωση και χωρίς επίγνωση:
Το ζήλο με επίγνωση γύρω από τα θέματα της πίστεως - λέγει – δεν εκφράζει ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία, αλλά «αγάπη θερμή προς τον Θεόν και τον πλησίον, πραότης, ανεξικακία, ανεξιθρησκεία (σεβασμός της άλλης θρησκείας), ευεργεσία και ευγένεια τρόπου».
Αντίθετα το ζήλο χωρίς επίγνωση εκφράζει ο πιστός που στη συμπεριφορά του υπάρχει «φθόνος, θυμός, επίμονος και εμπαθής αντίστασις προς το αληθές πνεύμα (νόημα) του θείου Νόμου, παράλογος ζέσις προς υπεράσπισιν ιδιοτύπων δογμάτων και αξιωμάτων, υποστήριξις παράφορος επουσιωδών θρησκευτικών υποθέσεων και διάθεσις φιλοτάραχος και φιλόνικος (για ταραχές και φιλονικίες) εν πάσι τοις θρησκευτικοίς ζητήμασιν».
Ο ζηλωτής χωρίς επίγνωση, τονίζει ο άγιος Νεκτάριος, διδάσκει πάντοτε τα εαυτού δόγματα με τρόπο γεμάτο παραλογισμό, θυμό, ψυχικό αναβρασμό, εκδίκηση, σύγχυση, βία και θράσος. Ο ζηλωτής χωρίς επίγνωση βρίσκεται σε μεγάλη πλάνη. Γιατί «στο όνομα, δήθεν, του Θεού, παραβαίνει το θέλημα του Θεού, το οποίο με ένα λόγο εκφράζεται με την εφαρμογή της ανιδιοτελούς και χωρίς όρια αγάπης» (Ποιμαντική, έκδ. Β. Ρηγοπούλου, Θεσ/νίκη 1974, σελ. 119).
Ένας κανόνας πνευματικής ασφαλείας που μας προφυλάσσει από την πλάνη και τον κίνδυνο της πνευματικής πτώσης, από την αφροσύνη και την πνευματική τύφλωση. Ένας χρυσός κανόνας που τον αγνοούν όλοι εκείνοι που έχουν «ναυαγήσει» στην πίστη και επιμένουν στην πλάνη τους «ως άφρονες».(Αρχιμ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΟΛΛΑ, Ιεροκήρυκος - Καθηγητού, «Ναυαγοί περί την Πίστιν», Περιοδικό «Πληροφόρηση» Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος, τ. 2004).
Γιά το δεύτερο θέμα, της Θείας Κοινωνίας, πού τόσο έχει παρεξηγηθεί και υποτιμηθεί τούς τελευταίους αιώνες στην πατρίδα μας μας, θα μου επιτρέψετε να καταθέσω κάποιες γνώμες Αγίων που απειχούν την διδασκαλία της Εκκλησίας.
"Ακούσωμεν" του οσ. Παχωμίου της Χίου (+ 1905), Γέροντος του αγ. Νεκταρίου Πενταπόλεως, αλλά και του μακαριστού Καθηγουμένου Μωϋσέως Μοναχού (+ 1946), Κτίτορος των Ιερών Μονών Ευαγγελιστρίας και αγ. Ταξιαρχών Αθηκίων Κορινθίας.
"Ο Μέγας Βασίλειος λέγει: "Εγώ, τετράκις της εβδομάδος κοινωνώ τους ενορίτας μου”, ωσαύτως και ο Χρυσόστομος και όλη η Εκκλησία του Χριστού. Αυτήν την συνήθειαν είχαν να κοινωνούν 4 φορές την εβδομάδα. Και επειδή την Μεγάλην Τεσσαρακοστήν Λειτουργία δεν γίνεται μέσα εις την εβδομάδα, εσοφίσθησαν οι Άγιοι Πατέρες να βγάζουν Προηγιασμένην, μόνον και μόνον διά να κοινωνούν και αναμέσον της εβδομάδος οι Χριστιανοί...
Και βλέπε, ω αναγνώστα, έως ότου ήταν αυτή η τάξις και εσυχνοκοινωνούσαν οι Χριστιανοί, εθερμαίνετο η καρδία τους από την χάριν της Αγίας Κοινωνίας και έτρεχον είς το μαρτύριον, ωσάν τα πρόβατα. (“Υπεράσπισις της αληθείας και νίκη κατά του διαβόλου”, έκδοσις ε’ της Ιεράς Σκήτης Αγίων Πατέρων Χίου, 1985, σελ. 76 – 78· Αντ. Ν. Χαροκόπου, “Ο Γέροντας Παχώμιος, Ιδρυτής της Ιεράς Σκήτης των Αγίων Πατέρων Χίου”, 2003, σελ. 141 – 142· και “Η συχνότης της Θείας Κοινωνίας”, Περιοδικό “Άγιος Κυπριανός”, φ. 319, Μαρτίου - Απριλίου 2004, σελ. 26 – 27).
