ΕΙΝΑΙ Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ;

Ἰωάννη Καρδάση

Ὁ Ἰωάννης Καρδάσης εἶναι Χημικός - Οἰκονομολόγος, τακτικός ἀρθρογράφος τοῦ ἡμερησίου καί περιοδικοῦ Ἀθηναϊκοῦ Τύπου, ἐπί θεμάτων γενικοῦ θεολογικοῦ καί ἐκκλησιαστικοῦ ἐνδιαφέροντος. Τό κατωτέρω κειμενό του ἀπεστάλη πρός δημοσίευση τήν 10. 7. 2004.

Αξιότιμε κ. Διευθυντά,
Πρόσφατα αναγνώσαμε στον τύπο τα εξής καταπληκτικά: "Ο Αρχιεπίσκοπος δικαιούται απολύτως να ταξιδεύη εις το εξωτερικόν, είτε δια λόγους αναψυχής, είτε δια λόγους υγείας, είτε δια λόγους οικονομικών συνεννοήσεων, είτε δι’ άλλους". Τα ανωτέρω αναφερόμενα μας δημιουργούν κάποια ερωτηματικά, στα οποία θα θέλαμε, αν γίνεται, μια κάποια απάντηση:
1.- Ο Αρχιεπίσκοπος συχνά αναφέρεται ως Προκαθήμενος. Προφανώς θα εννοείται ότι είναι Προκαθήμενος της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και όχι της Εκκλησίας της Ελλάδος, της οποίας Προκαθημένη Αρχή είναι η Ι. Σύνοδος.
2.- Αναγράφεται, ότι ο Αρχιεπίσκοπος δικαιούται να ταξιδεύει στο εξωτερικό, είτε για λόγους αναψυχής, είτε για λόγους υγείας, είτε για οικονομικές συνεννοήσεις. Μας δημιουργείται το εύλογο ερώτημα: Ο Αρχιεπίσκοπος, αλλά και κάθε Επίσκοπος ή Μητροπολίτης είναι ή όχι μο-ναχός; Διαβάζουμε στην υποσημείωση του να΄ Κανόνα των Αγίων Αποστόλων: "Η Εκκλησία τους περισσότερους των μελλόντων γίνεσθαι Επισκόπων, μοναχούς ποιούσα πρότερον, ούτως Επισκόπους καθιστά". Αν δε δεν κάνουμε λάθος, ουδείς από τους 80 Επισκόπους της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι μη μοναχός.
3.- Μήπως όμως ο μοναχός καθιστάμενος Επίσκοπος χάνει ή αλλάζει την μοναχική του ιδιό-τητα, μήπως παίρνει την αόριστη ιδιότητα του κοσμοκαλόγερου; Κάτι τέτοιο δεν γνωρίζουμε, αν και ο λαός μας ίσως να τα μπερδεύει κάπως, γιατί μετ’ επιτάσεως αναφέρεται πολλάκις από πολλούς: "Να παντρεύονται οι Δεσποτάδες", που σημαίνει να παντρεύονται οι μοναχοί, οι οποίοι, ως γνωστόν, έχουν δώσει όρκο παρθενίας.
4.- Προς επίρρωση των ανωτέρω, θα προσθέταμε, ότι το Επισκοπείο είναι κελλί μονής, εις το οποίο εγκαταβιούν ο Επίσκοπος και οι περί αυτόν μοναχοί. Η λέξη Πρωτοσύγκελλος είναι λέξη σύνθετη από το επίθετο πρώτος και το ουσιαστικό σύγκελλος (συν-κέλλα, κελλίον) και δηλώνει τον πρώτο από τους συγκέλλους. Οι σύγκελλοι ήταν άγαμοι αξιωματούχοι κληρικοί "υπηρετούντες παρ’ Επισκόπω ή Πατριάρχη και αποτελούντες μετ’ άλλων την Επισκοπικήν Αυλήν αυτού". Το αξίωμα του Συγκέλλου εμφανίστηκε γύρω στο 400 μ. Χ. και ήταν συγκάτοικος του Επισκόπου, έτρωγε μαζί του και εσυσκέπτετο για εκκλησιαστικές υποθέσεις. Ο πρώτος από τους Συγκέλλους ονομάσθηκε Πρωτοσύγκελλος. Αργότερα ο Πρωτοσύγκελλος πήρε την θέση του πρώτου μετά τον Επίσκοπο και επέβλεπε και παρακολουθούσε όλες τις υποθέσεις της Επισκοπής ή της Μητροπόλεως και ανέφερε σχετικά στον Επίσκοπο ή Μητροπολίτη. Από ότι δε ήμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, ο Πρωτοσύγκελλος της Αρχιεπισκοπής Αθηνών δεν είναι μοναχός.
5.- Αν λοιπόν ο Επίσκοπος και βέβαια και ο Αρχιεπίσκοπος εξακολουθούν να έχουν την ιδιό-τητα του μοναχού και δεν αποκτούν κάποια άλλη (άγνωστη σ’ εμάς), τότε θα πρέπει να ισχύ-ουν όλα όσα αφορούν τους μοναχούς και όπως λέγει ο άγιος Νικόδημος στην υποσημείωση του να΄ Αποστολικού Κανόνα: "... ότι ο σκοπός και το τέλος του μοναχικού επαγγέλματος είναι η σωφροσύνη, παρθενία, και του σώματος χαλιναγωγία και υποπιεσμός" και παρακάτω: "Τούτο και μόνον μοναχοίς πρόσεστιν εξαιρέτως, τούτο και μόνον έχουσιν προσφέρειν τω Δεσπότη, την παρθενίαν, την φυγήν των κοσμικών πραγμάτων, την στένωσιν και θλίψιν". Τώρα, αν ένας μοναχός λόγω της μεγάλης του σώματος πίεσης, χαλιναγωγίας, στένωσης και θλίψης δεν αντέχει και πρέπει να πάει για αναψυχή και μάλιστα στο εξωτερικό, αντί να αναπαυθεί στη μονή της μετανοίας του, φαίνεται ότι είναι άλλο ένα σημείο της εκκοσμίκευσης που έχει κατακλύσει την Εκκλησία μας.
6.- Δεν γνωρίζουμε παραδείγματα από την Εκκλησιαστική Ιστορία, όπου Επίσκοποι και Αρχι-επίσκοποι πήγαιναν στο εξωτερικό για λόγους υγείας. Δεν γνωρίζουμε π.χ. αν ο Αρχιεπίσκο- πος Καισαρείας Βασίλειος έφυγε από το κελλί της Αρχιεπισκοπής του για νοσηλεία από τους καλύτερους γιατρούς της Αυτοκρατορίας, όταν κατετρύχετο από τους αφόρητους πόνους ή αν είχε κλιματισμό και σάουνα.
7.- Τώρα τι οικονομικές συναλλαγές έχει κάποιος και δη Επίσκοπος και γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει να αφήσει το κελλί του και να ταξιδέψει στο εξωτερικό για να τις επιλύσει, αδυνατούμε να απαντήσουμε.
Δεν θα θέλαμε να κουράσουμε περισσότερο με τις ενοχλητικές, ίσως, ερωτήσεις και παρατηρήσεις μας, αλλά αυτά όλα αυθόρμητα έρχονται στο νου μας και κάπου έχουμε μπερ-δευτεί και εμείς. Προς τούτο θα θέλαμε τη βοήθειά σας ή όποιου άλλου επαΐοντος στα θέματα αυτά.