Γιά το θέμα της συχνότητας της Θείας Κοινωνίας, αλλά και της προετοιμασίας του πιστού γιά την κοινωνία του Σώματος και Αίματος του Κυρίου Του, επειδή και σ' αυτό τό σημείο υπάρχουν παρεξηγήσεις και ετεροδιδασκαλίες, "ακούσωμεν" του αγ. Συμεών του Νέου Θεολόγου. Σε εμφάνισή του στό μοναχό Φιλόθεο της Μονής Ανάπλου Προποντίδος, του είπε τα ακόλουθα:
"Οφείλεις να καθαρίζεις τον εαυτό σου με την εγκράτεια και τα δάκρυα και την προσευχή κατά τέτοιον τρόπο. ώστε να είσαι έτοιμος καθημερινά να λαμβάνεις τα Μυστήρια του Χριστού. Χάρις στην Μετάληψι αυτή θα ησυχάζης και θα προσεύχεσαι χωρίς ρεμβασμούς και ο νούς σου θα φωτίζεται από την πλούσια μετοχή του Αγίου Πνεύματος και την θεωρεία των αποκρύφων μυστηρίων του Θεού, όπως είναι γραμμένο: "Τό Πνεύμα πάντα ερευνά και τα βάθη του Θεού"(Α'Κορ. 2,10)". ("Οι προϋποθέσεις της συνεχούς Θείας Κοινωνίας", Περιοδικό "Άγιος Κυπριανός", φ.319, Μαρτίου - Απριλίου 2004, σελ.40).
Κατά τον άγ. Συμεών, δηλαδή:
· δεν έχουμε ησυχία (προσωπική, οικογενειακή, εκκλησιαστική),
· δεν έχουμε καθαρή προσευχή,
· δεν είμεθα φωτισμένοι από τη χάρη του Παναγίου Πνεύματος και επίσης
· δεν έχουμε θεολογικό λόγο,
διότι δεν μετέχουμε της Δεσποτικής Τραπέζης, όσο και όπως θέλει ο Θεός.
Η Ορθοδοξία, λοιπόν, σαν ορθό δόγμα και ορθός τρόπος ζωής, ήταν η εν Χριστώ ζωή των Αγίων.
Αυτή ήταν η εν Χριστώ χαρά τους.
Αυτό επέτρεπε στόν όσ. Σεραφείμ όχι μόνο να λευκοφορεί και να χαιρετά με τον αναστάσιμο χαιρετισμό, "Χριστός Ανέστη χαρά μου", αλλά και να θεολογεί, και να προφητεύει και να θαυματουργεί και να μεταμορφώνεται "εν δυνάμει".
Θα μου επιτρέψετε, λοιπόν, ολοκληρώνοντας την παρουσία μου ενώπιόν σας, να κλείσω με μία ευχή.
Να μας ελεήσει ο Θεός να πεινάσουμε και να διψάσουμε την παρουσία Του στη ζωή μας και έτσι πεινασμένοι και διψασμένοι να σπεύδουμε στο Ποτήριο της Ζωής και να κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα Του, όσο συχνότερα και με όσο καλύτερη προτοιμασία μπορούμε. Γιά να ανθίσει η ζωή μας με τη χάρη του Θεού και να νοιώθουμε κι εμείς το αναστάσιμο βίωμα της μεγαλύτερης χαράς πού έζησε στην ιστορία του ο "πεπτωκός" άνθρωπος, την Ανάσταση του Χριστού και την "εν Αυτώ" δική του, τη δική μας, ἀνάσταση.
Ἡ καταχώρηση του κειμένου σε μονοτονικό σύστημα γίνεται γιά λόγους τεχνικούς.
Επιθυμώ κατ' αρχήν να εκφράσω την ευχαριστία μου προς τον "εν Τριάδι" προσκυνούμενο Άγιο Θεό, διότι επέτρεψε να πραγματοποιούμε σήμερα αυτή την πνευματική εκδήλωση, "υπό την σκέπην" του Τιμίου Προδρόμου, ο οποίος μας φιλοξενεί στο Ναό του.
Επιθυμώ στη συνέχεια να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο και τα μέλη του Δ.Σ. του Συλλόγου "Οι Άγιοι Απόστολοι", γιά την τιμή της προσκλήσεως.
Κατά καθήκον ευχαριστώ τό Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Λαρίσης κ. Πανάρετο, διότι έδωσε την ευλογία του γιά την πραγματοποίηση αυτής της Συνάξεως και γιά την παρουσία μου ενώπιόν σας.
Τέλος, ευχαριστώ τούς σεβαστούς Πατέρες πού παρίστανται, αλλά και όλους εσάς, αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, τους "εγγύς και μακράν", διότι προσθέσατε κόπο στον κόπο σας και συμμετέχετε σ' αυτή την αναστάσιμη πνευματική τράπεζα.
Με τη χάρη του Θεού διανύουμε την περίοδο του χαροποιού Πεντηκοσταρίου, την περίοδο πού οδηγεί ἀπό τήν μεγάλη εορτή τοῦ Πάσχα στήν επίσης μεγάλη εορτή της Πεντηκοστής. Γιά 40 ημέρες ο χαιρετισμός των Χριστιανών είναι αναστάσιμος, είναι το "Χριστός Ανέστη". Αυτό εκφράζει, ή τουλάχιστον πρέπει να εκφράζει, το αναστάσιμο βίωμα. Ζούμε την Ανάσταση, ζούμε τη χαρά της Αναστάσεως, και αυτό το εξωτερικεύουμε με τον αναστάσιμο χαιρετισμό.
Όμως είναι έτσι τα πράγματα;
Βιώνουμε την Ανάσταση ή απλά ακολουθούμε ένα έθιμο;
Τελικά, τό βίωμα της Αναστάσεως είναι η συμμετοχή στην Ακολουθία της Αναστάσεως και την Αναστάσιμη Λειτουργία;
Είναι τό Άγιο Φως με το οποίο κάποιοι θα... μουτζουρώσουν τόν πανωστάτη της πόρτας τους;
Είναι το τραπέζι της Λαμπρής;
Είναι όλα αυτά τα εξωτερικά στοιχεία με τα οποία επιβάρυναν την "Εορτή των εορτών και την Πανήγυρη των πανηγύρεων" οι αιώνες πού πέρασαν;
Ας το δούμε αναλυτικά με τη βοήθεια των Αγίων μας.
Ας μεταφερθούμε με τη βοήθεια της φαντασίας στην Αγία Ρωσία του 19ου αι. Μέσα στο μεγάλο δάσος της Καλούγας, πού είναι γνωστό με το όνομα "Ἐρημος Σάρωφ", ένα γέροντας ντυμένος στα λευκά θερίζει με το δρεπάνι του χόρτα. Ένας προσκυνητής πλησιάζει και τον χαιρετάει, βάζοντας μετάνοια:
"Ευλογείτε μπάτουσκα Σεραφείμ".
Και η απάντηση: "Χριστός Ανέστη χαρά μου".
Κι όμως δεν είναι Πάσχα, είναι μία οποιαδήποτε ημέρα του χρόνου. Ο μεγάλος όμως Άγιος της Ορθοδοξίας, ο Όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ, βιώνει το Πάσχα, ζεί την Ανάσταση, βρίσκεται μέσα στο φως και στη χαρά της Αναστάσεως, παντού και πάντοτε, κάθε στιγμή και κάθε ημέρα της ζωής του.
Είναι ίσως ο μοναδικός μοναχός στην ιστορία του Ορθοδόξου Μοναχισμού που φορά λευκά, αντί γιά μαύρα ράσα. Τό μαύρο είναι σύμβολο του πένθους. Φορώντας μαύρα ο μοναχός εξωτερικεύει το πένθος του, γιά τις αμαρτίες του, αλλά και γιά τις αμαρτίες όλου του κόσμου.
Εδώ παρενθετικά, θα πρέπει να πούμε και τούτο: Έχει λανθασμένα επικρατήσει η άποψη, ότι ο μοναχός είναι ιεραρχικά πάνω από τον λαϊκό στο Σώμα της Εκκλησίας. Αυτό είναι λάθος. Και το λάθος αποδεικνύεται και από την εξής λεπτομέρεια: Στο Κανονικό Δίκαιο της Εκκλησίας, δεν υπάρχει Κανόνας που να προβλέπει αποσχηματισμό μοναχού. Ο μοναχός που έχει υποπέσει σε σοβαρό παράπτωμα, δεν μπορεί να επανέλθει στην τάξη των λαϊκών (όπως προβλέπεται γιά τους Ιερείς). Και αυτό γιατί ο μοναχός είναι "κάτω πάντων", είναι κάτω από όλους τους πιστούς στο Σώμα της Εκκλησίας.
Ο άγ. Σεραφείμ ενώ θεωρητικά σαν μοναχός ήταν "κάτω πάντων" και έπρεπε να πενθεί φορώντας μαύρα, στην πραγματικότητα είναι "άνω πάντων", διότι βιώνει την Ανάσταση, κάτι πού οι σύγχρονοί του κληρικοί και λαϊκοί, δεν τολμώ να πώ δεν το είχαν πετύχει, λέγω δεν το είχαν πετύχει στο βαθμό που το είχε πετύχει αυτός.
Τι ήταν όμως το Αναστάσιμο βίωμα γιά τον άγ. Σεραφείμ;
Μήπως ήταν ο εκκλησιασμός και η συμμετοχή στις Ακολουθίες; Διότι πολλοί από μας συνηθίζουμε να λέμε, "Δόξα τω Θεώ, παρακολούθησα όλες τις Ακολουθίες".
Ο ευλογημένος όσ. Σεραφείμ ζούσε σε μία καλύβα στο δάσος, στή "μακρυνή του έρημο", τρία χιλιόμετρα μακρυά από το μοναστήρι, άρα δεν συμμετείχε στις Ακολουθίες της αδελφότητος, προσευχόταν μόνος του.
Ακόμη, τώρα στις μέρες μας, υπάρχουν Ορθόδοξοι, όχι απλά μεμονωμένα άτομα, αλλά ενορίες ολόκληρες, πού δεν έχουν Ιερέα, δεν έχουν τη δυνατότητα Ακολουθιών.
Μπορούμε λοιπόν να ισχυρισθούμε, ότι ο άγ. Σεραφείμ και οι αδελφοί μας που δεν έχουν δυνατότητα Ακολουθιών, δεν έχουν αναστάσιμο βίωμα;
Άρα Αναστάσιμο βίωμα δεν ειναι απαραίτητα η συμμετοχή στις Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδος και στην Ακολουθία της Αναστάσεως.
Ήταν μήπως το Λαμπριάτικο τραπέζι;
Ὁ άγ. Σεραφείμ στα 16 χρόνια που σήκωσε τον σταυρό της σιωπής, έδειχνε στο μοναχό που τον επισκέπτοταν μία φορά την εβδομάδα τι ήθελε να του φέρει. Ζητούσε λάχανο τουρσί και μαύρο ψωμί. Το λάχανο γιά τον εαυτό του, το ψωμί γιά τα ζώα του δάσους. Αργότερα το σταμάτησε κι αυτό και όλοι απορούσαν πως ζούσε. Όταν γέρασε εξομολογήθηκε ταπεινά σε κάποιο μαθητή του, ότι μάζευε κάποιο χόρτο του δάσους και το αποξήραινε. Έπειτα το έβαζε με νερό πάνω στη σόμπα κι έφτιαχνε μία ωραία "σουπίτσα"!
Ακόμη, ο Ιερός Χρυσόστομος σε κάποιο έργο του, αναφερόμενος στη νηστεία, ομιλεί περί νηστείας μετά τη Θεία Κοινωνία! σε μία προσπάθεια να πατάξει τη γαστριμαργία των Χριστιανών όλων των εποχών, οι οποίοι συνηθίζουν να "πέφτουν με τη μούρη" στο φαγητό, στο τέλος των νηστειών. "Αυτό που ζητάμε - γράφει - είναι ο Χριστός και όχι τα βρώματα. Κι εφ' όσον Αυτός καταδέχθηκε να έρθη μέσα μας, εφ' όσον επέτρεψε να κοινωνήσουμε της σαρκός και του αίματός Του, ας μείνουμε σ' αυτό και μ' αυτό, έστω γιά λίγο. Αφού νηστεύσαμε γιά τις αμαρτίες μας γιά να πάρουμε το Χριστό, ας νηστεύσουμε και με το Χριστό".
Άρα Αναστάσιμο βίωμα δεν είναι το Λαμπριάτικο τραπέζι. Οι περίφημοι Καραμανλήδες του Αγίου Όρους, ο Χατζή-Γιώργης και οι μαθητές του, δεν κατέλυαν λάδι ούτε την ημέρα του Πάσχα. Μάλιστα γιά να τιμήσουν το έθιμο πού θέλει κόκκινα αυγά, έβαφαν... κόκκινες πατάτες! Κι όμως μέσα σε τόση άσκηση, τα πρόσωπά τους ἔλαμπαν από τη χαρά της Αναστάσεως!
Μήπως το αναστάσιμο βίωμα του αγ. Σεραφείμ ήταν η ελεημοσύνη; Διότι, έτσι διδασκόμεθα από το Τριώδιο ("δεύτε εκαθάρωμεν εαυτούς εν ελεημοσύναις και οικτιρμοίς πενήτων".
Ο Άγιος του Θεού ηταν ένας πάμπτωχος ασκητής. Και να ήθελε, δεν είχε τίποτα γιά να δώσει ελεημοσύνη. Και να είχε, στην έρημο που ζούσε, δεν υπήρχαν πτωχοί γιά να τους ελεήσει.
Άρα Αναστάσιμο βίωμα δεν είναι ούτε η ελεημοσύνη.
Θα μπορούσαμε με αυτή τη μέθοδο "της εις άτοπον απαγωγής" να παρατείνουμε το λόγο γιά πολλές ώρες, αποκλείοντας τό ένα μετά τό άλλο πολλά πράγματα, με τα οποία έχουμε συνδέσει το Πάσχα και την Ανάσταση, όπως:
· Ἐθιμα (γιά κάποιους αναστάσιμο βίωμα είναι το σουβλιστό αρνί, που - γιά αυτούς - συμβολίζει τον Αμνό του Θεού και πρέπει να ψηθεί ολόκληρο, κατά το "και οστούν αυτού ου συντριβήσεται").
· Συνήθειες (γιά πολλές νοικοκυρές αναστάσιμο βίωμα είναι η γενική καθαριότητα και το ασβέστωμα της αυλής).
· Καταστάσεις (γιά τούς περισσοτέρους το Πάσχα είναι ευκαιρία συναντήσεως των συγγενών και επιστροφής των ξενιτεμένων).
· Ακόμα κι αρετές (πολλοί Χριστιανοί στο τέλος του Τριωδίου μετρούν ενάτες και τριήμερα και... πιστώνουν το λογαριασμό τους ενώπιον του Θεού).
Όμως, ας δώσουμε το λόγο σε έναν άλλο Άγιο πού μας παρέδωκε Αναστάσιμο βίωμα. "Ακούσωμεν" του αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης. Μας μιλάει γιά το Χριστό:
Εκείνος πριν από κάθε λόγο·
η σκέψη μου πριν από κάθε σκέψη·
το φως μου πριν από κάθε φως·
η τροφή μου πριν από κάθε βρώση·
το πόμα μου πριν από κάθε πόση·
το ένδυμά του πριν από κάθε ένδυμα·
η ευωδία μου πριν από κάθε ευωδία·
η γλυκύτητά μου πριν από κάθε γλυκύτητα·
ο Πατέρας μου πριν από κάθε πατέρα·
η Μητέρα μου πριν από κάθε μητέρα·
πρίν από τη γη, είναι η γή η σταθερή, όπου οδοιπορώ και πού μένει στούς αιώνες ασάλευτη από οτιδήποτε". (Από το βιβλίο "Η Μετάνοια και η Θεία Μετάληψη", ἐκδόσεων ΤΗΝΟΣ).
Να γιατί όλα αυτά που είπαμε, αλλά και όσα παραλείψαμε (σκέψη, τροφή, ποτό, ένδυμα, οικογένεια, κ.λ.π.), τα οποία η Εκκλησία δεν τα απορρίπτει, αλλά αντιθέτως τα ευλογεί, ΔΕΝ είναι Αναστάσιμο βίωμα.
Αναστάσιμο βίωμα, όπως θα δούμε στη συνέχεια, είναι δύο πολύ σημαντικά πράγματα: Η συνειδητή μετοχή στο Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία Του, και η συχνή - μετά την κατάλληλη προετοιμασία - κοινωνία του Σώματος και του Αίματός Του.
Οι Άγιες Μυροφόρες μετέφεραν στούς Αποστόλους και "δι' αυτών" στην ανθρωπότητα τό μήνυμα της Αναστάσεως. Πάνω σ' αυτό το μήνυμα θα οικοδομηθεί όλο το οικοδόμημα της Χριστιανικής Πίστεως, ώστε να γράψει ο Απόστολος Παύλος "ει μη Χριστός ουκ εγήγερται, άρα η πίστις ημών ματαία, άρα κενόν το κήρυγμα ημών".
Όμως γιά να φτάσει το αναστάσιμο μήνυμα να γίνει αναστάσιμο βίωμα, χρειάζεται ένας πραγματικός Γολγοθάς. Χρειάζεται ο πιστός να σηκώσει τον προσωπικό του σταυρό καί να ακολουθήσει το Χριστό. Χρειάζεται να αγωνιστεί τόσο, ώστε να μπορεί να πεί μαζί με τον Απόστολο Παύλο, "εμοί κόσμος εσταύρωται, καγώ τω κόσμω".
Όταν μιλάμε λοιπόν γιά αναστάσιμο βίωμα, εννοούμε Σταυρο - αναστάσιμο βίωμα. Όπως στη ζωή του Χριστού ο Σταυρός προηγήθηκε και η Ανάσταση ακολούθησε, έτσι και στη ζωή του Χριστιανού ο σταυρός (σαν ασθένεια, πρόβλημα, εγκατάλειψη και οποιαδήποτε άλλη φιλάνθρωπη επίσκεψη του Θεού, και κυρίως σαν αγώνας κατά των παθών) προηγείται και έπεται η ανάσταση (στην παρούσα ζωή σαν πρόγευση της ουρανίου μακαριότητος και στη μέλλουσσα σαν αιώνια ζωή μαζι με τον Αναστημένο και "εις τους αιώνας ζώντα" Χριστό).
Οι Άγιες Μυροφόρες "αναβλέψασαι θεωρούσιν ότι αποκεκύλισται ο λίθος, ην γαρ μέγας σφόδρα" και άκουσαν από τον Άγγελο το "ηγέρθη, ουκ έστιν ώδε· ίδε ο τόπος όπου έθηκαν αυτόν" (Μαρκ. 16, 4-6). Μετά την Αγία Πεντηκοστή η χάρις του Θεού έχει δώσει στο πιστό μία δυνατότητα, κατά πολύ ανώτερη εκείνης των Μυροφόρων. Ο πιστός πλέον δεν βλέπει απλά τόν κενό τάφο, αλλά κοινωνεί με τον Χριστό, μετέχοντας αρχικά στό Σώμα Του, τήν Εκκλησία Του, και στη συνέχεια μεταλαμβάνοντας του Σώματος και του Αίματός Του, μέσα στην Εκκλησία.
Η Εκκλησία σαν άλλη Μυροφόρος, δεν λέγει απλά στον κόσμο "ιδού ο τόπος όπου έθηκαν Αυτόν", αλλά "ιδού ο Κύριος". Και εφ' όσον Πάσχα γιά μας τους Χριστιανούς είναι εκτός των άλλων και "η παράδοσις των καθ' ημάς φρικτών Μυστηρίων", η Εκκλησία μας προσφέρει το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου Της και Κυρίου μας ή (σε άλλη διατύπωση) ο Χριστός διά της Εκκλησίας Του προσφέρει στην Εκκλησία Του τό Σώμα και το Αίμα Του, "εις ἄφεσιν αμαρτιών και ζωήν την αιώνιον".
Αναστάσιμο βίωμα, λοιπόν, είναι δύο πράγματα:
Πρώτον συνειδητή συμμετοχή στο Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία Του, μακρυά από αιρέσεις και κακοδοξίες, σχίσματα και διαιρέσεις, αντικανονικότητες και παρανομίες· μακρυά από κάθε τι πού αποβάλλει τον πιστό από το Σώμα του Χριστού και κόβει τους δεσμούς μαζί Του.
Και δεύτερον η κοινωνία του Σώματος και του Αίματός του Κυρίου, με την δέουσα προετοιμασία, κατά το "δοκιμαζέτω έκαστος εαυτόν" του Αποστόλου Παύλου.
Και το πρώτο, η μετοχή στο Σώμα του Χριστού, και το δεύτερο, η κοινωνία των Αχράντων Μυστηρίων, επιβάλουν έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής και συμπεριφοράς, αυτό πού λέμε Ορθόδοξο βίωμα. Και Ορθόδοξο βίωμα είναι όλες οι αρετές μαζί και καμμία μόνη της. Πιό συγκεκριμένα:
Ορθόδοξο βίωμα δεν είναι μόνη της η νηστεία, αλλά η νηστεία μαζί με την ελεημοσύνη. Και η ελεημοσύνη όχι από το περίσευμα, αλλά από το υστέρημα. Η ελεημοσύνη όχι μόνο πρός τούς δικούς μας, αλλά πρός όλους, ακόμη και πρός τους εχθρούς, κατά τό "ψώμιζε τον έχθρό σου".
Ορθόδοξο βίωμα δεν είναι μόνος του ο εκκλησιασμός, αλλά ο εκκλησιασμός με σιωπή, προσοχή, κατάνυξη και συνείδηση της παρουσίας του Θεού. Ο εκκλησιασμός του οποίου προηγήθηκε η συγχώρηση. Διότι το Ευαγγέλιο λέει, αν πηγαίνεις στο Ναό να προσφέρεις το δώρο σου και θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι μαζί σου (δεν λέει αν έχεις κάτι εσύ με τον αδελφό του, αν είσαι δηλαδή ένοχος), άφησε το δώρο σου, πήγαινε να συγχωρεθείς με τον αδελφό σου και μετά έλα να το προσφέρεις.
Ορθόδοξο βίωμα δεν είναι μόνη της η αγάπη, αλλά η ἀγάπη "ἐν αληθείᾳ". Ούτε μόνη της η Ομολογία της Πίστεως, αλλά η "ἐν ἀγάπῃ" Ομολογία.
Γιά το θέμα της γνησιότητος της Πίστεως, γνωρίζετε πολλά, είστε ένα ιδιαιτέρως αγωνιστικό ποίμνιο, και σαν άτομα, αλλά και σαν ενορία έχετε προσφέρει πολλά στον Αγώνα της Εκκλησίας. Σ' αυτό το θέμα είχατε και έχετε άριστους διδασκάλους και κατηχητές, τον πολυσέβαστο π. Αμφιλόχιο και τον αδ. Ελευθέριο, και έτσι εγώ δεν έχω να προσθέσω τίποτα, αλλά μάλλον να διδαχθώ.
Απλά θέλω να επισημάνω, ότι έχουμε καθήκον και ιερή υποχρέωση να είμαστε με τη ζωή μας και σ' όλη τη ζωή μας σύγχρονοι Μυροφόροι. Να οδηγούμε τούς ανθρώπους στον Αναστημένο Χριστό, ο Οποίος όμως υπάρχει μόνο στην Εκκλησία Του. Να είμαστε δηλαδή καθημερινοί ιεραπόστολοι, λιγώτερο με τα λόγια μας και περισσότερο με τα έργα μας. Ο ζήλος μας υπάρχει, αλλά κάπου ο τρόπος μας ίσως δεν είναι ο κατάλληλος.
Οι Άγιοι Πατέρες μας συμβουλεύουν να προσέχουμε το ζήλο μας σε θέματα πίστεως, για να μη «ναυαγήσουμε» στην πίστη και έχουμε ζήλο χωρίς επίγνωση, οπότε κινδυνεύουμε να βρεθούμε έξω από την ορθή πίστη και τη σωτηρία. Ο άγιος Νεκτάριος, για παράδειγμα, διδάσκει και συμβουλεύει τα εξής, σχετικά με το ζήλο με επίγνωση και χωρίς επίγνωση:
Το ζήλο με επίγνωση γύρω από τα θέματα της πίστεως - λέγει – δεν εκφράζει ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία, αλλά «αγάπη θερμή προς τον Θεόν και τον πλησίον, πραότης, ανεξικακία, ανεξιθρησκεία (σεβασμός της άλλης θρησκείας), ευεργεσία και ευγένεια τρόπου».
Αντίθετα το ζήλο χωρίς επίγνωση εκφράζει ο πιστός που στη συμπεριφορά του υπάρχει «φθόνος, θυμός, επίμονος και εμπαθής αντίστασις προς το αληθές πνεύμα (νόημα) του θείου Νόμου, παράλογος ζέσις προς υπεράσπισιν ιδιοτύπων δογμάτων και αξιωμάτων, υποστήριξις παράφορος επουσιωδών θρησκευτικών υποθέσεων και διάθεσις φιλοτάραχος και φιλόνικος (για ταραχές και φιλονικίες) εν πάσι τοις θρησκευτικοίς ζητήμασιν».
Ο ζηλωτής χωρίς επίγνωση, τονίζει ο άγιος Νεκτάριος, διδάσκει πάντοτε τα εαυτού δόγματα με τρόπο γεμάτο παραλογισμό, θυμό, ψυχικό αναβρασμό, εκδίκηση, σύγχυση, βία και θράσος. Ο ζηλωτής χωρίς επίγνωση βρίσκεται σε μεγάλη πλάνη. Γιατί «στο όνομα, δήθεν, του Θεού, παραβαίνει το θέλημα του Θεού, το οποίο με ένα λόγο εκφράζεται με την εφαρμογή της ανιδιοτελούς και χωρίς όρια αγάπης» (Ποιμαντική, έκδ. Β. Ρηγοπούλου, Θεσ/νίκη 1974, σελ. 119).
Ένας κανόνας πνευματικής ασφαλείας που μας προφυλάσσει από την πλάνη και τον κίνδυνο της πνευματικής πτώσης, από την αφροσύνη και την πνευματική τύφλωση. Ένας χρυσός κανόνας που τον αγνοούν όλοι εκείνοι που έχουν «ναυαγήσει» στην πίστη και επιμένουν στην πλάνη τους «ως άφρονες».(Αρχιμ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΟΛΛΑ, Ιεροκήρυκος - Καθηγητού, «Ναυαγοί περί την Πίστιν», Περιοδικό «Πληροφόρηση» Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος, τ. 2004).
Γιά το δεύτερο θέμα, της Θείας Κοινωνίας, πού τόσο έχει παρεξηγηθεί και υποτιμηθεί τούς τελευταίους αιώνες στην πατρίδα μας μας, θα μου επιτρέψετε να καταθέσω κάποιες γνώμες Αγίων που απειχούν την διδασκαλία της Εκκλησίας.
"Ακούσωμεν" του οσ. Παχωμίου της Χίου (+ 1905), Γέροντος του αγ. Νεκταρίου Πενταπόλεως, αλλά και του μακαριστού Καθηγουμένου Μωϋσέως Μοναχού (+ 1946), Κτίτορος των Ιερών Μονών Ευαγγελιστρίας και αγ. Ταξιαρχών Αθηκίων Κορινθίας.
"Ο Μέγας Βασίλειος λέγει: "Εγώ, τετράκις της εβδομάδος κοινωνώ τους ενορίτας μου”, ωσαύτως και ο Χρυσόστομος και όλη η Εκκλησία του Χριστού. Αυτήν την συνήθειαν είχαν να κοινωνούν 4 φορές την εβδομάδα. Και επειδή την Μεγάλην Τεσσαρακοστήν Λειτουργία δεν γίνεται μέσα εις την εβδομάδα, εσοφίσθησαν οι Άγιοι Πατέρες να βγάζουν Προηγιασμένην, μόνον και μόνον διά να κοινωνούν και αναμέσον της εβδομάδος οι Χριστιανοί...
Και βλέπε, ω αναγνώστα, έως ότου ήταν αυτή η τάξις και εσυχνοκοινωνούσαν οι Χριστιανοί, εθερμαίνετο η καρδία τους από την χάριν της Αγίας Κοινωνίας και έτρεχον είς το μαρτύριον, ωσάν τα πρόβατα. (“Υπεράσπισις της αληθείας και νίκη κατά του διαβόλου”, έκδοσις ε’ της Ιεράς Σκήτης Αγίων Πατέρων Χίου, 1985, σελ. 76 – 78· Αντ. Ν. Χαροκόπου, “Ο Γέροντας Παχώμιος, Ιδρυτής της Ιεράς Σκήτης των Αγίων Πατέρων Χίου”, 2003, σελ. 141 – 142· και “Η συχνότης της Θείας Κοινωνίας”, Περιοδικό “Άγιος Κυπριανός”, φ. 319, Μαρτίου - Απριλίου 2004, σελ. 26 – 27).
Γιά το θέμα της συχνότητας της Θείας Κοινωνίας, αλλά και της προετοιμασίας του πιστού γιά την κοινωνία του Σώματος και Αίματος του Κυρίου Του, επειδή και σ' αυτό τό σημείο υπάρχουν παρεξηγήσεις και ετεροδιδασκαλίες, "ακούσωμεν" του αγ. Συμεών του Νέου Θεολόγου. Σε εμφάνισή του στό μοναχό Φιλόθεο της Μονής Ανάπλου Προποντίδος, του είπε τα ακόλουθα:
"Οφείλεις να καθαρίζεις τον εαυτό σου με την εγκράτεια και τα δάκρυα και την προσευχή κατά τέτοιον τρόπο. ώστε να είσαι έτοιμος καθημερινά να λαμβάνεις τα Μυστήρια του Χριστού. Χάρις στην Μετάληψι αυτή θα ησυχάζης και θα προσεύχεσαι χωρίς ρεμβασμούς και ο νούς σου θα φωτίζεται από την πλούσια μετοχή του Αγίου Πνεύματος και την θεωρεία των αποκρύφων μυστηρίων του Θεού, όπως είναι γραμμένο: "Τό Πνεύμα πάντα ερευνά και τα βάθη του Θεού"(Α'Κορ. 2,10)". ("Οι προϋποθέσεις της συνεχούς Θείας Κοινωνίας", Περιοδικό "Άγιος Κυπριανός", φ.319, Μαρτίου - Απριλίου 2004, σελ.40).
Κατά τον άγ. Συμεών, δηλαδή:
· δεν έχουμε ησυχία (προσωπική, οικογενειακή, εκκλησιαστική),
· δεν έχουμε καθαρή προσευχή,
· δεν είμεθα φωτισμένοι από τη χάρη του Παναγίου Πνεύματος και επίσης
· δεν έχουμε θεολογικό λόγο,
διότι δεν μετέχουμε της Δεσποτικής Τραπέζης, όσο και όπως θέλει ο Θεός.
Η Ορθοδοξία, λοιπόν, σαν ορθό δόγμα και ορθός τρόπος ζωής, ήταν η εν Χριστώ ζωή των Αγίων.
Αυτή ήταν η εν Χριστώ χαρά τους.
Αυτό επέτρεπε στόν όσ. Σεραφείμ όχι μόνο να λευκοφορεί και να χαιρετά με τον αναστάσιμο χαιρετισμό, "Χριστός Ανέστη χαρά μου", αλλά και να θεολογεί, και να προφητεύει και να θαυματουργεί και να μεταμορφώνεται "εν δυνάμει".
Θα μου επιτρέψετε, λοιπόν, ολοκληρώνοντας την παρουσία μου ενώπιόν σας, να κλείσω με μία ευχή.
Να μας ελεήσει ο Θεός να πεινάσουμε και να διψάσουμε την παρουσία Του στη ζωή μας και έτσι πεινασμένοι και διψασμένοι να σπεύδουμε στο Ποτήριο της Ζωής και να κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα Του, όσο συχνότερα και με όσο καλύτερη προτοιμασία μπορούμε. Γιά να ανθίσει η ζωή μας με τη χάρη του Θεού και να νοιώθουμε κι εμείς το αναστάσιμο βίωμα της μεγαλύτερης χαράς πού έζησε στην ιστορία του ο "πεπτωκός" άνθρωπος, την Ανάσταση του Χριστού και την "εν Αυτώ" δική του, τη δική μας, ἀνάσταση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου